مجرای شریانی بازPatent ductus arteriosus (PDA)

عوامل خطر

عوامل خطر مجرای شریانی باز عبارتست از:
•    تولد نوزاد نارس. مجرای شریانی باز در نوزادانی که نارس هستند نسبت به آنهایی که به موقع به دنیا می آیند، شایع تر است.

•    سابقه خانوادگی و دیگر بیماری های ژنتیکی. تاریخچه خانوادگی نقایص قلبی و بیماری های ژنتیکی، از جمله سندرم داون، خطر PDA را افزایش می دهد.

•    عفونت سرخجه در بارداری. اگر مادر باردار طی بارداری به سرخجه مبتلا شود، خطر نقایص قلبی در کودک افزایش می یابد. ویروس سرخجه از جفت عبور کرده و از طریق سیستم جریان خون جنین پخش شده و به عروق خونی، اندام ها و قلب آسیب می زند.

•    زایمان در ارتفاعات بالا. نوزادانی که در ارتفاعات بالای 10000 پا (3048 متر) متولد می شوند نسبت به نوزادانی که در ارتفاعات پایین تر متولد می شوند، در معرض خطر بیشتری برای PDA قرار دارند.

عوارض

مجرای شریانی باز کوچک می تواند بدون عارضه باشد. اما نقایص بزرگ و درمان نشده می تواند منجر به این موارد گردد:

•    افزایش فشارخون ریوی. جریان خون زیاد از شریان های اصلی قلب از طریق مجرای شریانی باز می تواند منجر به فشار بالای خون ریوی شود که می تواند موجب آسیب دائمی ریه گردد. مجرای شریانی باز بزرگ می تواند سبب سندرم آیزن منگر (Eisenmenger) شود که نوع برگشت ناپذیر پرفشاری خون ریوی است.

•    نارسایی قلبی. مجرای شریانی باز می تواند در نهایت موجب بزرگ و ضعیف شدن قلب و نارسایی قلبی شود که بیماری مزمنی است که در آن قلب قادر به پمپ خون به صورت کارآمد نیست.

•    عفونت قلبی (اندوکاردیت). افرادی که مشکلات ساختاری قلب دارند، از جمله مجرای شریانی باز، بیشتر در معرض خطر ابتلا به التهاب لایه درونی قلب (عفونت اندوکاردیت) هستند.

زمان مراجعه به پزشک

در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
•    خستگی سریع در زمان خوردن یا بازی کردن
•    عدم وزن گیری
•    قطع تنفس در زمان خوردن یا گریه کردن
•    تنفس سریع یا کوتاهی نفس ها

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

پزشک می تواند بر اساس ضربان قلب به وجود مجرای شریانی باز پی ببرد. مجرای شریانی باز می تواند سبب سوفل قلبی شود که پزشک آن را از طریق استوسکوپ متوجه می شود. اگر پزشک به نقص قلبی مشکوک شود، یک یا چند تست را درخواست می کند، از جمله:

•    اکوکاردیوگرام. امواج صوتی تصویرهایی از قلب ایجاد می کند که می تواند به پزشک در تشخیص PDA کمک کند. می تواند متوجه شود آیا اندازه دریچه های قلب بزرگ شده و یا اینکه پمپاژ خون را بررسی کند. این تست به پزشک کمک می کند دریچه های قلبی را بررسی کرده و نقایص قلبی را تشخیص دهد.

•    عکس برداری از قفسه سینه با اشعه ایکس. تصویر اشعه ایکس می تواند به پزشک کمک کند تا بیماری های قلب و ریه را شناسایی نماید. اشعه ایکس می تواند بیماری های دیگری بجز نقایص قلبی را نیز نمایان کند.

•    الکتروکاردیوگرام (ECG). این تست فعالیت الکتریکی قلب را ثبت کرده که به پزشک در تشخیص نقایص قلب و مشکلات ضربانی کمک می کند.

•    کاتتریزاسیون قلبی. این تست معمولاً برای تشخیص PDA به تنهایی مورد نیاز نیست اما می تواند برای بررسی سایر نقایص مادرزادی قلب که در اکوکاردیوگرام مشخص شده بکار رود و اینکه آیا کاتتر برای درمان PDA لازم است یا خیر؟ لوله کوچک و منعطفی به نام کاتتر داخل عروق کشاله ران یا بازوی کودک قرار گرفته و از این طریق به داخل قلب هدایت می شود. از راه کاتتریزاسیون، پزشک می تواند عمل بستن مجرای شریانی باز را انجام دهد.

روش های درمانی:

درمان های مجرای شریانی باز به سن فرد در شروع درمان بستگی دارد. گزینه ها می تواند شامل این موارد باشد:

•    پایش. در نوزاد نارس، معمولاً PDA خود بخود بسته می شود. پزشک قلب نوزاد را پایش کرده تا از بسته شدن صحیح عروق خونی مطمئن شود. برای نوزادان بالغ و رسیده، کودکان و بزرگسالانی که PDA کوچکی دارند و مشکلی برای سلامتی آنها ایجاد نشده است، پایش کردن کافی است.

•    جراحی قلب باز. اگر داروها مؤثر نبوده و بیماری کودک شدید شده و یا منجر به عوارضی شود، ممکن است جراحی قلب باز توصیه شود. پزشک جراح برش کوچکی بین دو دنده ایجاد کرده تا به قلب نوزاد دسترسی داشته باشد و با استفاده از قیچی و بخیه محل را باز می کند.

پس از جراحی، کودک تا چند روز در بیمارستان بستری شده تا تحت مراقبت باشد. این امر معمولاً دو هفته بطول می انجامد تا بهبودی حاصل شود. این جراحی ممکن است به بزرگسالانی که عوارض PDA دارند نیز توصیه شود. خطرات احتمالی عبارتست از گرفتگی صدا، خونریزی، عفونت و فلج شدن دیافراگم.

•    کاتتر. نوزادان نابالغ برای گذاشتن کاتتر بسیار کوچک هستند. با این حال، اگر نوزاد بیماری های مرتبط با PDA را نداشته باشد، ممکن است پزشک صبر کند تا نوزاد بزرگ تر شده تا بتواند عمل کاتتر را انجام دهد تا PDA را اصلاح نماید. این عمل می تواند برای درمان نوزادان رسیده، کودکان و بزرگسالان مورد استفاده قرار گیرد.

در روش کاتتر، لوله باریکی بنام کاتتر وارد عروق خونی کشاله ران شده و به سمت قلب هدایت می گردد. از طریق کاتتر، درپوش یا حلقه برای بسته شدن مجرای باز شریان وارد می شود.

اگر این عمل به صورت سرپایی انجام شود، کودک یک شب در بیمارستان بستری خواهد شد. عوارض ناشی از عمل کاتتر عبارتست از: خونریزی، عفونت، حرکت حلقه از محل گذاشته شده در قلب.

درمان دارویی

در نوزاد نابالغ، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن یا ایندومتاسین می تواند در بسته شدن PDA کمک کند. داروهای NSAIDs مواد شیمیایی شبه هورمونی که سبب باز ماندن PDA می شوند، را مهار می کنند. این داروها PDA نوزادان رسیده و بالغ، کودکان و بزرگسالان را نمی بندند.

آنتی بیوتیک درمانی پیشگیرانه

در گذشته، به افرادی که PDA داشتند توصیه می شد پیش از اعمال دندانپزشکی یا سایر عمل های جراحی به منظور پیشگیری از عفونت قلبی (اندوکاردیت عفونی)، آنتی بیوتیک مصرف کنند. امروزه، مصرف آنتی بیوتیک برای پیشگیری به افراد دارای PDA دیگر توصیه نمی شود.

ممکن است لازم باشد کودک در 6 ماه اول پس از کاربرد روش کاتتر و اگر همچنان پس از عمل آسیب باقی مانده باشد، آنتی بیوتیک مصرف کند. با پزشک خود درباره نیاز کودک به آنتی بیوتیک پیش از اعمال جراحی مشورت کنید.