آزبستوزAasbestosis
تعریف بیماری
آزبستوز یک بیماری ریوی مزمن است که به علت تنفس آزبست ایجاد می‌شود. مواجهه طولانی مدت با این الیاف می‌تواند منجر به آسیب و زخم شدن ریه‌ها و تنگی نفس شود.
بیشتر مبتلایان به این بیماری به علت شرایط شغلیشان در مواجهه طولانی با آزبست قرار دارند. در گذشته از آزبست برای عایق بندی، سیمان و کف پوش‌های زمین استفاده می‌شده است.
نشانه ها
• تنگی نفس
• سرفه های خشک و مداوم
• از دست دادن اشتها و کاهش وزن
• چماقی شدن انگشتان
• درد قفسه سینهعلل
مواجهه طولانی مدت با مقادیر بالای فیبرهای آزبست باعث می‌شود که این فیبر‌ها به درون آلوئول‌های ریه رسوخ کرده و تجمع یابند. آلوئول‌ها کیسه‌های هوایی مسئول تبادل اکسیژن هستند. فیبرهای آزبست می‌تواند بافت آن‌ها را تحریک و زخم کند و سبب سفتی بافت ریه شود که تنفس را مشکل می‌سازد.
عوامل خطر
افرادی که در اواخر دهه 1970 به مشاغلی در زمینه معادن، عایق سازی و خارج کردن آزبست مشغول بوده اند در خطر ابتلا به این بیماری هستند از جمله:
• کارگران معادت آزبست
• ماشین های صنعتی
• کارگران ساختمان سازی
• کارگران راه آهن
• کارگران بخش بازیافت
• کارگران خارج کننده آزبست از لوله های ساختمان‌های قدیمیمواجهه با مواد ساخته شده از آزبست در صورتی که فیبرهای آزبست پراکنده نشود موردی ندارد.
عوارض
ابتلا به آزبستوز، خطر سرطان ریه را افزایش می‌دهد خصوصاً در افرادی با استعمال سیگار. سرطان مزوتلیوما که مربوط به بافت اطراف ریه است نیز ممکن است به ندرت سال ها بعد از مواجهه با آزبست رخ دهد.
زمان مراجعه به پزشک
در صورت تجربه مواجهه با آزبست و افزایش تنگی نفس باید به پزشک مراجعه شود.
روش های تشخیصی
تشخیص آزبستوز بسیار دشوار است چرا که علائم و نشانه های آن مشابه بسیاری از بیماری‌های تنفسی است.
معاینه فیزیکی:
به عنوان قسمتی از ارزیابی بیمار پزشک شغل، پیشینه سلامت و احتمال مواجهه وی با آزبست را بررسی می کند. در حین معاینه به وسیله یک گوشی پزشک به صداهای ریه گوش فرا می‌دهد تا متوجه صدایی غیر طبیعی در ریه ها شود.
تست های تشخیصی دیگری نیز ممکن است انجام شود از جمله:تست های تصویر برداری:
اشعه ایکس از قفسه سینه: آزبستوزیس پیشرفته به شکل یک لکه سفید در ریه خود را نشان می‌دهد. در صورت شدت یافتن آن ممکن است هردو ریه درگیر شود و شکلی مشابه کندو عسل به خود بگیرند.
سی تی اسکن: از آن جایی که این روش تصاویر دیق تری از بافت های بدن ارائه می‌دهد می تواند برای تشخیص دقیق تر آزبستوزیس نیز استفاده شود.
تست های عملکرد ریه:
این آزمایشات چگونگی عملکرد ریه را مشخص می‌سازد مانند ظرفیت هوای ریه. در این روش از فرد خواسته می‌شود با تمام توان به داخل یک دستگاه اندازه گیری به نام اسپیرومتر بدمد.
برونکوسکوپی: لوله نازکی از طریق بینی به ریه وارد می‌شود که دارای چراغ قوه و دوربین کوچکی است که به پزشک اجازه می‌دهد داخل ریه را ببیند. در صورت لزوم پزشک نمونه برداری خواهد کرد.
توراسنتزیس: دراین روش پزشک بعد از بیهوشی بیمار به وسیله سوزن مایعات اضافی ریه را تخلیه کرده و برای ارزیابی های آزمایشگاهی از آن استفاده می کند.
روش های درمانی:
هیچ درمانی برای معکوس نمودن تاثیر آزبست بر آلوئول‌ها وجود ندارد. درمان می تواند به کاهش پیشرفت بیماری و تسکین علائم کمک نماید.
جهت تسهیل تنفس پزشک از اکسیژن کمکی استفاده می کند. همچنین تکنیک های تنفس و آرام سازی نیز به بیمار آموزش داد می شود.جراحی: در صورت شدت یافتن علائم، پیوند ریه نیز در نظر گرفته می‌شود.
اصلاح شیوه زندگی
• عدم استعمال دخانیات: بیماری آزبستوز خطر سرطان ریه را افزایش می دهد . ترک سیگار می‌تواند این خطر را کاهش دهد. بیماران باید حتی در معرض دود سیگار نیز نباشند.
• واکسینه کردن: جهت کاهش خطر عفونت ریه بهتر است از واکسن های آنفولانزا و ذات الریه استفاده شود.
• پرهیز از مواجهه با آزبست: مواجهه بیشتر با آزبست می تواند شرایط را بدتر سازد.
پیشگیری
• به هنگام قرار گرفتن در معرض آزبست، استفاده از ماسک حفاظتی مناسب یا دستگاه تهویه هوا که با هوای آزاد ارتباط دارد توصیه می شود.
• اقدامات توصیه شده در رابطه با مهار غبارهای آزبست به کار گرفته شود.
• پرهیز از مصرف سیگار .
• داشتن یک برنامه منظم ورزشی جهت حفظ سلامت قلبی و تنفسی.
• عکس برداری منظم با اشعه ایکس برای کارگرانی که در صنایع آزبست کار می‌کنند جهت شناسایی هرگونه عامل غیرطبیعی در ریه‌ها.