بیماری سلیاک و رژیم غذایی بدون گلوتن

بیماری سلیاک یک اختلال گوارشی است که در اثر واکنش به گلوتن، پروتئین موجود در جو، جوی چاودار، گندم و هزاران ماده غذایی که از این غلات تولید می شوند، بروز می کند. دستگاه ایمنی بدن نسبت به گلوتن واکنش نشان می دهد و این شرایط به آسیب روده منجر می گردد. علایم این بیماری از خفیف تا شدید را شامل می شود. برخی از افراد هیچ گونه علایمی ندارند، با وجود این در معرض آسیب روده ای قرار دارند. گاهی اوقات بیماری سلیاک به عنوان سندرم روده تحریک پذیر، بیماری کرون یا زخم معده تشخیص داده می شود.  درد و نفخ شکمی، اسهال، تهوع، یبوست از علایم این بیماری است. بسیاری از افراد مبتلا علایم گوارشی ندارند، با وجود این جذب ناکافی مواد مغذی در آن ها به اختلالات دیگر مثل سوء تغذیه و کاهش وزن منجر می شود.
افراد مبتلا به بیماری سلیاک باید از رژیم غذایی فاقد گلوتن پیروی کنند. حتی مقادیر بسیار اندک گلوتن در این افراد موجب نفخ و اسهال می شود. در ادامه به برخی توصیه ها در این زمینه پرداخته خواهد شد.
–    از مصرف مواد غذایی حاوی گندم، جوی چاودار، تریتیکال ( گیاهی که از پیوند گندم و زیره به وجود می آید) و جو بپرهیزید. انواع نان ها، پیتزا، غلات صبحانه و کراکرها همه نمونه هایی از مواد غذایی حاوی گلوتن هستند. اگرچه برخی از مواد غذایی برچسب فاقد گندم دارند، اما این به معنی فاقد گلوتن نیست.
–    از مصرف جوی دوسر حتی به میزان اندک بپرهیزید. در برخی از افراد، جوی دوسر موجب بروز علایم می شود این ممکن است به دلیل آلودگی با گندم، جوی چاودار یا حتی جو در هنگام فرآیند باشد. با وجود این بسیاری از افراد مبتلا به بیماری سلیاک می توانند مقادیر متوسط جوی دوسر را بدون هیچ علایمی تحمل کنند.  
–    از مصرف انواع ماءالشعیر بپرهیزید مگر این که فاقد گلوتن باشد. به طور معمول این فرآورده ها حاوی گلوتن هستند.
–    سعی کنید برچسب مواد غذایی را حتی در صورت عنوان عاری از گلوتن با دقت بخوانید. گلوتن ممکن است در ساختار برخی از افزودنی ها، سس ها، داروها و یا حتی لوازم آرایشی نیز به صورت پنهان وجود داشته باشد. اغلب، غذاهای با عناوینی مثل " غذای نشاسته ای تعدیل شده" یا پروتئین گیاهی هیدرولیز شده" حاوی گلوتن هستند.
–    تخم مرغ و فرآورده های لبنی می تواند جزو برنامه غذایی افراد مبتلا به سلیاک باشد. برخی از فرآورده های لبنی می تواند علایم را وخیم تر کند. برچسب های غذایی را به دقت بخوانید ممکن است برخی از پنیرهای فرآوری شده حاوی گلوتن باشند.
–    مصرف انواع لوبیا ها، ذرت، مغزها و سبوس جو، سیب زمینی، برنج، لوبیای سویا نیز در رژیم غذایی فاقد گلوتن بلامانع است.
–    گوشت تازه و فریزری را نیز می توانید مصرف کنید فقط در مورد گوشت های کنسروی مثل تن ماهی احتیاط کنید، به دلیل این که افزودنی های آن ها می تواند حاوی گلوتن باشد.
–    میوه ها و سبزی های تازه و خشک نیز می توانند در بیمارهای مبتلا به سلیاک به راحتی تحمل شوند. فقط در مورد کمپوت ها باید احتیاط شود.
باید خاطر نشان شود که به دلیل آسیب روده کوچک در بیماران مبتلا به سلیاک جذب مواد مغذی کاهش می یابد. این دسته از افراد در معرض ابتلا به استئوپروز قرار دارند و بسیاری از آن ها ممکن است برای درمان کاهش تراکم استخوانی در معرض درمان های ویژه قرار گیرند. بنابراین، سنجش دوره ای تراکم استخوان در آن ها توصیه می شود و مکمل یاری ویتامین D نیز در این زمینه نقش مهمی دارد. احتمال ابتلا به سلیاک در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 زیاد است. عدم درمان بیماری سلیاک می تواند به کاهش قندخون یا نوسانات زیاد آن در خون منجر شود. بیماری سلیاک می تواند همزمان با سایر اختلالات خود ایمنی مثل بیماری تیروئید یا آرتریت روماتوئید نیز رخ دهد.