تنقیه باریومBarium enema
تنقیه باریوم یک روش تصویر برداری با اشعه X می باشد که تغییرات و ناهنجاری های روده بزرگ (کولون) را شناسایی می کند. این روش به اسم "تصویربرداری کولون با اشعه X" نیز مشهور است.
تنقیه شامل تزریق مایع توسط یک لوله کوچک به درون مقعد می باشد. در این مورد، مایع مذکور حاوی فلزی به نام باریوم بوده که سطح کولون را پوشش می دهد. بطور معمول تصویر برداری با اشعه X، تصویری نه چندان واضح از بافت های نرم در اختیار ما می گذارد. امّا پوشش باریومی، یک تصویر نسبتاً روشن از روده بزرگ تولید می نماید. طی تنقیه با باریوم، ممکن است هوا درون روده بزرگ پمپ شود. هوا باعث باز شدن روده و بهبود کیفیت تصاویر می گردد.
قبل از تنقیه با باریوم، پزشک به شما آموزش خواهد داد تا چگونه به طور کامل کولون تان را خالی نمایید.
معمولاً این روش خطراتی به دنبال ندارد. امّا ندرتاً ممکن است همراه با عوارض زیر باشد:
- التهاب بافت های اطراف کولون
- انسداد در دستگاه گوارش
- پارگی در دیواره ی کولون
- واکنش آلرژیک به باریوم
تنقیه با باریوم معمولاً در دوران بارداری انجام نمی شود زیرا ممکن است اشعه X به جنین در حال رشد صدمه وارد کند.
ممکن است پزشک تان به دلیل یافتن دلایل علائم و نشانه های زیر تنقیه با باریوم را تجویز نماید:
- درد شکمی
- خونریزی از مقعد
- تغییرات در عادات اجابت مزاج
- کاهش وزن بدون علت
- اسهال مزمن
- یبوست مداوم
همچنین این روش می تواند به پزشک تان در تشخیص شرایط زیر نیز کمک کند:
- رشد غیرطبیعی (پولیپ)
- بیماری التهابی روده
قبل از تنقیه با باریوم، از شما خواسته می شود تا کولون خود را خالی نمایید. اگر چیزی باقی بماند، ممکن است باعث ابهام در تصاویر و یا اشتباه در تشخیص ناهنجاری ها گردد. بدین منظور ممکن است از شما موارد زیر درخواست شود:
- روز قبل از آزمایش از یک رژیم خاص پیروی کنید. از شما خواسته می شود تا چیزی نخورید و نیاشامید، به جز مایعات روشن و شفاف- مثل آب، چای یا قهوه بدون شیر یا خامه، آبِ گوشت و نوشابه های گازدار روشن.
- از شب قبل دیگر چیزی میل نکنید. معمولاً، توصیه می شود که از شب قبل آزمایش چیزی میل نکنید یا نیاشامید.
- شب قبل از آزمایش از ملین استفاده نمایید. ملین، به فرم مایع یا قرص، به تخلیه کولون تان کمک می کند.
- از کیت تنقیه استفاده نمایید. در برخی موارد، ممکن است به استفاده از کیت های تنقیه بدون نسخه نیاز پیدا کنید (یا شب قبل از آزمایش و یا چند ساعت قبل از آزمایش) که توسط آن هرگونه باقی مانده ای در کولون تان پاک خواهد شد.
- درباره ی داروهای خود از پزشک سوال نمایید. حداقل یک هفته قبل از آزمایش، درباره ی داروهای مصرفی تان با پزشک مشورت کنید. ممکن است از شما خواسته شود از مصرف آن ها چند روز یا چند ساعت قبل از آزمایش خودداری نمایید.
در حین آزمایش
در طول تنقیه با باریوم، به شما یک لباس مخصوص (گان) داده شده تا بپوشید و از شما درخواست می شود که عینک، جواهرات و یا ارتودنسی متحرک دندان خود را در بیاورید. آزمایش توسط تکنسین رادیولوژی و پزشک متخصص رادیولوژی انجام می شود. در ابتدا بر روی یک تخت مخصوص روی پهلویتان دراز خواهید کشید. به کمک اشعه X اطمینان حاصل می کنند که کولون تان تمیز است. سپس لوله چرب شده تنقیه را وارد مقعدتان می نمایند. محفظه حاوی باریوم به این لوله وصل خواهد شد تا مایع حاوی باریوم را به کولون برسانند. اگر از فشار هوا هم کمک بگیرند، از طریق همان لوله و مقعد، هوا نیز پمپ می شود.لوله ای که برای انتقال باریوم استفاده می شود، یک بادکنک کوچکی در نزدیکی نوک آن تعبیه شده است. هنگامی که در ابتدای ورودی مقعد قرار می گیرد، این بادکنک به حفظ باریوم در بدن شما کمک می کند. وقتی کولون شما با باریوم پوشانده می شود، شما احساس نیاز به اجابت مزاج می کنید. درد شکمی نیز احتمال دارد رخ دهد. تمام سعی خود را برای نگه داشتن لوله تنقیه در محل خود بنمایید. برای آرامش، نفس های عمیق و طولانی بکشید.
ممکن است حین آزمایش از شما خواسته شود تا در موقعیت های مختلف قرار بگیرید. بدین طریق می توان اطمینان حاصل کرد که تمام کولون توسط باریوم پوشانده شده است و رادیولوژیست را قادر می سازد تا کولون را از زوایای مختلف مشاهده کند. همچنین امکان دارد از شما درخواست شود تا نفس خود را نگه دارید. رادیولوژیست بصورت محکم شکم و لگن را فشار می دهد، همچنین برای مشاهده بهتر بر روی مانیتور متصل به دستگاه اشعه X می تواند بر کولون مداخله کند. تعدادی از تصاویر اشعه X به احتمال زیاد از روده بزرگ در جهات مختلف گرفته خواهد شد. تنقیه با باریوم به طور معمول 30 تا 60 دقیقه طول میکشد.
پس از آزمایش
بعد از آزمایش، بیشتر باریوم توسط لوله تنقیه از کولون خارج خواهد شد. بعد از برداشتن لوله، می توانید برای دفع باریوم باقی مانده و هوای تزریق شده اجابت مزاج نمایید. درد های شکمی معمولاً به سرعت بهبود می یابند و می توانید به رژیم غذایی و فعالیت های معمول خود بازگردید.ممکن است تا چند روز بعد از آزمایش بدلیل خروج باریوم های باقی مانده، مدفوع سفید رنگ دفع نمایید. باریوم ممکن منجر به یبوست شود، بنابراین برای رفع آن می توانید از مایعات زیاد استفاده کنید. در صورت لزوم، پزشک ملین نیز تجویز می نماید. در صورتی که قادر به اجابت مزاج نیستید، دفع گاز بیش از دو روز بعد از آزمایش دارید و یا در عرض چند روز رنگ مدفوع تان به حالت نرمال بازنگشت، حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
رادیولوژیست گزارشی از نتایج را آماده کرده و برای دکتر مربوطه ارسال می نماید. سپس پزشک در مورد نتایج، آزمایشات و درمان های بعدی با شما صحبت خواهد کرد. مثل:
- نتیجه منفی. اگر رادیولوژیست هیچ گونه ناهنجاری در کولون مشاهده نکند، نتیجه آزمایش منفی خواهد بود.
- نتیجه مثبت. اگر رادیولوژیست ناهنجاری در کولون مشاهده کند، نتیجه آزمایش مثبت خواهد بود. بر اساس یافته ها، ممکن است به آزمایشات بیشتری- مثل کولونوسکوپی- نیاز پیدا کنید. به طوری که هر گونه اختلالی را می توان به طور کامل مورد بررسی قرار داد، نمونه برداری و یا حذف کرد.
اگر پزشک درباره ی کیفیت تصاویر اشعه X اطمینان نداشته باشد، ممکن است انجام مجدد تنقیه با باریوم یا نوعی دیگر از آزمون تشخیصی را تجویز نماید.