هیسترکتومی شکمیAbdominal hysterectomy

معمولاً هیسترکتومی روش بی خطری است، اما هر جراحی عمده ای ممکن است عوارضی در پی داشته باشد. خطر مرتبط با هیسترکتومی شامل موارد زیر است:
• تشکیل لخته خون
• عفونت
• خونریزی مفرط
• واکنش ناخواسته نسبت به بی هوشی
• آسیب به مجرای ادراری، مثانه، رکتوم یا ساختارهای دیگر لگنی حین انجام جراحی که ممکن است لزوم انجام اعمال ترمیمی دیگری را ایجاد کند.
• شروع زود هنگام یائسگی
• به ندرت مرگ
 

انجام هیسترکتومی ممکن است در صورت داشتن یکی از شرایط زیر لزوم یابد:
• سرطان زنان: اگر فرد مبتلا به نوعی از سرطان زنان مثل سرطان رحم یا گردن رحم-باشد، احتمالاً هیسترکتومی بهترین انتخاب درمانی است. بسته به نوع سرطان و میزان پیشرفت آن،ممکن است رادیوتراپی یا شیمی درمانی نیز از راه های دیگر درمان باشند.

• فیبروئید: هیسترکتومی تنها راه حل مطمئن و دائمی برای فیبروئید (تومور خوش خیم رحم که اغلب باعث خونریزی، کم خونی، درد در ناحیه خاصره یا فشار مثانه می شود) است. بسته به میزان ناراحتی و اندازه تومور، امکان درمان های غیر جراحی فیبروئید نیز وجود دارد. بسیاری از زنان دارای فیبروئید علائم کمی را تجربه می کنند و نیازی به درمان ندارند.

• آندومتریوز: در آنومتریوز،پوشش سطح داخلی رحم (آندومتر) در بیرون از رحم و روی تخمدان ها، لوله های فالوپ یا دیگر اندام های احشایی داخل لگن رشد می کند. زمانی که دارو درمانی یا جراحی های محافظه کارانه برای آندومتریوز را بهبود نبخشد، هیسترکتومی و برداشتن تخمدان ها و لوله فالوپ (bilateral salpingo-oophorectomy) لزوم می یابد.

• افتادگی رحم: افتادگی رحم روی واژن زمانی اتفاق می افتد که لیگامان ها و بافت های محافظت کننده ضعیف می شوند. افتادگی رحم می تواند منجر به بی اختیاری ادرار، فشار لگنی یا ایجاد مشکل در حرکات روده شود. هیسترکتومی جهت رفع این نقص می تواند انجام شود.

• خونریزی مداوم از واژن: در صورتی که عادت ماهیانه های فرد شدید، نامنظم یا طولانی است و کنترل خونریزی با روش های دیگر ممکن نیست، هیسترکتومی می تواند برای رهایی از مشکل به کار آید.

• درد مزمن در ناحیه لگن: گاهی آخرین چاره در زنانی که از دردهای مزمن لگن که ناشی از رحم است رنج می برند، هیسترکتومی است. هر چند هیسترکتومی در تسکین بسیاری از درد های لگنی موثر نیست و انجام بی مورد آن باعث ایجاد مشکلات مضاعف می شود. قبل از انجام چنین جراحی عمده ای جوانب کار را دقیقاً ارزیابی نمایید.

پس از هیسترکتومی فرد توانایی باردار شدن را از دست می دهد. اگر شخص احتمال می دهد که قصد بارداری داشته باشد باید با پزشک در مورد روش های جایگزین این جراحی صحبت کند. در مورد سرطان، هیسترکتومی ممکن است تنها راه باشد. اما در شرایط دیگر مثل فیبروئید، آندومتریوز و افتادگی رحم می توان ابتدا شیوه های دیگر درمان را امتحان کرد.

طی جراحی هیسترکتومی جراح ممکن است انجام یک عمل جهت برداشتن تخمدان ها و لوله های فالوپ را لازم بداند. پزشک از قبل در مورد احتمال لزوم انجام این کار با بیمار گفتگو می کند.

انجام عمل هیسترکتومی نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. مدت زمان بستری در بیمارستان به نوع هیسترکتومی و نظر پزشک دارد. معمولاً هیسترکتومی شکمی حداقل به 1 تا 2 روز بستری شدن نیاز دارد.

برای یک دوره بهبودی طولانی مدت در منزل برنامه ریزی کنید. بهبودی کامل ممکن است چند هفته به طول انجامد. پزشک ممکن است در این دوره میزان فعالیت فرد را محدود کند مانند اجتناب از رانندگی یا بلند کردن اجسام سنگین. در صورت لزوم فرد باید ترتیبی بدهد تا شخصی در این امور به او کمک کند.
 

حین انجام هیسترکتومی شکمی جراح رحم را از تخمدان ها، لوله های فالوپ، واژن فوقانی، رگ های خونی و بافت های حمایت کننده اطراف جدا می کند. قسمت پائینی رحم (گردن رحم) معمولاً برداشته می شود (هیسترکتومی کامل) اما گاهی ممکن است برداشته نشود (هیسترکتومی بالای رحم یا جزئی). زمان انجام هیسترکتومی اندام های دیگر لگن مثل تخمدان ها و لوله های فالوپ نیز ممکن است برداشته شوند.

پیش از هیسترکتومی
پیش از جراحی ممکن است فرد از نظر وجود سرطان های پنهان زنان که امکان دارد رویکرد جراح را در جراحی تغییر دهد، مورد آزمایش قرار بگیرد. آزمایش ها شامل موارد زیر است:

• پاپ اسمیر که وجود سلول های گردن رحم غیرطبیعی یا سرطانی را بررسی می کند.

• نمونه برداری (بیوپسی) از آندومتر که سلول های غیرطبیعی پوشاننده داخل رحم یا سرطان آندومتر را یررسی می کند.

• سونوگرافی لگن خاصره که اندازه فیبروئید رحم، پولیپ آندومتر یا کیست های تخمدان را نشان می دهد.

روز پیش از جراحی ممکن است جهت تخلیه دستگاه گوارش دارو یا شربت برای فرد تجویز شود. پاکسازی واژن پیش از جراحی (دوش واژن) ممکن است جهت کاهش احتمال ایجاد عفونت انجام شود. فرد درست پیش از جراحی جهت کاهش احتمال ایجاد عفونت آنتی بیوتیک وریدی دریافت می کند.

طی هیسترکتومی
معمولاً هیسترکتومی با اعمال بی هوشی عمومی انجام می شود. بنابراین فرد طی جراحی بیدار نیست. جراحی حدود 1 تا 2 ساعت به طول می انجامد. البته مدتی هم طول می کشد تا فرد برای رفتن به اتاق عمل آماده شود.

برای شروع عملیات، عضوی از تیم جراحی یک کاتتر ادراری را از طریق میزراه وارد مثانه می کند. کاتتر طی جراحی و مدتی پس از آن در مثانه باقی می ماند. پیش از جراحی، شکم و واژن با یک محلول استریل تمیز می شود و هر گونه مویی در ناحیه برش تراشیده می شود. برای انجام عمل جراح پوست و لایه همبند (صفاق) ناحیه پائینی شکم را برش می دهد تا به رحم دسترسی یابد. جراح از دو نوع برش در هیسترکتومی استفاده می کند. یک برش عمودی که از میان شکم شروع می شود و از ناف تا استخوان آنه ادامه می یابد. برش افقی در محل خط بیکینی، حدود 2.5 سانتی متر بالاتر از استخوان آنه، شروع می شود. اینکه جراح کدام برش را انتخاب می کند، بستگی به عوامل زیادی دارد از جملهعلت انجام هیسترکتومی، نیاز به جستجوی بخش های فوقانی شکم، اندازه رحم و وجود جوشگاه (جوش خوردگی زخم) از عمل قبلی شکم. برای مثال انجام هیسترکتومی برای اندومتریوز، فیبروئید های بزرگ و سرطان های زنان، معمولاً نیازمند ایجاد برش های عمودی است.

پس از هیسترکتومی
پس از جراحی بیمار به مدت چند ساعت در اتاق بهبودی (ریکاوری) می ماند. فرد از نظر علائم درد پایش می شود. جهت تسکین درد و پیشگیری از عفونت، به بیمار دارو داده می شود. فرد می تواند روز بعد از جراحی از بستر برخیزد و راه برود. معمولاً جراحی هیسترکتومی به 1 تا 2 روز بستری شدن نیاز دارد اما گاهی ممکن است این میزان به 4 روز هم برسد.

به دلیل خونریزی و ترشحات از واژن فرد باید از پدهای بهداشتی استفاده کند. تخلیه ترشحات خونی -با شدتی مشابه خونریزی قاعدگی- تا چند روز پس از هیسترکتومی امری طبیعی است. زخم ناشی از برش به تدریج بهبود می یابد اما جای زخم قابل رویتی روی شکم باقی می گذارد.

بهبود یافتن از هیسترکتومی
پس از هیسترکتومی مدتی طول خواهد کشید تا بیمار به فرد سابق تبدیل شود (در اغلب زنان حدود شش تا هشت هفته)، در این مدت:
• به وفور استراحت کنید.
• تا شش هفته کامل هیچ بار سنگینی بلند نکنید.
• تا شش هفته از فعالیت جنسی بپرهیزید.
• در مورد انجام سایر کار های روزمره با پزشک خود مشورت کنید.

زندگی پس از هیسترکتومی
انجام هیسترکتومی برخی جنبه های زندگی فرد را برای همیشه تغییر می دهد، برای مثال:

• فرد دیگر عادت ماهیانه نمی شود.

• فرد تقریباً بیشتر اوقات از نظر وجود علائم آزار دهنده ای که سبب ساز انجام هیسترکتومی بودند آسوده است.

• قدرت باردار شدن از بین می رود.

• در صورت برداشته شدن تخمدان ها فرد یائسه می شود.

• اگر هیسترکتومی پیش از یائسگی انجام شود ولی تخمدان ها برداشته نشوند، ممکن است فرد زود تر از میانگین سن یائسگی، یائسه شود.

در صورت انجام هیسترکتومی جزئی، رحم در جای خود باقی است بنابراین احتمال ابتلا به سرطان رحم وجود دارد و انجام پاپ اسمیر جهت غربالگری سرطان رحم لازم است. باقی جنبه های زندگی فرد پس از بهبود یافتن از جراحی، به حالت طبیعی خود باز می گردد و حتی ممکن است بهتر شود. برای مثال:

• در صورتی که فرد پیش از هیسترکتومی، زندگی جنسی خوبی داشته، پس از آن نیز می تواند آن را ادامه دهد. برخی از زنان حتی رضایت جنسی بیشتری می یابند. این امر شاید به دلیل رهایی یافتن از دردهای مزمن یا خونریزی های شدید ناشی از مشکلات رحمی باشد.

• رهایی یافتن از علائم آزاردهنده می تواند کیفیت زندگی را به میزان چشمگیری ارتقا دهد. ممکن است فرد احساس سلامتی و شانس بازگشت به زندگی بیشتری بکند. از سوی دیگر، از آنجا که رحم به شدت با زنانگی توام است، فرد ممکن است پس از هیسترکتومی احساس کمبود کند. زنانی که پیش از یائسگی جهت درمان سرطان های زنان هیسترکتومی انجام می دهند، ممکن است به علت نقصان باروری دچار اندوه زیاد و یا افسردگی شوند.