معاینه چشمeye exam

معاینه چشم به تشخیص مشکلات چشمی در مراحل ابتدایی (زمانی که بیشترین قابلیت درمان را دارند) کمک می کند. معاینات منظم چشمی این شانس را به متخصص چشم می دهد که نکات لازم برای مراقبت از چشم را در اختیار شخص قرار دهد و به وی  کمک کند تا تغییرات چشمی را تصحیح کند یا خود را با آن تطبیق دهد.

چه وقت برای معاینه چشم مراجعه کنیم؟

عوامل متعددی ممکن است در تعیین فواصل تکرار معاینه چشم دخیل باشند، از جمله: سن، سلامت چشم و خطر ابتلا به مشکلات چشمی. توصیه های کلی به شرح زیر است:

• کودکان 5 ساله و کوچکتر: در کودکان زیر 3 سال پزشک اطفال  وجود رایج ترین مشکلات در این سن را بررسی  می کند، شامل تنبلی چشم و انحراف چشم به داخل یا خارج. بر اساس میزان رغبت و همکاری کودک اولین معاینه کامل چشمی باید در 3 تا 5 سالگی انجام گیرد.

• کودکان سنین مدرسه و نوجوانان: بینایی کودک پیش از آنکه به کلاس اول برود بررسی می شود. در صورتی که کودک هیچ نشانی از مشکلات چشمی یا سابقه فامیلی مشکلات چشمی نداشته باشد، باید هر 2 سال یکبار مورد معاینه قرار گیرد. اما اگر کودک مشکلات چشمی یا سابقه فامیلی مشکلات چشمی دارد معاینات باید طبق نظر پزشک صورت گیرد.

• بزرگسالان: به طور کلی، اگر شخص هیچ علامتی از مشکلات چشمی نداشته باشد، در دهه 20 و 30، بینایی باید هر 5 تا 10 سال یک مرتبه بررسی شود. در سن 40 تا 65 سالگی بینایی باید هر 2 تا 5 سال یکبار بررسی گردد و بعد از 65 سالگی باید هر 1 تا 2 سال یکبار بررسی شود. در افرادی که از عینک استفاده می کنند یا سابقه فامیلی بیماری چشمی دارند و یا مبتلا به یک بیماری مزمن هستند که احتمال ابتلا به بیماری چشم را بیشتر می کند (مثل دیابت) فواصل معاینات چشم باید کوتاهتر شود.

مراجعه برای معاینه چشم

• چشم پزشک: چشم پزشک ها تامین کننده مراقبت کامل از چشم مثل معاینات کامل چشمی، تجویز لنز های اصلاحی، تشخیص و درمان بیماری های پیچیده چشمی و انجام جراحی چشم هستند.

• بینایی سنج: بینایی سنج ها تامین کننده خدماتی مشابه با چشم پزشک ها هستند مثل: ارزیابی بینایی، تجویز لنزهای اصلاحی، تشخیص اختلالات رایج چشمی و درمان بیماری های مشخص چشمی با دارو. اما بیمار هنگام ابتلا به بیماری های پیچیده تر چشمی یا شرایطی که به جراحی نیاز دارد به چشم پزشک ارجاع می شود.

• عینک ساز: عینک سازها کارهای مربوط به تجویزات عینک را انجام می دهند، مثل: مونتاژ کردن عینک، تطبیق دادن و فروش آنها.برخی عینک سازها ممکن است لنزهای تماسی نیز بفروشند.

اینکه کدام متخصص را انتخاب کنید بستگی به ترجیح شخصی شما دارد. هر متخصصی ممکن است برای درمان مشکل چشمی خاصی مناسب باشد.

طی معاینه چشم ممکن است چندین آزمایش متفاوت انجام گردد. آزمایشاتی که برای بررسی بینایی و مشاهده ظاهر و کارکرد تمام قسمت های چشم طراحی شده اند.

آزمایش عضله چشم

این آزمایش عضلاتی که مسئول حرکات چشم هستند را از نظر ضعف یا وجود مشکل در کنترل بررسی می کند. چشم پزشک چشم را در حالی که در مسیر مشخصی حرکت می دهید یا حرکت جسمی (مانند خودکار یا نور) را با چشم دنبال میکنید بررسی می کند.

آزمایش میزان بینایی (تیزبینی)

این آزمایش میزان وضوح بینایی شما را از فاصله مشخصی اندازه گیری می کند. پزشک از شما می خواهد جهت حروفی را که روی صفحه ای چاپ شده و در فاصله تقریبا 6 متر از شما قرار دارد را مشخص کنید. اندازه حروف در صفحه از بالا به پائین کاهش می یابد. هر بار یک چشم گرفته می شود و حروف خوانده می شوند.

بررسی شکست نور (انکسار)

شکست نور به چگونگی انحنای امواج نور در هنگام عبور از قرنیه و عدسی اشاره دارد. ارزیابی شکست نور به پزشک کمک می کند تا لنزی را برایتان تجویز کند که واضح ترین دید را به شما بدهد. ارزیابی شکست نور شاید مشخص کند که شما به لنز نیازی ندارید. ممکن است پزشک برای اندازه گیری شکست نور و اصلاح خطای شکست نور در چشم شما از رفراکتومتر (دستگاه سنجش شکست نور) کامپیوتری استفاده کند و یا شاید تکنیکی به نام رتینوسکوپی را به کار گیرد. در این روش پزشک نوری را به چشم می تاباند و خطای شکست نور را از طریق ارزیابی نور منعکس شده از شبکیه اندازه گیری می نماید.

چشم پزشک برای تنظیم دقیق ارزیابی شکست نور در چشم از فوروپتور (وسیله ماسک مانندی که لنزهای متعددی روی آن نصب شده است) استفاده می کند تا تعیین کند که کدام لنز بهترین دید را به شما می دهد.این مرحله چند بار تکرار می شود تا پزشک لنزی را که دقیق ترین دید را به چشم می دهد بیابد.

آزمایش میدان دید (پریمتری)

میدان دید در واقع میزان وسعت دید فرد بدون حرکت دادن چشم هاست. آزمایش میدان دید مشخص می کند که آیا فرد در دیدن ناحیه ای از میدان کلی دید مشکلی دارد یا خیر. انواع آزمایش های میدان دید مقداری با هم متفاوتند. از جمله:

• آزمایش میدان دید تقابلی: در این آزمایش پزشک درست مقابل شما می نشیند و از شما می خواهد یک چشم را بپوشانید. سپس او دستش را به خارج و داخل از میدان دید شما تکان می دهد و شما هنگامی که دست یا انگشت او را دیدید به او اطلاع می دهید.

• آزمایش صفحه مماس (تانژانت): شما در فاصله کمی از یک صفحه می نشینید و به هدفی در مرکز صفحه خیره می شوید. در صورتی که متوجه حرکت شیءای در میدان دید محیطی خود شدید به پزشک اطلاع می دهید.

•  پریمتری خودکار (اتوماتیک): چشم پزشک از یک برنامه کامپیوتری استفاده می کند که وقتی شما به درون دستگاه می نگرید نور کوچکی روشن و خاموش می شود و شما در صورت دیدن آن نور دکمه ای را فشار می دهید.

پزشک از طریق به کارگیری یک یا چند نوع از روش های فوق به کامل بودن میدان دید شما پی می برد. درصورتی که شما قادر به دیدن قسمت خاصی از میدان دید نباشید توجه به الگوی نقصان دید به پزشک در تشخیص مشکل چشم کمک می کند.

آزمایش دید رنگی

فرد ممکن است دید رنگی ضعیفی داشته باشد و یا حتی رنگ ها را تشخیص ندهد. اگر فرد در تشخیص رنگ های خاصی مشکل داشته باشد پزشک بینایی را از نظر نقصان دید رنگی غربال می کند. بدین منظور پزشک الگوهایی با نقطه های رنگی را به فرد نشان می دهد. اگر فرد مشکلی نداشته باشد می تواند اعداد و اشکالی را که درون الگوهای نقطه ای نوشته شده را تشخیص دهد. اگر فرد کور رنگی داشته باشد به سختی می تواند الگوهای مشخصی درون نقطه ها بیابد.

معاینه توسط slit-lamp(میکروسکوپ مخصوص معاینه چشم)

Slit-lamp میکروسکوپی است که قسمت جلوی چشم را به کمک نور خطی قوی بزرگ و روشن نشان می دهد. پزشک از این نور برای معاینه قرنیه، عنبیه، عدسی و حفره قدامی چشم استفاده می کند. هنگام معاینه چشم پزشک ممکن است از قطره های چشمی یا نوارهای کاغذی حاوی فلوئورسین، جهت رنگ نمودن لایه اشک پوشاننده چشم استفاده کند. رنگ در سطح چشم پخش می شود تا به پزشک در تشخیص بریدگی های ریز، خراش ها، قطرات اشک، اجسام خارجی و عفونت های سطح قرنیه کمک کند. در نهایت رنگ موجود توسط اشک از چشم شسته می شود.

• معاینه شبکیه: معاینه شبکیه (که گاهی به آن اُفتالموسکوپی یا فوندوسکوپی نیز گفته می شود) قسمت خلفی چشم شامل شبکیه،صفحه بینایی و مویرگهایی زمینه ای که مسئول تغذیه شبکیه (کوروئید) است را بررسی می کند. معمولاً پیش از آنکه پزشک بتواند این ساختارها را ببیند مردمک را توسط نوعی قطره چشمی گشاد می کند. پس از ریختن قطره پزشک از یک یا چند روش زیر برای دیدن قسمت خلفی چشم استفاده می کند:

• معاینه مستقیم: پزشک باریکه ای از نور را به مردمک می تاباند و از اُفتالموسکوپ برای دیدن قسمت خلفی چشم استفاده می کند. گاهی برای این آزمایش استفاده از قطره چشم برای گشاد نمودن مردمک نیاز نیست.

• معاینه غیرمستقیم: برای این معاینه  شخص باید روی صندلی معاینه دراز بکشد. سپس پزشک توسط چراغی که روی پیشانی قرار داده (تقریباً مشابه آنچه معدنچی ها بر سر می گذارند) چشم را به دقت بررسی می کند.این نوع معاینه به پزشک این امکان را می دهد تا چشم را به دقت و از سه بعد مختلف معاینه نماید.

• معاینه slit-lamp: در این معاینه پزشک از یک لنز جانبی یا تماسی متراکم کننده و slit-lamp استفاده می کند و بدین ترتیب تصویر بازتری از خلف چشم را می بیند.

معاینه شبکیه 5 تا 10 دقیقه به طول می انجامد، اما در صورت استفاده از قطره های چشمی اثراتش ممکن است تا چند ساعت از بین نرود. ممکن است فرد دید تاری داشته باشد و به سختی می تواند نگاه را روی چیزی متمرکز کند. اگر فرد به نور حساس باشد بهتر است برای مدت کوتاهی از عینک دودی یا آفتابی استفاده کند. ممکن است شخص قادر به رانندگی نباشد بنابراین بهتر است از قبل برای برگشتن به منزل یا سر کار چاره ای بیندیشد. بسته یه این که فرد چه شغلی داشته باشد ممکن است تا برطرف شدن کامل اثرات قطره چشمی قادر به کار کردن نباشد.

آزمایش گلوکوما

در آزمایش گلوکوما (تونومتری) فشار درون چشمی اندازه گیری می شود و پزشک از این طریق می تواند گلوکوما بیماری که منجر به افزایش فشار چشم می شود و ممکن است منجر به کوری شود) را تشخیص دهد. روش هایی که پزشک برای تشخیص ابتلا به گلوکوما به کار می گیرد به شرح زیر است:

• Applantation tonometry: در این آزمایش مقدار فشار لازم برای مسطح نمودن قسمتی از قرنیه اندازه گیری می شود. به منظور بهتر دیدن قرنیه از فلوئورسین (همان رنگی که در آزمایش slit-lamp معمولی به کار می رود) استفاده می شود. از آنجا که در این آزمایش از یک قطره چشمی بی حس کننده نیز استفاده می شود، وقتی پزشک با استفاده از تونومتر سطح قرنیه را لمس می کند، دردی احساس نخواهد شد.

• تونومتری غیرتماسی: در این روش برای اندازه گیری فشار چشم از دمش هوا استفاده می شود و از آنجا که هیچ وسیله ای با سطح چشم تماس نمی یابد، نیازی به استفاده از بی حس کننده نخواهد بود. در این روش شخص مقداری فشار بر چشم حس خواهد کرد و ممکن است مقداری احساس ناراحتی کند.

• پاکی متری: در این روش ضخامت قرنیه اندازه گیری می شود (ضخامت قرنیه عامل مهمی در میزان فشار درون چشم است). پس از ریختن قطره بی حس کننده، پزشک از وسیله ای استفاده می کند که با ساطع نمودن امواج، ضخامت قرنیه را اندازه گیری می کند. 

علاوه بر این ارزیابی ها، فرد ممکن است بسته به سن،پیشینه پزشکی و احتمال ابتلا به بیماری های چشمی نیاز به انجام آزمایش های تخصصی تر داشته باشد.

آنچه از پزشک انتظار می رود

در صورتی که شخص برای اولین بار مورد معاینه قرار می گیرد یا پزشک خود را عوض کرده است، از وی سوالاتی درباره سابقه بینایی اش می شود. پاسخ های شخص به پزشک کمک می کند خطر بیماری چشم یا مشکلات بینایی را دریابد. شخص باید آمادگی ارائه اطلاعات خاصی را داشته باشد، از قبیل:

• آیا در حال حاضر هیچ مشکل چشمی دارید؟
• آیا در گذشته هیچ مشکلی در چشم خود داشته اید؟
• آیا هنگام تولد نارس بودید؟
• آیا در حال حاضر از عینک یا لنزهای تماسی استفاده می کنید؟ اگر چنین است آیا از آن راضی هستید؟
• در سالهای اخیر چه مشکلاتی از نظر سلامتی داشته اید؟
• آیا داروی خاصی مصرف می کنید؟
• آیا به دارو، غذا یا ماده خاصی حساسیت (آلرژی) نشان می دهید؟
• آیا در خانواده تان شخصی مشکل چشمی دارد؟ مثل آب مروارید (کاتاراکت) یا آب سیاه (گلوکوما)
• آیا در خانواده تان شخصی مبتلا به دیابت، پرفشاری خون، بیماری قلبی یا مشکلات سلامتی دیگر که بتواند تمام بدن را تحت تاثیر قرار دهد، می باشد؟

اگر از عینک یا لنزهای تماسی استفاده می کنید، آنها را همراه خود به چشم پزشکی ببرید. پزشک می خواهد از مناسب بودن آنها برای شما اطمینان حاصل کند. برای انجام برخی از آزمایشات لازم است عینک و لنز خود را در آورید. آزمایش هایی که در آنها برای رنگ نمودن موقت چشم از رنگ (فلوئورسین) استفاده می شود ممکن است موجب رنگ گرفتن دائم لنزهای تماسی شوند. بنابراین پیش از چنین آزمایشاتی باید لنز را از چشم خارج نمود.

آنچه می توانید انتظار داشته باشید

معاینه چشم معمولاً شامل مراحل زیر است:

• ابتدا پزشک سوالاتی در رابطه با تاریخچه پزشکی یا هر مشکل بینایی که تا کنون تجربه کرده اید می پرسد.
• سپس پزشک برای اطمینان از سالم بودن سطح خارجی چشم آنها را با نور معاینه می کند.
• در پایان، پزشک میزان بینایی شما را می سنجد، نیاز به استفاده از عدسی های اصلاحی را بررسی می کند و چشم را از نظر وجود علایم بیماری معاینه می کند.

بخشی از معاینه مثل پرسیدن تاریخچه پزشکی و معاینات مقدماتی چشم ممکن است توسط تکنسین دستیار پزشک صورت گیرد. طی معاینه چشم ممکن است چندین آزمایش متفاوت انجام گردد. آزمایشاتی که برای بررسی بینایی و مشاهده ظاهر و کارکرد تمام قسمت های چشم طراحی شده اند.

در پایان معاینات چشمی، پزشک نتیجه دقیق ارزیابی ها را به همراه آگاهی های لازم برای پیشگیری از ابتلا به بیماری های چشمی محتمل و محافظت از چشم در اختیار شخص قرار می دهد. نتایج معاینه یک چشم سالم و طبیعی به شرح زیر است:

• دید 20/20
• دید محیطی خوب
• توانایی تشخیص رنگ های متنوع
• ساختار بیرونی چشم با ظاهری طبیعی
• عدم ابتلا به کاتاراکت (آب مروارید)، گلوکوما (آب سیاه) یا اختلالات شبکه ای مثل دژنراسیون ماکولار (تخریب نقطه ای)

پزشک ممکن است برای بیمار لنزهای اصلاحی تجویز کند. اگر نتایج معاینات طبیعی نباشد، پزشک جهت انجام آزمایشات بیشتر و درمان شرایط زمینه ساز بیماری اقدام می کند.