جراحی بای پس عروق کرونرCoronary bypass surgery

از آنجا که جراحی عروق کرونر به هر حال نوعی عمل باز قلب است، ممکن است عوارضی در پی داشته باشد. عمده ترین عوارض جراحی عروق کرونر شامل موارد زیر است:

• خونریزی
• بی نظمی ریتم قلب (آریتمی)

عوارضی که کمتر احتمال وقوع دارند شامل موارد زیر است:

• عفونت زخم ایجاد شده در قفسه سینه
• مشکلات حافظه که معمولاً بین 6 تا 12 ماه پس از جراحی بهبود می یابد.
• نارسایی کلیوی
• سکته مغزی
• حمله قلبی؛ در صورتی که لخته خونی ایجاد شود.

احتمال بروز این عوارض در فرد به سلامت کلی فرد قبل از انجام جراحی بستگی دارد. خطر انجام این عمل در زمانی که فرد به طور اورژانسی مجبور به انجام آن می شود و یا زمانی که به بیماری های دیگری مانند آمفیزم، بیماری کلیوی، دیابت، انسداد عروق محیطی و ... نیز باشد، بیشتر است.
 

پزشک و شخص می توانند برای باز کردن عروق قلب از بین جراحی باز عروق کرونر، آنژیوپلاستی و استنت گذاری یکی را انتخاب کنند. در موارد زیر معمولاً جراحی عروق کرونر به عنوان روش درمانی انتخاب می شود:

• در صورت وجود درد شدید قفسه سینه ناشی از تنگ شدن چندین شریان تغذیه کننده عضلات قلبی که منجر به عدم خونرسانی مناسب به قلب حتی در فعالیت خفیف و استراحت می شود، گاهی آنژیوپلاستی و استنت گذاری می تواند مؤثر باشد اما در برخی از انواع انسداد، جراحی عروق کرونر بهترین راه درمان است.

• در صورتی که بیش از یک رگ تغذیه کننده در بطن چپ (بطن اصلی پمپ کننده خون) دچار انسداد شده باشد.

•  در صورت تنگی یا انسداد شدید شریان اصلی قلب که بیشترین خون مورد نیاز بطن چپ توسط این شریان تأمین می شود.

• در صورتی که انسداد شریانی به گونه ای باشد که آنژیوپلاستی برایش مناسب نباشد یا فرد قبلاٌ آنژیوپلاستی و استنت گذاری ناموفقی داشته باشد و یا شریان پس از گذاشتن استنت دوباره تنگ شده باشد.

جراحی کرونر ممکن است در شرایط اورژانس مانند حمله قلبی و هنگامی که پزشک تشخیص دهد روش های دیگر کارساز نخواهد بود، نیز انجام گیرد. جراحی باز عروق کرونر بیماری زمینه سازی که منجر به انسداد عروق شده اند را رفع نمی کند. این بیماری ها معمولاً آتروسکلروز و یا بیماری های شریان قلبی می باشند. حتی در صورتی که فرد جراحی کرونر را انجام دهد، تغییر شیوه زندگی باید به عنوان بخش مهمی از اهداف درمانی پس از جراحی در نظر گرفته شود. همچنین دارو درمانی به منظور کاهش کلسترول و یا تشکیل لخته خون و کمک به کارکرد بهتر قلب پس از انجام این عمل معمول است.
 

جهت آمادگی برای جراحی باز عروق کرونر، پزشک احتمالاً دستورالعمل هایی جهت محدودیت یا تغییر در میزان و نحوه فعالیت یا رژیم غذایی و داروهایی به شما می دهد. انجام چند آزمایش پیش از جراحی لازم است. معمولاً این آزمایش ها شامل عکس اشعه ایکس قفسه سینه، آزمایش خون، الکتروکاردیوگرام و آنژیوگرافی عروق کرونر است. آنژیوگرافی عروق کرونر، روشی است که طی آن از طریق اشعه ایکس شریان های تغذیه کننده قلب مشخص می شوند. معمولاً بیمار در صبح روز جراحی در بیمارستان پذیرش می شود.

بهتر است چند هفته پیش از انجام جراحی تمام کارهای مربوطه را انجام دهید. معمولاً چهار تا شش هفته تا بهبودی کامل و توانایی انجام کارهای روزمره مانند رانندگی، رفتن به سر کار و انجام وظایف روزانه به طول می انجامد.
 

جراحی عروق کرونر معمولاً به 3 تا 6 ساعت بیهوشی عمومی نیاز دارد. به طور متوسط جراح در یک عمل 2 تا 4 شریان کرونر را باز می کند. تعداد جراحی های لازم برای هر فرد به ناحیه و شدت انسداد قلب بستگی دارد.

بیشتر جراحی های عروق کرونر از طریق ایجاد شکافی بزرگ در ناحیه قفسه سینه انجام می گیرد. در این مدت جریان خون به دستگاه قلبی-ریوی (موسوم به پمپ جراحی عروق کرونر) هدایت می شود. جراح در مرکز قفسه سینه و در امتداد جناغ برشی ایجاد می کند. سپس قفسه سینه را باز می کند تا به قلب دسترسی یابد. پس از باز کردن قفسه سینه قلب به صورت موقت متوقف می شود و دستگاه قلبی-ریوی جریان خون را به عهده می گیرد.

جراح بخشی از رگ خونی سالم را که معمولاً از ناحیه قفسه سینه یا ساق پا گرفته می شود را جدا کرده و به ابتدا و انتهای مسیر مسدود شده رگ قلبی پیوند می زند بنابراین جریان خون از ناحیه مسدود به مسیر تازه ایجاد شده هدایت می شود.

روش های دیگری نیز برای انجام این عمل وجود دارد که شامل موارد زیر است:

• روش مستقل از پمپ و یا روش جراحی بدون توقف یافتن قلب: در این روش جراح بر روی قلب در حال ضربان کار می کند. در این روش فقط ناحیه ای از قلب که جراح روی آن کار می کند از طریق به کارگیری وسیله ای خاص ثابت نگه داشته می شود. این روش به دلیل آنکه قلب در حال تکان خوردن است چالش برانگیز است و برای هر کسی اعمال نمی شود.

• جراحی کم تهاجمی: در این روش معمولاً به دلیل استفاده از تصویربرداری ویدیوئی و رباتیک، شکاف کوچک تری در قفسه سینه ایجاد می شود.

مادامی که بیمار در بیهوشی به سر می برد، یک لوله تنفسی که به دستگاه تهویه متصل است در دهانش قرار داده می شود تا تنفس در حین عمل و بلافاصله پس از اتمام آن بر قرار شود.

پس از جراحی
جراحی عروق کرونر یک عمل مهم است. بنابراین انتظار می رود بیمار یک یا دو روز پس از عمل تحت مراقبت های ویژه باشد. در بخش مراقبت های ویژه قلب، فشارخون، تنفس و دیگر علائم حیاتی به طور مرتب پیگیری می شود. معمولاً لوله تنفسی تا چند ساعت پس از انجام عمل در دهان باقی می ماند. بنابراین بیمار قادر به صحبت کردن نخواهد بود و باید از طریق ایما و اشاره و یا یادداشت با دیگران ارتباط برقرار کند. لوله تنفسی به محض اینکه فرد قادر به تنفس طبیعی باشد خارج می شود.

به استثنای مواردی که فرد دچار عوارض پس از عمل شده باشد، بیمار پس از یک هفته از بیمارستان مرخص می شود. هرچند پس از مرخصی نیز انجام اعمال روزمره و حتی راه رفتن برای فرد راحت نیست. در صورتی که بیمار پس از رفتن به منزل هر یک از علائم زیر را داشت باید با پزشک خود تماس حاصل نماید.

علائمی که نشان دهنده عفونت ناحیه جراحی است عبارتند از:

• تب بالای 38 درجه
• ضربان قلب بالا
• بیشتر شدن درد در ناحیه سینه
• قرمزی، خونریزی یا وجود ترشحات دیگر در ناحیه زخم ناحیه سینه

انتظار 6 تا 12 هفته تا بهبودی کامل وجود دارد. در برخی موارد پس از 6 هفته فرد می تواند به کارهای روزمره خود ادامه دهد اما بهتر است پیش از آن با دکتر خود مشورت نماید.
 

اغلب بیماران پس از جراحی احساس بسیار بهتری می یابند و معمولاً تا 10 الی 15 سال از علائم بیماری رها می شوند. با گذشت زمان ممکن است رگ های قبلی یا رگ های جدیدی دچار گرفتگی شوند و نیازمند انجام دوباره جراحی یا آنژیوپلاستی گردند. اگرچه جراحی عروق کرونر منجر به بهبود خونرسانی به قلب میشود، اما بیماری زمینه ساز با این عمل رفع نمی شود. برای حصول نتیجه بهتر از عمل بیمار باید داروهای خود را به طور دقیق مصرف کند و توصیه های تغییر الگوی زندگی را جدی بگیرد، از جمله:

• ترک سیگار
• کنترل دیابت
• پیروی از یک برنامه غذایی سالم مانند رژیم مخصوص کاهش فشارخون (DASH Diet)
• کاهش سطح کلسترول خون
• نگهداری وزن در محدوده سالم
• کنترل فشارخون
• ورزش

علاوه بر تغییر الگوی زندگی، پزشک ممکن است برنامه بازتوانی قلبی برای بیمار تجویز نماید. بازتوانی قلبی شامل یک برنامه تمرینات ورزشی و آموزشی است  که به منظور کمک به بیمارانی که حمله قلبی داشته اند و یا جراحی قلب کرده اند طراحی شده است. برنامه بازتوانی قلبی معمولاً از همان زمانی که فرد پس از انجام عمل در بیمارستان بستری است شروع می شود و تا زمانی که شرایط بیمار تثبیت شود ادامه می یابد.