آنتی ژن اختصاصی پروستاتprostate specific antigen (PSA)

بررسی منافع، محدودیت ها و خطرات بالقوه آزمون PSA  می تواند به تصمیم گیری آگاهانه شما کمک کند.

فواید این آزمایش:
آزمون PSA ممکن است به تشخیص سرطان پروستات در مراحل اولیه کمک کند. با تشخیص سرطان در مراحل اولیه احتمال درمان بهتر و آسانتر آن ممکن خواهد بود. اما برای قضاوت درمورد آزمون، مهم است که بدانید در صورت تشخیص زود هنگام و درمان به موقع، نتایج درمان بهتر خواهد بود و سبب کاهش تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان پروستات خواهد شد.

مساله کلیدی دوره خاص پروستات است. سرطان پروستات معمولاً به آهستگی و طی سال ها پیشرفت می کند.  بنابراین، یک مرد ممکن است به سرطان پروستات مبتلا باشد در حالیکه که هرگز در طول عمرش نه علائمی داشته و نه به یک مشکل پزشکی برخورده باشد.

محدودیت های این آزمایش:
• عوامل  بالا برنده PSA: علاوه بر سرطان، شرایط دیگری که می توانند سطح PSA  را افزایش دهند عبارتند از بزرگ شدن پروستات (هیپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH) و پروستات ملتهب یا عفونی (پروستاتیت). همچنین، سطح PSA  به طور طبیعی با بالا رفتن سن افزایش می یابد:

• عوامل پایین آورنده: PSA  داروهای مؤثر در درمان BPH و یا وضعیت ادرار ممکن است سطح  PSA را کاهش دهد. دوزهای بالای داروهای شیمی درمانی خاص می توانند سطح PSA را کاهش دهند.

• نتایج گمراه کننده: این تست همیشه نتیجه دقیقی ارائه نمی دهد. سطح PSA  بالا لزوماً به این معنی نیست که شما مبتلا به سرطان هستید و در برخی موارد، سطح PSA  نرمال به طور کامل سرطان پروستات را رد نمی کند.

• تشخیص اضافه: مطالعات تخمین زده است که بین 17 تا 50 درصد از مردان مبتلا به سرطان پروستات تشخیص داده شده توسط آزمون PSA ، دارای تومورهایی هستند که علائمی در طول عمر آنها دیده نخواهند شد. این تومورهای بدون علامت تشخیص اضافه در نظر گرفته می شوند که شناسایی سرطان به احتمال زیاد به علت بهداشت ضعیف و یا ارائه یک خطر برای زندگی انسان نیست.

خطرات احتمالی:
خطرات بالقوه آزمون PSA اساساً به انتخابی که شما بر اساس نتایج آزمون خواهید داشت مرتبط است، از قبیل تصمیم به انجام آزمایش های بیشتر و درمان سرطان پروستات. این خطرات عبارتند از:

• مسائل مربوط به نمونه برداری: بیوپسی یک روش است که خطرات خاص خود را دارد، از جمله درد، خونریزی و عفونت.

• اثرات روانی نتایج مثبت کاذب: سطح PSA  بالا اما عدم وجود سرطان با نمونه برداری می تواند منجر به اضطراب و پریشانی شود. اگر تشخیص داده شود که شما مبتلا به سرطان هستید، اما مشخص شود که آن فقط یک تومور با رشد آهسته است که به بیماری منجر نمی شود، شما ممکن است اضطراب قابل توجهی را فقط با دانستن این موضوع تجربه کنید.

توصیه ها:
تعدادی از سازمان های حرفه ای اصلی و آژانس های دولتی به بررسی منافع و خطرات ناشی از تست PSA پرداخته اند. انجمن سرطان آمریکا، انجمن اورولوژی آمریکا، کالج آمریکایی طب پیشگیری، مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها و گروه ضربت خدمات پیشگیری ایالات متحده همگی چالش پیرامون این تست و فقدان شواهد محکم مبنی بر اینکه غربالگری بتواند از سرطان پروستات پیشگیری کند  را تشخیص داده اند.

دیگر موضوعات مورد توافق عبارتند از:

• غربالگری باید یک تصمیم فردی باشد: همه سازمان ها توصیه می کنند که پزشکان درباره منافع و خطرات ناشی از تست PSA با مردانی که در سن خاصی هستند و یا خیلی در معرض خطر هستند بحث کنند. پزشکان باید به مردان کمک کنند تا خودشان بر اساس سن، عوامل خطر، امید به زندگی و اولویت های شخصی در مورد انجام غربالگری تصمیم گیری کنند.

• مردان مسن احتمالاً نیاز به غربالگری ندارند: برخی از سازمان ها توصیه می کنند که انجام غربالگری برای مردان سن 75 و بالاتر و یا کسانی که انتظار نمی رود که بیش از 10 سال زندگی کنند، لازم نیست. انجمن سرطان آمریکا توصیه می کند که این تصمیم باید به صورت فردی صورت بگیرد. این بسیار مهم است، با این حال، به خاطر داشته باشید که تصمیم گیری باید بصورت فردی صورت پذیرد و این به این معنی نیست که در هر مردی که در دهه 70 سالگی خود قرار دارد باید به یک باره تمام غربالگری های سرطان پروستات را متوقف کرد.

• برای مردان در معرض خطر باید غربالگری در سنین پایین تر مورد بحث قرار گیرد: به توصیه برخی گروهها، مردانی که با سابقه خانوادگی سرطان پروستات و مردان آمریکایی آفریقایی تبار که در معرض خطر بالایی هستند باید زودتر مورد بحث قرار گیرند. انجمن سرطان آمریکا توصیه می کند که پزشکان اطلاعات مرتبط با غربالگری سرطان پروستات را برای مردان در معرض خطر متوسط با شروع سن 50 سالگی و در مردان در معرض خطر شدیدتر در سن 40 و یا 45 سالگی ارائه دهند. انجمن اورولوژی آمریکا توصیه می کند که مردان غربالگری سرطان پروستات اولیه، از جمله یک آزمایش PSA و DRE، را در شروع سن 40 سالگی داشته باشند.

انجمن اورولوژی آمریکا (AUA) اصولاً غربالگری PSA در مردان زیر سن 40 سال را توصیه نمی کند و نیز برای مردان در معرض خطر متوسط در سنین 40 و 54 سال نیز توصیه نمی شود . برای مردان سنین 55-69، توصیه AUA عبارتست از تصمیم گیری های مشترک بین مردان و پزشکان آنها در مورد زمان شروع غربالگری. دستورالعمل AUA تصریح می کند که بیشترین بهره از غربالگری به نظر می رسد مربوط به مردان سنین 55-69 باشد، و غربالگری روتین برای سنین بالای 70 سالگی توصیه نمی شود.

گروه ضربت خدمات پیشگیری ایالات متحده (USPSTF) غربالگری مبتنی بر PSA را برای مردانی که نشانه ای که مشکوک به سرطان پروستات باشد ندارند، توصیه نمی کند.  این گروه  بیان می کنند که آزمایش PSA در مردان سالم، بدون در نظر گرفتن سن، هیچ سود خالصی نداشته و یا حتی مضرات بسیار بیشتری از مزایای آن خواهد داشت. این دیدگاه بسیار بحث برانگیز است و بسیاری از کارشناسان سرطان پروستات با توصیه های USPSTF موافق نیستند.
 

سرطان پروستات شایع ترین سرطان غیرپوستی در مردان است و دومین علت مرگ و میر مرتبط با سرطان درمردان پس از سرطان ریه می باشد. تشخیص زود هنگام ممکن است ابزار مهمی برای درمان مناسب و به موقع باشد. مردان مبتلا به سرطان پروستات ممکن است سطوح PSA بالایی داشته باشند. بسیاری از شرایط غیرسرطانی نیز می توانند سطح PSA را در مردان افزایش دهند. اگر چه آزمایش PSA می تواند سطوح بالای PSA را در خون تشخیص دهد، اما این آزمایش اطلاعات تشخیصی دقیقی در مورد وضعیت پروستات فراهم نمی کند.

آزمایش PSA تنها یک ابزار برای غربالگری علائم اولیه سرطان پروستات است. یکی دیگر از آزمونهای غربالگری رایج، که معمولاً علاوه بر آزمایش PSA  انجام می شود، معاینه انگشتی رکتال است. دراین آزمایش، پزشک انگشت دستکش پوش و نیز چرب شده خود را برای رسیدن به پروستات وارد راست روده می کند. پزشک با لمس و ایجاد فشار بر پروستات، قادر است که وجود توده های غیر طبیعی و یا مناطق سخت در آن را تشخیص دهد.

هیچ یک از این دو آزمایش اطلاعات کافی برای تشخیص سرطان پروستات را فراهم نمی کنند. درصورت نتایج غیر طبیعی در این آزمایشات ممکن است پزشک توصیه به نمونه برداری از پروستات کند. در این روش، نمونه ای از بافت برای بررسی آزمایشگاهی برداشته خواهد شد.  تشخیص سرطان بر اساس نتایج بیوپسی خواهد بود.

دیگر دلایل آزمایش PSA:
 برای مردانی که در حال حاضر مبتلا به سرطان پروستات تشخیص داده شده اند، آزمون PSA  ممکن است در موارد زیر استفاده شود:
• تعیین شروع درمان و زمان آن
• قضاوت در مورد اثربخشی درمان
• بررسی عود سرطان
 

آزمایش PSA با بررسی نمونه خون در آزمایشگاه انجام می شود.  یک پرستار یا تکنسین علوم پزشکی از یک سوزن برای گرفتن خون از رگ، به احتمال زیاد در بازو، استفاده می کند.

نتایج آزمون PSA به عنوان نانوگرم PSA در هر میلی لیتر خون (ng/ml) گزارش می شود. هیچ مرز خاصی بین سطح PSA طبیعی و غیرطبیعی وجود ندارد. پزشک شما ممکن است بر اساس نتایج حاصل از آزمایش PSA و معاینه انگشتی رکتال همراه با عوامل دیگر، به نمونه برداری از پروستات توصیه نماید.

تغییرات و گوناگونی های تست PSA:
ممکن است پزشک شما قبل از اینکه دستور بیوپسی یا نمونه برداری برای تشخیص بافت سرطانی دهد، از راههای دیگری برای تفسیر نتایج PSA استفاده کند. این روش ها برای بهبود دقت و صحت آزمون PSA به عنوان یک ابزار غربالگری در نظر گرفته شده است. پژوهشگران همچنان به بررسی تغییرات و گوناگونی های آزمون PSA می پردازند تا مشخص کنند که آیا آنها مزایای قابل اندازه گیری فراهم می کنند یا خیر.

تغییر و گوناگونی های آزمون PSA عبارتند از:

•  سرعت PSA: سرعت PSA تغییر در سطح PSA در طول زمان است. افزایش سریع در PSA ممکن است وجود سرطان یا یک فرم تهاجمی سرطان را نشان دهد.

•  درصد PSA آزاد: PSA در خون به دو شکل -یا متصل به پروتئین خونی خاص و یا متصل نشده (آزاد)-  وجود دارد. اگر شما سطح PSA بالا، اما درصد کمی PSA آزاد دارید، احتمال سرطان پروستات بیشتر است. این آزمون در درجه اول برای مردان با سطح PSA در محدوده مرزی بین 4 و 10 استفاده می شود. این مورد بیشتر برای تشخیص نیاز مجدد به بیوپسی یا نمونه برداری مفید است تا در مرحله اولیه غربالگری.

با پزشک خود صحبت کنید:
قبل از گرفتن یک تست PSA، در مورد منافع و خطرات آن با پزشک خود صحبت کنید. اگر شما تصمیم می گیرید که یک آزمایش PSA برای شما مناسب است، از پزشک خود بپرسید:
• چه زمانی نتایج مورد بحث قرارخواهد گرفت.
• در صورتی که نتایج مثبت باشد او چه توصیه هایی ممکن است داشته باشد.
• اگر نتایج منفی باشد چند وقت یکبار تست باید تکرار شود.

بحث قبلی در مورد این مسائل ممکن است فهم نتایج آزمون و تصمیم گیری مناسب پس از آن را برای شما راحت تر سازد.