کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)Hypothyroidism

عوامل خطر

اگر چه کم کاری تیروئید در هر شخصی می تواند ظهور کند ولی اساساً در زنان بالای 50 سال بیشتر ملاحظه می شود و خطر این بیماری با کهولت سن بیشتر می گردد . همچنین اگر هر یک از موارد زیر در مورد شما مصداق داشته باشد در خطر بیشتری برای ابتلا به کم کاری تیروئید قرار دارید:

•    ابتلاء یکی از بستگان نزدیک (مانند والدین و پدربزرگ -مادربزرگ) به یک بیماری اتو ایمیون
•     استفاده از پرتو درمانی برای نواحی گردن و نواحی فوقانی قفسه سینه
•     انجام عمل جراحی (تیروئیدکتومی)

بیماری کم کاری تیروئیدی درمان نشده ممکن است منجر به ظهور عوارض و مشکلاتی در سلامت گردد از جمله:

•    گواتر: تحریک مداوم غده تیروئید برای آزادسازی هورمونهای بیشتر ممکن است منجر به بزرگ تر گشتن غده تیروئید شما (حالتی که تحت عنوان گواتر شناخته می شود) گردد. تیروئید هاشیموتو یکی از رایج ترین علل گواتر می باشد. یک گواتر بزرگ می تواند بر ظاهر شما اثر گداشته و نیز در بلع و تنفس شما اختلال ایجاد کند.

•    مشکلات قلبی: کم کاری تیروئید همچنین ممکن است با افزایش خطر بیماری قلبی همراه باشد چرا که در افراد دارای اختلال تیروئید ممکن است سطوح بالا از لیپو پروتئین های با چگالی کم (کلسترول بد:LDL) ایجاد گردد. حتی کم کاری تیروئید تحت بالینی که نوع خفیف تر و خوش خیم تری از کم کاری تیروئید حقیقی می باشد می تواند منجر به افزایش سطوح کلی کلسترول و اختلال در پمپاژ طبیعی قلبتان گردد. کم کاری تیروئید همچنین می تواند منجر به بزرگ شدن قلب و نارسایی قلبی گردد.

•    پیامدهای کم کاری تیروئید بر سلامت روان: ظهور افسردگی ممکن است زودتر در بیماری کم کاری تیروئید ایجاد گردد و ممکن است با گذشت زمان افسردگی شدید تر گردد. کم کاری تیروئید می تواند منجر به کند شدن عملکرد ذهنی گردد.

•    میکزدم: میکزدم حالت نادرتر و شدیدتر از بیماری کم کاری تیروئید است که تهدیدی برای زندگی محسوب می گردد و می تواند در نتیجه بیماری کم کاری تیروئید تشخیص داده نشده و درمان نشده در دراز مدت باشد. علایم آن عبارتند از: عدم تحمل شدید سرما، خواب آلودگی که به دنبال آن رخوت شدید و بی هوشی ایجاد گردد. یک اغماء میکزدم ممکن است تحت اثر مصرف داروی مسکن، عفونت و دیگر عوامل استرس زا در بدنتان تحریک گردد. اگر نشانه ها و علایم میکزدم را دارید نیازمند معالجه بالینی سریع و فوری هستید.

•     ناباروری: کاهش سطح هورمونهای تیروئیدی ممکن است موجب ایجاد تداخل در تخمک گذاری گردد و موجب اختلال در باروری گردد . به علاوه برخی از نمونه های کم کاری تیروئید (نظیر اختلال اتوایمیون) نیز باروری را مختل می نمایند. درمان کم کاری تیروئید با درمان جایگزینی هورمونی ممکن نیست که کاملاً باروری را مختل نماید. ممکن است نیاز به انجام مداخلات دیگری باشد.

•    نقایص مادرزادی: کودکانی که از زنان با بیماری تیروئید درمان نشده متولد می شوند نسبت به فرزندانی که از مادران سالم متولد می شوند ممکن است خطر بالاتری را برای ابتلاء به نقایص مادرزادی داشته باشند. این کودکان بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات عقلانی و تکاملی هستند. همچنین کودکان مبتلا به کم کاری تیروئید درمان نشده از بدو تولد در خطر ابتلا به مشکلات جسمانی و ذهنی هستند ولی اگر بیماری در طی چند ماه نخست زندگی تشخیص داده شود شانس پیشترفت و تکامل طبیعی کودک بسیار بهتر میگردد.

زمان مراجعه به پزشک

•    اگر بدون هیچ دلیلی احساس خستگی و یا دیگر علایم و نشانه های کم کاری تیروئید را دارید (از جمله پوست خشک، صورت متورم و رنگ پریده، یبوست و صدای گرفته و خشک) به دکتر مراجعه نمایید.

•    اگر سابقه عمل جراحی تیروئید را داشته اید.

•    اگر سابقه درمان با ید رادیو اکتیو و یا داروهای ضد تیروئیدی را داشته اید.

•    اگر سابقه پرتو درمانی در ناحیه سر و گردن و قسمت فوقانی قفسه سینه را داشته اید.

•    اگر کلسترول خونتان بالا است با پزشک معالجتان مشورت کنید که آیا ممکن است که کم کاری تیروئید علت افزایش کلسترول بدنتان باشد. اگر از درمان هورمونی برای معالجه کم کاری تیروئید استفاده می کنید می بایست مراجعات پی گیرانه برنامه ریزی شده را مطابق توصیه های پزشکتان رعایت نمایید و و اول از همه بسیار مهم است که اطمینان حاصل کنید که دوز صحیحی از دارو را مصرف نمایید. با گذشت زمان دوز مورد نیاز برای عملکرد طبیعی تیروئید ممکن است تغییر کند.

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

از آنجا که کم کاری تیروئید در زنان مسن تر شیوع بیشتری دارد برخی پزشکان توصیه می کنند که در طی معاینات جسمی سالانه غربالگری زنان مسن تر به منظور تشخیص اختلالات تیروئیدی نیز انجام گردد. برخی پزشکان همچنین توصیه می کنند که زنان باردار و یا زنانی که تصور می کنند باردار شده اند به منظور تشخیص کم کاری تیروئید آزمایش دهند. به طور کلی اگر احساس می کنید که خستگی و کسالت تان افزایش یافته و یا پوست خشک، یبوست و صدای خشن دارید و یا در گذشته سابقه مشکلات تیروئیدی یا گواتر را داشته اید، ممکن است پزشک معالجتان برای تشخیص کم کاری تیروئید آزمایش تجویز نماید.

آزمایش خون

تشخیص کم کاری تیروئید بر پایه نتایج تست های خونی که سطح هورمونهای TSH و گاهی سطح هورمون تیروئیدی تیروکسین را ارزیابی می نماید انجام می گردد. کاهش سطح تیروکسین و افزایش سطح TSH در خون نشانگر اختلال در عملکرد تیروئید است. در این حالت غده هیپوفیز شما سعی می کند TSH بیشتری را برای تحریک غده تیروئید (به منظور تولید هورمونهای تیروئیدی) آزاد نماید.

در گذشته پزشکان قادر به تشخیص سریع کم کاری تیروئید نبودند تا اینکه علایم بیماری در مراحل نسبتاً پیشترفته بیماری ظهور پیدا می کرد. ولی امروزه با استفاده از تست حساس TSH  پزشکتان می تواند بسیار سریع تر و اغلب قبل از اینکه حتی علایم بیماری بروز کند، بیماری کم کاری تیروئید را تشخیص دهند. از آنجا که آزمایش TSH بهترین تست غربالگری است دکتر معالجتان ابتدا وضعیت TSH شما را بررسی خواهد کرد و در ادامه در صورت نیاز آزمایش های هورمونی تیروئیدی را نیز تجویز خواهد کرد. آزمایش های TSH همچنین نقش مهمی را در کنترل و مدیریت کم کاری تیروئید بازی می کند چرا که به پزشک معالجتان در تخمین دوز مناسب دارو  چه در ابتدای درمان و چه در ادامه درمان کمک می نماید. به علاوه تست هایTSH  به تشخیص شرایطی از بیماری به نام کم کاری تیروئید تحت بالینی کمک می نماید که شکل خفیف تری از کم کاری تیروئید است که اغلب منجر به ظهور علایم و نشانه های آشکار بیماری نمی گردد، در این حالت سطح هورمونهای T3 و T4 خون شما در محدوده طبیعی ولی میزان TSH خون شما در محدوده بالاتر از سطوح طبیعی است.

درمان دارویی

درمان استاندارد برای کم کاری تیروئید شامل استفاده روزانه از هورمونهای تیروئیدی لووتیروکسین (لووتیروئید، لووکسیل، سینتروئید، یونیتروئید) می باشد. این داروهای خوراکی سطوح مکفی هورمونی را بازسازی می نماید و بدن شما را به وضعیت طبیعی بر می گرداند. 2-1 هفته پس از شروع درمان متوجه خواهید شد که احساس خستگی کمتری می کنید و همچنین داروها به تدریج سطوح کلسترول افزایش یافته به علت بیماری را کاهش می دهد و ممکن است هر نوع روند افزایش وزن را معکوس نماید. درمان با داروی لووتیروکسین معمولاً مادام العمر می باشد ولی از آنجا که دوز داروی مورد نیازتان ممکن است تغییر کند پزشک معالجتان سطح هورمون TSH شما را هر سال بررسی خواهد کرد.

برای تخمین دوز صحیح از داروی لوو تیروکسین در ابتدای درمان پزشک معالج تان معمولاً سطح هورمون TSH شما را پس از 2-3 ماه بررسی می کند. مقادیر افزایش یافته از هورمون می تواند موجب عوارض جانبی ناخواسته مانند اشتهای افزایش یافته، بی خوابی، تپش قلب، لرز و... گردد. اگر بیماری قلبی-عروقی و یا کم کاری تیروئید شدیدی داشته باشید پزشکتان ممکن است درمان را با یک دوز کمتر از دارو شروع کرده و سپس به تدریج دوز دارو را افزایش دهید.

پیشرفت درمان هورمونی به قلبتان اجازه می دهد که خودش را با افزایش متابولیسم هماهنگ نماید. وقتی که لووتیروکسین در دوز مناسب مصرف شود حقیقتا عارضه جانبی ندارد و نسبتا ارزان قیمت است. اگر نوع یا مارک دارویتان را تغییر دادید حتما اجازه دهید که پزشک معالجتان اطمینان بدهد که هنوز مقادیر مناسبی از دارو را مصرف می نمایید و همواره مطابق نظر و مشاوره با پزشک معالج دارو مصرف نمایید. همچنین از مصرف هیچ دوز از دارو غفلت نکنید و یا مصرف داروی را به این دلیل که احساس می کنید بهتر شده اید قطع نکنید اگر چنین کاری را انجام دهید علایم بیماری کم کاری تیروئید به تدریج باز خواهد گشت.

جذب مناسب داروی لووتیروکسین

ممکن است برخی داروها و مکمل ها و حتی برخی غذاهای خاص توانایی شما در جذب لووتیروکسین را متاثر سازند. اگر مقادیر زیادی از محصولات سویا و یا یک رژیم پر فیبر را مصرف می نمایید پزشک معالجتان را در جریان قرار دهید و یا اگر از داروهای دیگری به شرح زیر استفاده می نمایید به پزشک معالجتان اطلاع دهید:

•    مکمل های آهن
•    کولستیرامین (کستران)
•    آلمینیوم هیدروکسید که در برخی از آنتی اسید ها وجود دارد.
•    مکمل یاری کلسیم

اگر مبتلا به کم کاری تیروئید تحت بالینی هستید در مورد درمان خود با پزشک معالجتان بحث و مشاوره نمایید. برای کسب یک افزایش نسبتا ملایم در سطح TSH محتملاً از مصرف داروهای هورمونی تیروئید سود نخواهید برد و درمان می تواند حتی مضر هم باشد. از طرف دیگر برای افزایش دادن سطح TSH، هورمونهای تیروئید ممکن است سطح کلسترول خونتان و نیز توانایی پمپاژ قلب و یا سطح انرژی بدنتان را بهبود بخشند.

نکات تغذیه ایی

آیا مصرف برخی غذاهای خاص موجب افزایش عملکرد غده تیروئید می گردد؟

به طور کلی رژیم غذایی خاصی برای بیماری کم کاری تیروئید وجود ندارد و علیرغم ادعاهای فراوانی که درمورد رژیم غذایی بیماری کم کاری تیروئید وجود دارد، هیچ شواهد عینی معتبری مبنی براین که مصرف و یا پرهیز از غذاهای خاصی حقیقتا عملکرد تیروئید را بهبود خواهد داد، وجود ندارد. اگر به بیماری کم کاری تیروئید مبتلا هستید می بایست داروهای هورمونی جایگزین را مطابق تجویز پزشک معالج تان مصرف نمایید. این داروها عمدتاً با معده خالی مصرف می گردند.

البته دانستن این نکته بسیار حائز اهمیت است که دریافت بیش از حد فیبر غذایی می تواند جذب هورمون های سنتتیک تیروئیدی را مختل نماید. همچنین انواع خاصی از مکمل های غذایی و درمان ها نیز ممکن است دارای اثرات مشابه مختل کننده باشند از جمله:
•    گردو
•     آرد لوبیای سویا
•     مکمل های حاوی آهن یا مکمل های مولتی ویتامینی حاوی آهن
•     آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم و یا منیزیوم
•  برخی داروهای کاهنده کلسترول مانند: کلستیرامین (colestyramin) و کلستیپول (Colestipol)

برای پیش گیری از تداخلات نامطلوب بالقوه باید از مصرف موارد مذکور خودداری نمایید و یا آن ها راچندین ساعت قبل و یا بعد از مصرف داروهای تیروئیدی استفاده نمایید

کم کاری تیروئید و افزایش وزن:

بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید به راحتی وزن می گیرند و به سختی وزن کم می کنند که این به دلیل اختلالات هورمونی ناشی از این بیماری است. رژیم غذایی بیماران کم کاری تیروئید می بایست کنترل شده و مداوم باشد و ممکن است نیاز باشد تا برای کنترل وزن تغییراتی در روش غذا خوردن  ایجاد نمایند. برای مثال نباید گرسنگی خود را با خوردن خوراکی هایی نظیر کیک و شیرینی جات ارضا کنند وبهتر است برای رفع گرسنگی به جای شیرینی جات، از میوه هایی مانند موزاستفاده کنند؛ چرا که موز منبع خوبی از یُد است و یُد یک عنصر کلیدی در ساخت هورمون های تیروئیدی در غده تیروئید است.

انتخاب های غذایی خود را اصلاح نمایید و غذاهای سالم تر را مصرف کنید:

یک رژیم غذایی مناسب برای بیماری کم کاری تیروئید چیست؟

رژیم غذایی مناسب برای بیماری کم کاری تیروئید،رژیم سالم و متوازنی است که نیازهای بدن را برای حفظ عملکرد مطلوب بدن تامین می نماید. الگوی غذایی مطلوب برای بیماری کم کاری تیروئید شامل مصرف غذاهای غنی از یُد در کنار کاهش مصرف غذاهای گواتروژن می باشد که در نتیجه چنین الگوی غذایی ای به کاهش علایم عوارض مرتبط با مشکلات تیروئیدی کمک مینماید.

غذاهای مناسب برای مصرف در الگوی غذایی بیماری کم کاری تیروئید عبارت هستند از:
اسفناج، توت فرنگی، گوجه فرنگی، موز، هویج، تخم مرغ، سیر، قارچ، پیاز، سیب زمینی، نخودفرنگی، کدو، حبوبات، تربچه، ماست کم چرب و غذاهای دریایی. این غذاها می توانند جایگزین یُد از دست رفته توسط گواتروژن ها گردند. توجه داشته باشید که برخی از مواد غذایی مانند اسفناج اگر چه در حقیقت در لیست غذاهای گواتروژن می باشند ولی محتوای یُد موجود در آن برای مقابله با اثرات گواتروژنیک آن کفایت می نماید. همچنین موادغذایی ای که در خاک رشد می نمایند به علت جذب یُد از خاک حاوی سطوح بالاتری از  یُد می باشند.

شما می بایست همچنین از مصرف بیش از حد مواد غذایی زیر خودداری نمایید:
کلم بروکلی، کلم، گل کلم، بادام زمینی، گلابی، دانه های کاج، لوبیاd سویا، کلم پیچ، خردل، هلو و شلغم. همچنین از آن جاکه آب آشامیدنی و نمک حاوی کلر هستند با عملکرد مطلوب یُد در بدن تداخل دارند لذ ابسیار بهتر است که از نمک دریایی و بطری های آب معدنی و یا آب فیلتره شده استفاده نمایید.

فقط مقادیر مورد نیاز و مطلوب از یُد را دریافت نمایید و نه بیشتر:
ما مصرف یک رژیم غذایی مملو از یُد را توصیه نمی نماییم. چرا که برای حفظ سلامت و عملکرد مطلوب بدن به یک تعادل صحیح از ریزمغذی ها نیاز است و نباید در مصرف یک عنصر زیاده روی کرد.

هدف از کنترل رژیم غذایی در بیماری کم کاری تیروئید جبران و تنظیم سطوح از دست رفته یُد توسط گواتروژن ها می باشد که سعی بر آن است که از محتوای یُدی که در برخی غذاهای معمول وجود دارد استفاده شود. توجه داشته باشید که مصرف بی رویه ی غذاهای حاوی یُد نیز می تواند در افزایش وزن سهیم باشند. کاهش دادن مصرف غذاهای حاوی گواتروژن و افزایش مصرف غذاهای غنی از یُد می تواند سرانجام شما را به یک تعادل سالم برساند و این الگوی غذایی صحیح، همچنین شما را در رسیدن به اهداف تان در ارتباط باکاهش وزن نیز، کمک خواهد کرد

آیا مکمل های ید می توانند به تنظیم عملکرد تیروئید در یک فرد مبتلا به کم کاری تیروئید کمک نمایند؟
برخی معالجه کنندگان طب جایگزین، برای معالجه افراد مبتلا به کم کاری تیروئید مصرف قرص و مکمل های ید (که حاوی ید بالایی هستند) را توصیه می کنند. حقیقت دارد که کمبود شدید ید می تواند منجر به ایجاد بیماری کم کاری تیروئید گرددT ولی امروزه کمبود ید در بسیاری از کشورهای توسعه یافته از زمانی که ید به نمک (نمک ید دار) و غذاها اضافه شده، بسیار نادر گشته است. اگر کمبود ید عامل بیماری کم کاری تیروئید نباشد پس مکمل یاری هیچ فایده ای را نخواهد داشت. کم کاری تیروئید به طور موثر و ایمنی با مصرف داروی هو رمونی سنتتیکی به نام لوو تیروکسین بهبود می یابد.

درمان جایگزین

درمان های جایگزین:

اگر چه اغلب پزشکان مصرف تیروکسین سنتتیک را پیشنهاد می کنند ولی عصاره های هورمونی طبیعی از جمله هورمونهای تیروئیدی استخراج شده از غده تیروئید خوک ها نیز در دسترس هستند. این نوع از محصولات حاوی هر دو مورد: تیروکسین و تری یدو تیرونین می باشند. داروهای سنتتیک درمان تیروئید تنها حاوی تیروکسین هستند و بدنتان تری یدو تیرونین مورد نیاز را از تیروکسین سنتز می نماید. عصاره های طبیعی تنها با نسخه پزشک در دسترس قرار می گیرند لذا نباید با نمونه های هورمونی و عصاره های متراکم از ترشحات غدد که در فروشگاه یا عطاری و ... بدون نسخه فروخته می شوند گمراه شوید. چرا که این تولیدات توسط سازمان غذا و دارو، تنظیم و تایید نشده اند و اثربخشی آنها تضمین شده و قابل اطمینان نیست.