کلسترول بالاHigh cholesterol

عوامل خطر

موارد زیر احتمال ابتلاء به کلسترول بالا را افزایش می دهند که می تواند منجر به بیماری های قلبی شود:

•    استعمال دخانیات. استعمال سیگار به دیواره عروق خونی آسیب می زند و احتمال تجمع چربی در آنها را افزایش می دهد. همچنین استعمال سیگار می تواند مقدار HDL یا کلسترول خوب را کاهش دهد.

•    چاقی. داشتن نمایه توده بدنی یا BMI برابر 30 یا بالاتر باعث افزایش خطر ابتلاء به هیپرکلسترولمی می شود.

•    رژیم غذایی نامناسب. مواد غذایی که کلسترول بالایی دارند مانند گوشت قرمز و لبنیات پرچرب می توانند باعث افزایش کلسترول خون شوند. مصرف چربی های اشباع که در مواد غذایی حیوانی وجود دارند و چربی های ترانس که در برخی غذاهای آماده صنعتی و کراکرها وجود دارند نیز می توانند منجر به افزایش کلسترول خون شوند.

•    بی تحرکی. ورزش می تواند به افزایش کلسترول HDL و کاهش کلسترول LDL کمک کند. نداشتن فعالیت بدنی کافی می تواند فرد را در معرض خطر هیپرکلسترولمی قرار دهد.

•    پرفشاری خون. فشار خون بالا به دیواره عروق خونی آسیب می زند که می تواند باعث افزایش سرعت تجمع چربی در آنها گردد.

•    دیابت. قند خون بالا می تواند در افزایش کلسترول LDL و کاهش کلسترول HDL نقش داشته باشد. همچنین قند خون بالا می تواند به دیواره عروق خونی آسیب وارد کند.

•    سابقه خانوادگی بیماری های قلبی. اگر والدین یا خواهر و برادر فرد در سنین زیر 55 سالگی مبتلا به بیماری های قلبی باشند احتمال ابتلاء به کلسترول بالای خون در فرد بیشتر از احتمال ابتلای وی به بیماری های قلبی خواهد بود.
 

عوارض

کلسترول بالای خون می تواند منجر به تصلب شرایین یا آترواسکلروز (تجمع شدید کلسترول و سایر مواد در دیواره شریان ها) شود. این رسوبات (پلاک ها) در دیواره شریان ها می توانند جریان خون آنها را کاهش دهند که در نهایت منجر به موارد زیر می شود:

•    درد قفسه سینه. اگر شریان هایی که خون رسانی به قلب را انجام می دهند (شریان های کرونر قلب) دچار آترواسکلروز شوند ممکن است درد قفسه سینه (آنژین) و سایر علایم بیماری های عروق کرونر در فرد ایجاد شود.

•    حمله قلبی. اگر پلاک های آترواسکلروزی پاره یا شکسته شوند یک لخته خون می تواند در محل این پلاک تشکیل شود که جریان خون آن رگ را قطع می کند. اگر جریان خون به بخشی از قلب بیمار قطع شود فرد دچار سکته قلبی می شود.

•    سکته مغزی. در مورد سکته مغزی نیز مانند سکته قلبی، اگر در اثر لخته خونی، جریان خون به بخشی از مغز قطع شود، سکته مغزی ایجاد می شود.
 

زمان مراجعه به پزشک

در سن 20 سالگی از پزشک خود بخواهید که کلسترول خون شما را بررسی کند سپس هر 5 سال یک بار آزمایش خود را تکرار کنید. اگر نتایج آزمایش شما در محدوده طبیعی قرار نداشت، پزشک شما ممکن است تکرار آزمایش را به شما پیشنهاد کند. همچنین در صورتی که شما سابقه خانوادگی کلسترول بالا، بیماری قلبی یا سایر ریسک فاکتورها مانند استعمال سیگار، دیابت یا پرفشاری خون را داشته باشید، پزشک ممکن است انجام آزمایش خون به صورت مرتب را به شما توصیه کند.

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

آزمایش خون برای بررسی مقدار کلسترول که آزمایش پروفایل لیپیدی نامیده می شود معمولاً شامل موارد زیر می باشد:
•    کلسترول تام
•    کلسترول LDL
•    کلسترول HDL
•    تری گلیسیرید (نوعی چربی در خون)

برای اینکه نتایج آزمایش های شما صحیح و دقیق باشد، 9 تا 12 ساعت قبل از آزمایش باید ناشتا باشید.

تفسیر نتایج آزمایشات

در آمریکا و برخی از کشورها مقدار کلسترول بر حسب میلی گرم کلسترول در یک دسی لیتر خون (mg/dL) اندازه گیری می شود. در کانادا و اغلب کشورهای اروپایی واحد اندازه گیری کلسترول میلی مول بر لیتر (mmol/L) است. در زمان مشاهده نتایج آزمایشات لیپیدی خون باید به این مورد توجه داشته باشید. جداول زیر راهنمای مقادیر لیپیدهای خون می باشد:

کودکان و آزمایش کلسترول

کودکان بعد از سن 2 سالگی ممکن است کلسترول بالا داشته باشند اما نیازی نیست که تمام کودکان را در این مورد غربالگری کرد. بر اساس توصیه آکادمی طب اطفال آمریکا، انجام آزمایش کلسترول (لیپیدهای خون به صورت ناشتا) برای تمام کودکان در سنین 9 تا 11 سال باید انجام گیرد. همچنین در کودکانی یک ساله ای که سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا بیماری شریان های کرونری دارند باید غربالگری انجام گیرد. در این موارد در صورتی که کودک کلسترول طبیعی داشته باشد ممکن است پزشک توصیه کند که آزمایش کلسترول تکرار شود. همچنین بر اساس توصیه آکادمی طب اطفال آمریکا برای کودکانی که سابقه خانوادگی کلسترول بالا در مورد آنها مشخص نیست اما کودک به دلایلی مانند چاقی، پرفشاری خون یا دیابت در معرض خطر کلسترول بالا قرار دارد نیز لازم است آزمایش کلسترول انجام گیرد.
 

درمان دارویی

تغییرات سبک زندگی مانند ورزش کردن و داشتن رژیم غذایی سالم اولین راه برای مقابله با کلسترول بالا می باشد. اما در صورتی که فرد این تغییرات را در سبک زندگی خود ایجاد کرده باشد اما مقدار کلسترول به ویژه کلسترول LDL همچنان بالا باشد ممکن است پزشک دارودرمانی را برای این فرد شروع کند. انتخاب یک داروی خاص یا ترکیب داروها برای بیمار به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله ریسک فاکتورهای فردی، سن، وضعیت سلامت عمومی فرد و عوارض جانبی احتمالی داروها.

برخی داروهای مورد استفاده برای درمان کلسترول بالا شامل موارد زیر هستند:
•    استاتین ها. استاتین ها که پرکاربردترین داروها برای کاهش کلسترول هستند، ماده ای که در کبد برای ساخت کلسترول لازم است را مهار می کنند. این باعث می شود که کبد، کلسترول را از خون برداشت کند. همچنین استاتین ها به برداشت کلسترول از رسوبات لیپیدی داخل دیواره رگ ها به ویژه شریان های کرونر کمک می کنند. داروهای آتورواستاتین، فلوواستاتین، لوواستاتین، پراواستاتین، رزوواستاتین و سیمواستاتین از جمله استاتین ها هستند.

•    رزین های باند کننده اسیدهای صفراوی. کبد برای ساخت اسیدهای صفراوی (موادی که برای هضم و جذب چربی ها در بدن مورد نیاز هستند) از کلسترول استفاده می کند. داروهای کلستیرامین، کولسولام و کولستیپول به صورت غیرمستقیم از طریق باند شدن با اسیدهای صفراوی مقدار کلسترول را کاهش می دهند. باند شدن با اسیدهای صفراوی باعث می شود که کبد برای ساخت اسیدهای صفراوی از کلسترول بیشتری استفاده کند که این باعث کاهش مقدار کلسترول در خون می شود.

•    داروهای مهارکننده جذب کلسترول. روده کوچک کلسترول را از غذا جذب می کند و آن را وارد گردش خون می کند. داروی ازتیمایب با کاهش جذب کلسترول رژیمی به کاهش کلسترول خون کمک می کند. این دارو همراه با یکی از داروهای استاتینی می تواند برای بیماران تجویز شود.

•    ترکیب داروهای مهارکننده جذب کلسترول و استاتین ها. داروی ترکیبی ازتیمایب - سیمواستاتین (ویتورین) هم جذب کلسترول رژیمی را از روده باریک کاهش می دهد و هم تولید کبدی کلسترول را کم می کند. تاکنون مشخص نشده است که اثربخشی داروی ویتورین در کاهش بیماری های قلبی بیشتر از مصرف سیمواستاتین به تنهایی می باشد یا خیر.

دارو درمانی برای تری گلیسیرید بالا

اگر بیمار مبتلا به تری گلیسیرید بالا نیز باشد، پزشک ممکن است داروهای زیر را برای وی تجویز نمایید:
•    فیبرات ها. داروهای فنوفیبرات و جمفیبروزیل با کاهش تولید کبدی لیپوپیوتئین با چگالی خیلی کم (VLDL) و افزایش سرعت برداشت تری گلیسیرید از خون باعث کاهش تری گلیسیرید می شوند. لیپوپیوتئین با چگالی خیلی کم حاوی مقدار زیادی تری گلیسیرید می باشد.

•    نیاسین. نیاسین با کاهش تولید کلسترول LDL و VLDL در کبد باعت کاهش تری گلیسیرید می شود. نیاسین هم به صورت آزاد در دسترس است و هم نوعی که نیاز به تجویز پزشک دارد اما نوعی که نیاز به تجویز پزشک دارد بهتر است زیرا عوارض جانبی کمتری دارد. مکمل های رژیمی که دارای نیاسین هستند نیز به صورت آزاد در دسترس هستند اما در کاهش تری گلیسیرید نمی توانند مؤثر باشد و ممکن است به کبد آسیب وارد کنند.

•    مکمل های اسیدهای چرب امگا-3. مکمل های اسیدهای چرب امگا-3 می توانند به کاهش کلسترول و تری گلیسیرید کمک کنند. این مکمل ها می توانند همراه با سایر داروهای کاهش دهنده کلسترول مانند استاتین ها تجویز شوند. اگر شما بدون تجویز پزشک شروع به مصرف این مکمل ها کرده اید ابتدا در این مورد با پزشک خود مشورت نمایید. مکمل های اسیدهای چرب امگا-3 ممکن است بر سایر داروهای مصرفی بیمار اثرگذار باشند.

حد تحمل داروها

حد تحمل داروها در افراد مختلف متفاوت است. عوارض جانبی معمول با مصرف این داروها شامل درد عضلانی، معده درد، یبوست، تهوع و اسهال می باشد. پیش از تجویز داروهای کاهش دهنده کلسترول برای بیمار، پزشک انجام آزمایشات بررسی عملکرد کبد را انجام می دهد تا اثر داروها بر کبد بیمار را کنترل کند.

درمان کلسترول بالا در کودکان

رژیم درمانی و فعالیت بدنی بهترین روش درمانی برای کودکان بالای 2 سال  چاق و با کلسترول بالا می باشد. همچنین آکادمی طب اطفال آمریکا تجویز داروهای کاهش دهنده کلسترول مانند استاتین ها را برای کودکان بالای 8 سال که کلسترول LDL بالا دارند توصیه می کند. اما در مورد این توصیه ها هنوز تناقضاتی وجود دارد زیرا اثرات طولانی مدت مصرف داروهای کاهش دهنده کلسترول در کودکان به صورت گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته است. همچنین مصرف برخی از داروهای کاهش دهنده کلسترول مانند نیاسین برای کودکان توصیه نمی شود. به این دلایل والدین باید در مورد درمان کلسترول بالا در کودکان خود با پزشک اطفال مشورت نمایند.

اصلاح شیوه زندگی

برای بهبود مقادیر کلسترول خون ایجاد تغییرات سبک زندگی لازم است. برای کاهش کلسترول باید بیمار وزن خود را کم کند، رژیم غذایی سالم داشته باشد و فعالیت بدنی خود را افزایش دهد. در صورت مصرف سیگار نیز باید آن را ترک کند:

کاهش وزن اضافی

اضافه وزن و چاقی می توانند باعث افزایش کلسترول شوند. کاهش وزن به میزان 5 تا 10 پوند می تواند در کاهش کلسترول مؤثر باشد. بیمار برای رسیدن به کاهش وزن مناسب باید اهداف طولانی مدت و مناسب در نظر بگیرد و عادت های غذایی و الگوی غذایی خود را بررسی کند و آنها را اصلاح کند.

رعایت رژیم غذایی سالم

رژیم غذایی اثر مستقیم بر میزان کلسترول خون دارد. در واقع، برای برخی از بیماران یک رژیم غذایی غنی از فیبر و سایر غذاهای کاهش دهنده کلسترول می تواند به اندازه داروهای استاتین در کاهش کلسترول مؤثر باشند. در مورد رژیم غذایی سالم رعایت موارد زیر می تواند به کاهش کلسترول کمک کند:

•    انتخاب چربی های سالم تر. چربی های اشباع و ترانس، کلسترول تام و کلسترول LDL را افزایش می دهند. کالری دریافتی از چربی های اشباع در رژیم غذایی باید کمتر از 10 درصد باشد. چربی های با یک باند دوگانه (MUFA) که در زیتون، بادام زمینی و روغن کانولا وجود دارد بهترین گزینه برای مصرف چربی در رژیم هستند. بادام و گردو نیز منابع سایر چربی های مفید هستند.

•    حذف چربی های ترانس از رژیم غذایی. چربی های ترانس که اغلب در مارگارین ها، کیک، بیسکویت و شیرینی های صنعتی وجود دارند می توانند منجر به افزایش کلسترول شوند. چربی های ترانس علاوه بر اینکه باعث افزایش کلسترول بد (کلسترول LDL) می شوند منجر به کاهش کلسترول خوب (کلسترول HDL) نیز می شوند. در این مورد بهتر است به برچسب های مواد غذایی دقت کنید که بدون چربی ترانس باشند. همچنین روی بسته بندی برخی از مواد غذایی که کمتر از 0.5 گرم چربی ترانس دارند برچسب "بدون چربی ترانس" نصب می شود. این مقدار چربی ترانس خیلی اندک است اما اگر مقدار مصرف این ماده غذایی زیاد باشد می تواند برای سلامتی فرد مضر باشد. باید ترکیبات تشکیل دهنده مواد غذایی را بر روی بسته بندی آن مطالعه نمایید. اگر در ترکیبات آنها روغن هیدروژنه به کار برده شده بود که نوعی چربی ترانس است تا حد امکان آن را با یک ماده غذایی سالم تر جایگزین نمایید.

•    محدود کردن کلسترول دریافتی. هدف، دریافت کمتر از 300 میلی گرم کلسترول در روز می باشد. این مقدار مجاز برای بیماران قلبی 200 میلی گرم می باشد. مواد غذایی غنی از کلسترول شامل گوشت امعا و احشا، زرده تخم مرغ و لبنیات پرچرب می باشد. باید سعی کنید از گوشت بدون چربی، جایگزین های تخم مرغ و لبنیات کم چرب استفاده نمایید.

•    مصرف غلات کامل سبوس دار. مواد مغذی مختلفی که در غلات سبوسدار وجود دارد می توانند باعث بهبود سلامت قلب شوند. سعی کنید نان سبوسدار، ماکارونی سبوسدار، آرد سبوسدار و برنج قهوه ای مصرف کنید. بلغور جو دوسر و سبوس جو نیز انتخاب های غذایی مناسبی هستند.

•    مصرف کافی میوه جات و سبزیجات. میوه جات و سبزیجات غنی از فیبر هستند که می توانند در کاهش کلسترول مؤثر باشند. سعی کنید میوه های فصل را به اندازه کافی مصرف کنید. خوراک سبزیجات و سوپ سبزیجات نیز غذاهای سالمی هستند.

•    مصرف ماهی. برخی از انواع ماهی ها نسبت به گوشت قرمز و گوشت مرغ، چربی، چربی اشباع و کلسترول کمتری دارند. ماهی سالمون، قزل آلا و شاه ماهی غنی از چربی امگا-3 است که می تواند برای سلامت قلب مفید باشد.

انجام ورزش منظم

ورزش منظم می تواند به کاهش کلسترول خون کمک کند. با مشورت پزشک خود می توانید 30 تا 60 دقیقه ورزش را در برنامه روزانه خود بگنجانید. می توانید پیاده روی سریع داشته باشید یا دوچرخه سواری و شنا را انجام دهید. برای ایجاد انگیزه بیشتر برای انجام ورزش می توانید همراه دوستان یا یک گروه ورزش کنید. همچنین لازم نیست که 30 تا 60 دقیقه ورزش را در یک زمان انجام دهید بلکه می توانید آن را در 3 تا 6 زمان 10 دقیقه ای انجام دهید که حتی می تواند در کاهش کلسترول مؤثرتر باشد.

ترک سیگار

اگر مصرف سیگار دارید، آن را ترک کنید. ترک سیگار می تواند باعث افزایش HDL شود. همچنین ترک سیگار می تواند مزایای دیگری نیز داشته باشد به عنوان مثال تنها 20 دقیقه پس از ترک سیگار فشار خون فرد کمتر می شود. در 24 ساعت بعدی نیز خطر سکته قلبی کاهش می یابد. در مدت زمان یک سال پس از ترک سیگار خطر ابتلاء به بیماری های قلبی عروقی نسبت به افراد سیگاری نصف می شود. در طول 15 سال نیز خطر ابتلاء به بیماری های قلبی عروقی مشابه فردی خواهد بود که اصلاً مصرف سیگار نداشته است.

درمان جایگزین

درمان های جایگزین:

محصولات طبیعی اندکی برای کاهش کلسترول مورد تأیید قرار گرفته اند اما این مواد می توانند برای کاهش کلسترول مفید باشند. با مشورت پزشک خود می توانید از مکمل ها و محصولات زیر برای کاهش کلسترول استفاده نمایید:

•    کنگر فرنگی
•    جو
•    بتا-سیتواسترول (که در برخی مکمل های خوراکی و برخی مارگارین ها وجود دارد)
•    سیر
•    سبوس جو دوسر
•    سیتواسترول (که در برخی مکمل های خوراکی و برخی مارگارین ها وجود دارد)

همچنین ممکن است در مورد اثر مخمر قرمز در کاهش کلسترول شنیده باشید. برخی از محصولات مخمر قرمز حاوی لوواستاتین نیز هستند که می تواند خطرناک باشد زیرا برای تعیین کیفیت لوواستاتین موجود در این مکمل روش خاص و مطمئنی وجود ندارد. اگر شما تمایل به مصرف مکمل های کاهش دهنده کلسترول دارید نباید از اهمیت تغییرات سبک زندگی سالم غافل شوید. داروهای خود را دقیقاً مطابق با تجویز پزشکتان مصرف کنید و مصرف هرگونه مکمل را به پزشک خود اطلاع دهید.
 

پیشگیری

همان تغییرات سبک زندگی که برای درمان کلسترول بالا به کار گرفته می شوند می توانند در پیشگیری از بالا رفتن کلسترول نیز مؤثر باشند. برای پیشگیری از کلسترول بالا اقدامات زیر لازم است:

•    کم کردن وزن اضافی و حفظ وزن در محدوده طبیعی
•    ترک سیگار
•    داشتن رژیم غذایی کم چربی و کم نمک که غنی از میوه جات، سبزیجات و غلات سبوس دار باشد.
•    انجام دادن ورزش منظم حداقل به مدت 30 دقیقه در اکثر روزهای هفته
•    در صورت مصرف الکل، کاهش دادن مصرف آن به حد متعادل