صرعEpilepsy

عوامل خطر

فاکتورهای مشخصی می تواند خطر صرع را افزایش دهد:
•    سن. شروع صرع در اوایل کودکی و پس از 60 سالگی در بالاترین حد است اما می تواند در هر سنی رخ دهد.

•    تاریخچه خانوادگی. اگر تاریخچه خانوادگی صرع دارید، خطر ایجاد اختلالات صرع در شما افزایش می یابد.

•   آسیب های سر. جراحت های سر مسئول برخی موارد صرع است. شما می توانید با بستن کمربند ایمنی در ماشین و یا پوشیدن کلاه ایمنی در هنگام دوچرخه سواری، اسکی کردن، سواری با موتور سیکلت و یا سایر فعالیت های پرخطر، خطر ابتلا به صرع را کاهش دهید.

•   سکته و سایر بیماری های عروقی. سکته و یا سایر بیماری های عروقی می تواند منجر به آسیب های مغزی شود که صرع را تحریک می کند. شما می توانید اقداماتی را برای کاهش خطر این بیماری ها انجام دهید، از جمله: محدود کردن دریافت الکل، پرهیز از استعمال دخانیات، رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم.

•    دمانس. دمانس می تواند خطر صرع را در افراد مسن تر افزایش دهد.

•   عفونت های مغزی. عفونت هایی از جمله مننژیت که سبب التهاب در مغز یا نخاع می شوند، می توانند خطر را افزایش دهند.

•    تشنج در کودکی. گاهی تب بالا در کودکی با صرع در ارتباط است. کودکانی که بخاطر تب بالا تشنج می کنند، عموماً دچار صرع نمی شوند، اگرچه در تشنج های طولانی، سایر بیماری های عصبی یا تاریخچه خانوادگی صرع، خطر افزایش می یابد.

عوارض

حملات تشنج در زمان های معینی می تواند منجر به شرایطی شود که برای شما و دیگران خطرناک است:

•    افتادن. اگر در حین تشنج به زمین بیافتید، ممکن است سر شما آسیب ببیند یا دچار شکستگی استخوان شوید.

•    خفگی. اگر صرع دارید، احتمال خفگی در هنگام شنا یا حمام رفتن 15 تا 19 برابر بیشتر از سایر افراد جامعه است چون احتمال تشنج در زیر آب بیشتر می شود.

•    تصادفات. تشنجی که سبب از دست رفتن هوشیاری و یا کنترل شود، می تواند در هنگام رانندگی خطرساز باشد. در بسیاری از کشورها بیماران برای گرفتن تصدیق رانندگی محدودیت هایی دارند که با توانایی کنترل تشنج مرتبط بوده و پیش از کسب اجازه برای رانندگی، حداقل زمانی را برای رهایی از تشنج تعیین می کنند که از چند ماه تا چند سال متغیر است.

•    عوارض بارداری. تشنج در طی بارداری هم مادر و هم جنین را در معرض خطر قرار می دهد و مصرف برخی داروهای ضد صرع می تواند خطر نقایص جنینی را افزایش دهد. اگر مبتلا به صرع هستید و در نظر دارید که باردار شوید، با پزشک خود برای برنامه ریزی بارداری مشورت نمایید. بیشتر زنان مبتلا به صرع می توانند باردار شوند و فرزند سالم داشته باشند. لازم است فرد در طول بارداری به دقت پایش شده و شاید لازم باشد داروها تغییر یابند. بسیار ضروری است که برای بارداری با برنامه پزشک پیش بروید.

•    بیماری های روانی. مبتلایان به صرع به احتمال بیشتری دچار مشکلات روانشناختی می شوند، به ویژه افسردگی، اضطراب و در موارد شدید خود کشی هم دیده می شود. مشکلات می تواند در نتیجه سختی های مقابله با شرایط بیماری و نیز عوارض جانبی داروها باشد.

سایر عوارض تهدید کننده زندگی در صرع شایع نبوده اما می تواند رخ دهد، از جمله:
•    صرع پایدار.  این شرایط زمانی رخ می دهد که زمان تشنج مداوم بیشتر از 5 دقیقه بطول بیانجامد و یا بدون اینکه در فواصل بین حملات، هوشیاری بطور کامل بازگردد فرد دچار حملات مکرر تشنج عود کننده شود. بیماران با صرع وضعیتی در معرض خطر بیشتری برای آسیب دائمی مغز و مرگ قرار دارند.

•    مرگ ناگهانی و بدون توجیه در صرع (SUDEP): افراد مبتلا به صرع در معرض خطر مرگ ناگهانی هستند، اگرچه احتمال وقوع این امر اندک است و علت آن مشخص نشده اما برخی تحقیقات نشان داده اند که می تواند بخاطر مشکلات تنفسی و قلبی باشد. افراد با تشنجات منتشر مکرر تونیک – کلونیک یا افرادی که تشنجات آنها با دارو کنترل نشده است می توانند در معرض خطر بیشتری برای SUDEP باشند. به طور کلی، حدود 2 تا 18 درصد از مبتلایان به صرع بخاطر SUDEP جان خود را از دست می دهند.

زمان مراجعه به پزشک

در صورتی که هر یک از موارد ذیل برای شما اتفاق افتاد، فوراً به پزشک مراجعه نمایید:
•    تشنج بیشتر از 5 دقیقه بطول انجامید.
•    پس از توقف تشنج، تنفس و هوشیاری به حالت قبل بازنگردد.
•    بلافاصله حمله دوم رخ دهد.
•    تب بالایی داشته باشید.
•    احساس گرگرفتگی داشته باشید.
•    باردار باشید.
•    دیابت داشته باشید.
•    طی تشنج دچار جراحت و آسیب شوید.

اگر برای اولین بار است که دچار تشنج می شوید، به دنبال توصیه های پزشکی باشید.

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

برای تشخیص این شرایط، پزشک علائم و تاریخچه بیماری های شما را بررسی خواهد کرد. ممکن است پزشک چندین تست برای تشخیص صرع انجام داده و علت تشنجات را تعیین کند:

•    معاینات نورولوژیکی. ممکن است پزشک رفتار، توانایی حرکتی، عملکرد ذهنی، و سایر نواحی را برای تشخیص بیماری و تعیین نوع صرع معاینه کند.

•    آزمایش خون. ممکن است پزشک برای بررسی علائم عفونت، استعداد ژنتیکی و یا سایر بیماری های مرتبط با تشنج از شما نمونه خون بگیرد.

همچنین ممکن است پزشک آزمایشاتی را برای تعیین ناهنجاری های مغزی توصیه نماید، از جمله:
•    الکتروانسفالوگرام (EEG). این رایج ترین تست برای تشخیص صرع است. در این تست، پزشک الکترودهایی را توسط مواد چسب مانندی به جمجمه وصل می کند. این الکترودها فعالیت الکتریکی مغز را ثبت می کنند. اگر مبتلا به صرع باشید تغییر الگوی نرمال امواج مغزی، حتی در زمانی هم که تشنج ندارید، شایع است. پزشک شما را از طریق ویدئو در زمان انجام EEG زمانیکه خواب هستید، مشاهده می کند تا هر گونه تشنجی که ممکن است تجربه کنید را مشاهده نماید. ثبت تشنجات به پزشک در تعیین نوع تشنج و نیز رد سایر بیماری های ممکن، کمک می کند.

•    اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT scan). سی تی اسکن برای ایجاد تصویر مقطعی از مغز از اشعه ایکس استفاده می کند. این روش تصویر برداری می تواند ناهنجاری های مغزی مثل تومور، خونریزی و کیست هایی که می توانند منجر به تشنج شوند را آشکار نماید.

•    تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). در روش MRI از امواج رادیویی و مغناطیسی قوی برای مشاهده جزئیات مغز استفاده می شود. پزشک ممکن است، قادر باشد جراحات یا ناهنجاری هایی را در مغز تشخیص دهد که می توانند سبب تشنج گردند.

•    MRI عملکردی. MRI عملکردی یا fMRI میزان تغییرات جریان خون را اندازه می گیرد که در بخش های در حال فعالیت مغز رخ می دهد. پزشکان می توانند پیش از جراحی، MRI عملکردی را برای تشخیص محل دقیق عملکردهای حیاتی مثل تکلم و حرکت کردن استفاده نمایند که این کار جراح را از آسیب به این محل ها در حین عمل بازمی دارد.

•    توموگرافی گیسل پوزیترون (PET). اسکن های PET از مواد رادیواکتیو با دوز پایین استفاده می کنند که وارد ورید شده و به تعیین نواحی فعال مغز و نیز تشخیص ناهنجاری ها کمک می کند.

•    توموگرافی کامپیوتری گسیل تک پروتون (SPECT). این تست عمدتاً زمانی استفاده می شود که MRI و EEG قادر به تشخیص محل منشأ تشنجات در مغز نبوده اند. تست SPECT با استفاده از مقدار اندکی از مواد رادیواکتیو انجام می شود که وارد ورید شده و نقشه ی سه بعدی با جزئیات از فعالیت جریان خون در مغز در حین تشنج فراهم می آورد. همچنین ممکن است پزشکان نوعی از تست SPECT را در کنار تصویر برداری رزونانس مغناطیسی (بنام SISCOM) انجام دهند که جزئیات بیشتری را فراهم می آورد.

•    تست های نوروسایکولوژیک (عصبی - روانی). در این تست ها، پزشک تفکر، حافظه و مهارت های تکلم را در شما ارزیابی می کند. این تست ها در تعیین مناطق آسیب دیده مغز به پزشک کمک می کنند.
روش های درمانی:

جراحی
جراحی بیشتر زمانی استفاده می شود که منشاء تشنجات در ناحیه کوچک و مشخصی از مغز باشد که با عملکردهای حیاتی از جمله تکلم، نوع زبان گفتاری، عملکردهای حرکتی، بینایی و شنوایی تداخل نداشته باشد. طی جراحی، پزشک ناحیه ای از مغز را که سبب تشنج می گردد، برمی دارد.

اگر منشأ تشنج در ناحیه ای از مغز باشد که حرکات، تکلم و سایر عملکردهای بدن را کنترل می کند، ممکن است طی بخش هایی از جراحی هوشیار باشید. پزشکان شما را پایش کرده و طی جراحی سؤالاتی می پرسد. اگر منشأ تشنج در بخش هایی از مغز باشد که نتوان آن را برداشت، ممکن است پزشک نوع دیگری از جراحی را توصیه کند که طی آن جراح چندین برش (در مقطع زیر نرم شامه) ایجاد می کند. این برش ها برای پیشگیری از گسترش تشنج به سایر بخش های بدن طراحی شده است.

اگرچه بسیاری از افراد برای کمک به پیشگیری از تشنج پس از جراحی موفق، نیازمند ادامه دارودرمانی هستند اما ممکن است تعداد و دوز داروها کاهش یابد. در موارد نادری، جراحی صرع می تواند عوارضی از جمله تغییر دائمی توانایی تفکر ایجاد کند. با پزشک خود در خصوص تجارب، میزان موفقیت و میزان عوارض جراحی مشورت کنید.

سایر درمان ها
•    تحریک عصب واگ. در تحریک عصب واگ، پزشک وسیله ای بنام تحریک کننده عصب واگ را در زیر پوست قفسه سینه تعبیه می کند که مشابه پیس میکر قلب عمل می کند. سیم هایی از تحریک کننده به عصب واگ در گردن وصل است. این وسیله توسط باتری کار کرده و ترکش هایی از انرژی الکتریکی را به عصب واگ و مغز ارسال می کند. مشخص نیست این امواج چگونه تشنج را مهار می کنند اما این وسیله می تواند میزان تشنجات را 20 تا 40 درصد کاهش دهد. پس از این نوع درمان نیاز اغلب بیماران به دارو درمانی ادامه می یابد، اگرچه برخی بیماران به دوز کمتری از دارو نیاز دارند. ممکن است عوارض جانبی تحریک عصب واگ در فرد ظاهر شود که عبارتست از گلودرد، گرفتگی صدا، کوتاهی نفس ها یا سرفه.

•    رژیم کتوژنیک. میزان تشنجات در برخی کودکان مبتلا به صرع با رژیم سخت و پر چرب و کم کربوهیدرات کاهش می یابد. در این رژیم که رژیم کتوژنیک نامیده می شود، بدن بجای کربوهیدرات، چربی را به عنوان منبع انرژی می سوزاند. پس از چند سال، برخی کودکان قادرند رژیم را کنار گذاشته و زندگی بدون تشنج داشته باشند. در خصوص نیاز کودکتان به رژیم کتوژنیک با پزشک مشورت نمایید. حصول اطمینان از اینکه کودک طی رژیم دچار سوءتغذیه نشود، اهمیت بسزایی دارد. عوارض جانبی رژیم کتوژنیک می تواند شامل دهیدراسیون، یبوست، رشد آهسته باشد که بخاطر کمبودهای تغذیه ای و تجمع اسید اوریک در خون است و می تواند سبب تشکیل سنگ های کلیوی گردد. اگر رژیم به درستی تنظیم شده باشد و تحت نظارت پزشک باشد، بروز این عوارض جانبی اندک است.

درمان های بالقوه در آینده
محققین در حال مطالعه بر روی تحریک مغز به عنوان یک درمان بالقوه برای صرع هستند. در تحریک مغز، جراح الکترودهایی را در بخش مشخصی از مغز تعبیه می کند. الکترودها به یک ژنراتور که در قفسه سینه یا جمجمه قرار دارد، متصل اند و پالس های الکتریکی به مغز ارسال می کنند و می توانند تشنجات را کاهش دهند. همچنین محققین نوعی از جراحی، با عنوان رادیودرمانی استریوتاکتیک را برای درمان بالقوه برخی انواع صرع مورد مطالعه قرار داده اند. در این پروسه، پزشک پرتوها را مستقیماً به ناحیه ای از مغز که سبب تشنج می شود، می تاباند.

درمان دارویی

پزشکان معمولاً درمان صرع را با تجویز دارو آغاز می کنند. اگر داروها بیماری را درمان نکردند، ممکن است پزشک جراحی یا سایر انواع درمان را پیشنهاد کند. تشنج در بیشتر مبتلایان به صرع با مصرف داروهای ضد تشنج که داروهای ضدصرع هم نامیده می شوند، درمان می شود. مصرف دارو در برخی بیماران سبب کاهش تکرر و شدت تشنجات می گردد. پزشک درباره زمان مناسب قطع دارو توصیه هایی برای شما ارائه خواهد کرد. بیش از نیمی از کودکان مبتلا به صرع که حتی با قطع دارو دیگر علائم صرع را تجربه نمی کنند، می توانند مابقی عمر خود را بدون دارو و بدون تشنج سپری کنند. همچنین بسیاری از بزرگسالان پس از دو یا چند سال زندگی بدون تشنج می توانند دارو را قطع کنند.

پیدا کردن دارو و دوز مناسب آن کار پیچیده ای است. پزشک در زمان انتخاب نوع دارو شرایط شما، تکرر تشنجات، سن و سایر فاکتورها را در نظر می گیرد. همچنین ممکن است سایر داروهای مصرفی شما را نیز بررسی نماید تا از عدم تداخل با داروهای ضد صرع اطمینان حاصل نماید. ابتدا پزشک یک دارو در دوز پایین را تجویز کرده و تا زمان کنترل مناسب تشنجات، دوز دارو را به تدریج افزایش می دهد.

داروهای ضد تشنج دارای عوارض جانبی هستند. عوارض جانبی خفیف این داروها عبارتند از:
•    خستگی
•    سرگیجه
•    افزایش وزن
•    کاهش تراکم توده استخوان
•    راش های پوستی
•    فقدان هماهنگی در حرکات
•    مشکل در صحبت کردن
•    مشکلات حافظه و تفکر

عوارض جانبی شدیدتر اما نادر عبارتند از:
•    افسردگی
•    فکر و رفتارهای خودکشی
•    راش های شدید پوستی
•    التهاب اندام های خاص مثل کبد
برای کسب بهترین نتیجه ممکن در کنترل تشنجات با دارو:
•    دارو را دقیقاً به همان شکل تجویز شده مصرف نمایید.
•    همواره پیش از تغییر نوع ژنریک دارو و یا مصرف سایر داروهایی که برای شما تجویز می شود، داروهای بدون نسخه و درمان های گیاهی با پزشک خود مشورت نمایید.
•    هیچ گاه بدون مشورت با پزشک دارو را قطع نکنید.
•    در صورتی که متوجه احساس افسردگی، فکر خودکشی یا تغییرات غیر طبیعی در احساسات یا رفتار خود شدید فوراً به پزشک اطلاع دهید.
•    اگر میگرن دارید به پزشک اطلاع دهید تا برای پیشگیری از میگرن و درمان صرع یک دارو تجویز کند.

حداقل نیمی از بیماران تازه تشخیص داده شده با اولین دارو از تشنج رهایی می یابند. اگر داروهای ضدصرع نتایج رضایت بخشی به دنبال نداشت، ممکن است پزشک جراحی یا سایر درمان ها را توصیه کند. برای ارزیابی شرایط و داروهای مصرفی باید به طور منظم تحت پایش قرار بگیرید.

اصلاح شیوه زندگی

درک شرایط می تواند به کنترل بهتر بیماری کمک کند:
•    داروهای خود را به موقع میل نمایید. پیش از مشورت با پزشک دوز داروها را تغییر ندهید. اگر احساس می کنید باید داروی شما تغییر یابد با پزشکتان مشورت نمایید.

•    خواب کافی داشته باشید. عدم استراحت و خواب کافی می تواند سبب تحریک تشنج شود. سعی کنید هر شب استراحت کافی داشته باشید.

•    دستبند هشدار دهنده پزشکی بپوشید. این امر به پرسنل اورژانس کمک می کند تا نحوه صحیح درمان شما را بدانند.

•    فعالیت. فعالیت کردن می تواند سبب تندرستی و کاهش افسردگی شود. آب کافی بنوشید و اگر در هنگام فعالیت خسته می شوید، استراحت کنید.

علاوه بر این، انتخاب های سالم زندگی از جمله کنترل استرس، کاهش مصرف نوشیدنی های الکلی و پرهیز از دخانیات داشته باشید.

درمان جایگزین

حمایت و پشتیبانی:

تشنجات کنترل نشده و اثرات آنها بر زندگی می تواند سبب ناامیدی و افسردگی شود. نباید اجازه دهید تشنجات بر شما غلبه کند. می توانید زندگی فعالی داشته باشید. برای این امر می توانید:

•    خود، خانواده و دوستانتان را درباره صرع آموزش دهید تا شرایط را درک کنند.

•    سعی کنید عکس العمل های منفی افراد را نادیده بگیرید. این کار به شما کمک می کند درباره صرع بیشتر بیاموزید تا از حقیقت آگاه شده و سوءتفاهم های موجود در مورد بیماری را بشناسید. سعی کنید حس شوخ طبعی را فراموش نکنید.

•    تا حد امکان استقلال داشته باشید. اگر امکان دارد، کارتان را ادامه دهید. اگر بخاطر تشنجات قادر به رانندگی نیستید، از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید.

•    پزشکی را پیدا کنید که دوست دارید و با وی احساس راحتی می کنید.

•    سعی کنید برای بروز تشنج نگرانی نداشته باشید.

•    گروه های حمایت از مبتلایان به صرع را بیابید تا با افرادی آشنا شوید که شرایط شما را درک می کنند.

اگر تشنجات شما به حدی شدید است که نمی توانید بیرون از خانه کار کنید، باز هم راه هایی برای احساس مفید بودن و ارتباط با دیگران وجود دارد. می توانید در منزل از طریق کامپیوتر کارهای خود را انجام دهید. به اطرافیان و کسانی که با شما زندگی می کنند اجازه دهید راه صحیح مواجهه با تشنج را بدانند تا اگر تشنج کردید، بتوانند به شما کمک کنند. می توانید چنین پیشنهاداتی به آنها بدهید:

•    در زمان تشنج فرد را به یک سمت بچرخانید.
•    یک شیء نرم زیر سر وی قرار دهید.
•    دکمه بالای پیراهن وی را باز کنید.
•    سعی نکنید انگشت یا هر چیز دیگری را در دهان بیمار بگذارید. هیچ کسی تا کنون زبانش را طی تشنج نبلعیده است، از نظر فیزیکی این کار غیر ممکن است.
•    سعی نکنید جلوی شخصی که تشنج کرده است، را بگیرید.
•    اگر شخص حرکت می کند، اشیاء خطرناک اطرافش را بردارید.
•    تا زمانی که تیم پزشکی به محل میرسد، نزد شخص بیمار بمانید.
•    شخص را به طور دقیق پایش کنید تا آنچه رخ می دهد را بدانید.
•    زمان تشنج را بدانید.
•    حین تشنج خونسرد باشید.