دیابت نوع 1Type 1 diabetes
تعریف بیماری
دیابت نوع 1، که به عنوان دیابت نوجوانان و یا دیابت وابسته به انسولین شناخته شده است، یک بیماری مزمن است که در آن پانکراس (لوزالمعده) یا انسولین تولید نمی کند و یا به میزان کمی انسولین تولید می کند. انسولین هورمونی است که جهت ورود قند (گلوکز) به داخل سلول ها به منظور تولید انرژی مورد نیاز است. نوع شایع تر دیابت، دیابت نوع 2، زمانی رخ می دهد که بدن نسبت به انسولین مقاوم می شود و یا به میزان کافی انسولین تولید نمی شود.
عوامل متعددی از جمله ژنتیک و نیز مواجه با برخی از ویروس های خاص در ایجاد دیابت نقش دارند. اگرچه دیابت نوع 1 به طور معمول در دوران کودکی و نوجوانی بروز می کند، اما ممکن است در دوران بزرگسالی نیز آغاز گردد.
با وجود تحقیقات گسترده، دیابت نوع 1 هیچ درمانی ندارد. اما می توان آن را مدیریت کرد. با درمان مناسب، افراد مبتلا به دیابت نوع 1 می توانند انتظار زندگی طولانی تر و سالم تری را نسبت به بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 در گذشته داشته باشند.
نشانه ها
علائم و نشانه های دیابت نوع 1 می تواند به سرعت ظاهر شود و شامل موارد ذیل باشد:
• افزایش تشنگی
• ادرار مکرر
• خیس کردن رختخواب در کودکانی که قبلا تخت خواب خود را خیس نمی کردند
• گرسنگی شدید
• کاهش وزن ناخواسته
• تحریک پذیری و سایر تغییرات خلقی
• خستگی و ضعف
• تاری دید
• عفونت قارچی واژن در زنانعلل
علت اصلی دیابت نوع 1 ناشناخته است. در بیشتر مبتلایان به دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدن که به طور معمول با باکتری ها و ویروس های مضر مبارزه می کنند اشتباهاً سلول های تولید کننده ی انسولین در پانکراس (جزایر لانگرهانس) را تخریب می کنند. ژنتیک ممکن است در این فرآیند نقش داشته باشد و احتمالاً مواجه با برخی از عوامل محیطی ویژه مانند ویروس ها، آغازکننده ی بیماری هستند.
نقش انسولین
زمانیکه تعداد قابل توجهی از سلول های جزایر لانگرهانس پانکراس تخریب شد، بدن شما به میزان کمی انسولین تولید می کند و یا اصلاً تولید نمی کند. انسولین هورمونی است که از پانکراس ترشح می شود. پانکراس غده ای است که در پشت و زیر معده قرار گرفته است:• پانکراس انسولین را به درون جریان خون ترشح می کند.
• انسولین در گردش، قند را قادر می سازد به داخل سلول ها وارد شود.
• انسولین میزان قند خون شما را کاهش می دهد.
• کاهش قند خون شما، در نتیجه ی ترشح انسولین از پانکراس است.نقش گلوکز
گلوکز (قند) منبع اصلی انرژی برای سلول هایی است که عضلات و سایر بافت ها را تشکیل می دهند:• گلوکز حاصل از دو منبع اصلی است: غذا و کبد شما
• گلوکز به درون خون جذب می شود و از آنجا به کمک انسولین وارد سلولها می گردد.
• کبد شما گلوکز را به شکل گلیکوژن ذخیره می کند.
• زمانیکه سطح گلوکز پایین می آید، مانند زمانیکه شما برای مدتی چیزی نخورده اید، کبد جهت حفظ سطح گلوکز در محدوده ی طبیعی، گلیکوژن ذخیره شده را به گلوکز تبدیل می کند.در دیابت نوع 1، انسولینی وجود ندارد تا به گلوکز اجازه دهد به درون سلول ها وارد شود. به همین خطر میزان قند در خون بالا می رود تا جایی که می تواند عوارض تهدید کننده ی زندگی را به دنبال داشته باشد.
علت دیابت نوع 1 با علت دیابت نوع 2 که نوع شناخته شده تر دیابت است، متفاوت می باشد. در دیابت نوع 2، سلول های جزایر لانگرهانس هنوز عملکرد خود را دارند اما بدن نسبت به انسولین مقاوم می شود و یا پانکرانس به میزان کافی انسولین تولید نمی کند و یا هردو .
عوامل خطر
برخی از عوامل خطر شناخته شده ی دیابت نوع 1 شامل موارد زیر است:
• سابقه ی خانوادگی. هرکسی که دارای والدین و یا خواهر و برادر مبتلا به دیابت نوع 1 است خطر ابتلا به این بیماری در وی اندکی افزایش می یابد.
• ژنتیک. وجود تعدادی از ژنهای خاص بیانگر افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 1 است.
• شرایط جغرافیایی. هرچه از خط استوا بیشتر فاصله می گیریم میزان بروز دیابت نوع 1 نیز افزایش می یابد. ساکنین کشور فنلاند بالاترین میزان بروز دیابت نوع 1 را دارا هستند(حدود 3-2 برابر بیشتر از ساکنین ایالات متحده ی آمریکا و 400 برابر میزان بروز در بین افرادی که در کشور ونزوئلا زندگی می کنند).
• سن. اگرچه دیابت نوع 1 می تواند در هر سنی ظاهر شود اما ظهور آن دارای دو پیک سنی قابل توجه است. اولین پیک در کودکان بین سنین 4 تا 7 سال رخ می دهد و دومین پیک در کودکان بین سنین 10 تا 14 سال.
سایر عوامل خطر احتمالی دیابت نوع 1 مورد بررسی قرار گرفته اند، اما هیچ یک از آنها تا کنون به اثبات نرسیده اند. سایر عوامل خطر احتمالی شامل موارد زیر است:
• مواجه با تعدادی از ویروس های خاص مانند ویروس اپشتین- بار، ویروس کوکساکی، ویروس اوریون و سیتومگالوویروس
• مواجه زودرس با شیر گاو
• سطوح پایین ویتامین D
• نوشیدن آب حاوی نیترات
• وارد کردن زودتر از موعد (قبل از 4 ماه) و یا دیرتر از موعد (بعد از 7 ماه) غلات و گلوتن به رژیم غذایی نوزاد
• داشتن مادر مبتلا به پره اکلامپسی در طی دوران بارداری
• داشتن زردی در هنگام تولدعوارض
دیابت نوع 1 می تواند ارگان های اصلی بدن شما از جمله قلب، عروق خونی، اعصاب، چشم ها و کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهد. در بیشتر موارد حفظ سطح قند خون نزدیک به سطوح نرمال، می تواند خطر ابتلا به بسیاری از عوارض را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. عوارض طولانی مدت دیابت نوع 1 به تدریج و در طی چندین دهه ایجاد می گردد. مدیریت خوب قند خون می تواند به کاهش خطر عوارض دیابت کمک کند. در نهایت عوارض دیابت می تواند ناتوان کننده و حتی تهدید کننده ی زندگی باشد:
• بیماری قلب و عروق خونی. دیابت می تواند خطر انواع مشکلات قلبی و عروقی از جمله بیماری عروق کرونر به همراه درد ففسه سینه (آنژین)، سکته ی قلبی، سکته ی مغزی، باریک شدن عروق خونی (آترواسکلروز) و فشارخون بالا را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
• آسیب اعصاب (نوروپاتی). قند بیش ازحد می تواند به دیواره ی عروق خونی باریک (مویرگ ها) که تغذیه کننده ی اعصاب هستند بویژه در پاها آسیب وارد کند. این می تواند باعث احساس سوزن سوزن شدن، بی حسی، سوزش و یا دردی که معمولاً در نوک انگشتان پا یا انگشتان دست آغاز می شود و به تدریج به سمت بالا گسترش می یابد، گردد. قند خون کنترل نشده می تواند باعث گردد شما نهایتاً در اندام های درگیر شده تمام حواس خود را از دست دهید. آسیب دیدن اعصاب مربوط به مجرای گوارشی می تواند باعث ایجاد مشکلاتی به همراه تهوع، استفراغ، اسهال و یبوست گردد. در مردان، اختلال در نعوظ نیز مورد بحث است.
• آسیب کلیه (نفروپاتی). کلیه ها حاوی میلیون ها عروق خونی کوچک هستند که مواد زائد را از خون شما تصفیه می کنند. دیابت می تواند به این سیستم تصفیه ی خون مویرگی آسیب وارد کند. آسیب شدید می تواند منجر به نارسایی کلیه و یا بیماری کلیوی غیرقابل بازگشت که نیاز به دیالیز و یا پیوند کلیه دارد، گردد.
• آسیب چشمی. دیابت می تواند منجر به آسیب عروق خونی شبکیه ی چشم گردد (رتینوپاتی دیابتی) که بطور بالقوه می تواند منجر به نابینایی گردد. همچنین دیابت می تواند خطر سایر بیماری های جدی چشم مانند کاتاراکت (آب مروارید) و گلوکوم (آب سیاه) را افزایش دهد.
• آسیب پاها. آسیب دیدن اعصاب پاها و یا جریان خون ضعیف به پاها خطر عوارض مختلف پاها را افزایش می دهد. در صورت عدم درمان، بریدگی و تاول می تواند باعث عفونت های جدی شود، که غالباً به کندی التیام می یابد و ممکن است نهایتاً نیاز به قطع انگشت پا و یا تمام پا باشد.
• مشکلات پوست و دهان. دیابت ممکن است باعث آسیب پذیرتر شدن شما نسبت به مشکلات پوستی از جمله عفونت های باکتریایی و یا قارچی شود.
• عوارض بارداری. سطوح بالای قند خون می تواند هم برای مادر و هم برای نوزاد خطرناک باشد. زمانیکه دیابت به خوبی کنترل نشود خطر سقط جنین، به دنیا آوردن جنین مرده و نقائص هنگام تولد افزایش می یابد. دیابت در مادر خطر کتواسیدوز دیابتی، مشکلات چشمی مرتبط با دیابت (رتینوپاتی)، فشارخون بالای مرتبط با بارداری و پره اکلامپسی را افزایش می دهد.
زمان مراجعه به پزشک
اگر متوجه هر یک از علائم و نشانه های بالا در خودتان و یا فرزندتان شده اید با پزشک خود مشورت کنید
روش های تشخیصی
روش های تشخیصی:
تشخیص دیابت نوع 1
جهت تشخیص دیابت نوع 1 پزشک شما موارد زیر را در خواست می کند:
• آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله (A1C). این آزمایش خون نشان دهنده ی میانگین قند خون شما در 2 تا 3 ماهه ی گذشته است. این آزمایش از طریق اندازه گیری درصدی از قند خون که به هموگلوبین ( پروتیین حامل اکسیژن در گلبول های قرمز) متصل است انجام می شود. هرچه میزان سطح قند خون شما بالاتر باشد، تعداد هموگلوبین بیشتری به قند متصل می شود. در صورتی که در دو آزمایش مجزا سطح این تست 6/5 درصد و یا بیشتر باشد نشان دهنده ی آنست که شما مبتلا به دیابت هستید.
اگر انجام تست A1C امکان پذیر نباشد و یا اگر شما شرایطی داشته باشید که در آن شرایط تست A1C نامعتبر باشد (مانند زمانیکه که شما باردار باشید و یا اینکه دارای فرم های غیرطبیعی هموگلوبین باشید) در این حالت ممکن است پزشک شما از آزمایش های زیر جهت تشخیص دیابت استفاده کند:
• تست قند خون تصادفی. نمونه ی خونی که به صورت تصادفی گرفته می شود. مقدار قند خون به صورت میلی گرم/ دسی لیتر (mg/dL) و یا میلی مول/ لیتر (mmol/L) بیان می شود. صرف نظر از زمانی که شما برای آخرین بار چیزی خورده باشید، اگر سطح قند خون تصادفی شما mg/dl 200 یا mmol/L 11/1 و یا بیشتر باشد دیابت تشخیص داده می شود، بویژه اگر با یکی از علائم و نشانه های دیابت مثلاً تشنگی زیاد و یا تکرر ادرار همراه باشد.
• تست قند خون ناشتا. نمونه ی خون بعد از یک شب ناشتا بودن گرفته می شود. سطح قند خون ناشتای کمتر از mg/dl 100 یا mmol/L 5/6، نرمال است. قند خون ناشتا بین mg/dl 100-125 یا mmol/L 5/6-6/9 حالت پردیابت (پیش دیابت) در نظر گرفته می شود و اگر در دو آزمایش مجزا قند خون ناشتا mg/dl 126 یا mmol/L 7 و یا بالاتر باشد، شما مبتلا به دیابت هستید.
زمانیکه تشخیص دیابت داده شد، پزشک شما آزمایش های خون لازم جهت بررسی اتوآنتی بادی های شایع در دیابت نوع 1 را نیز انجام خواهد داد. این آزمایش ها به پزشک شما کمک خواهد کرد تا بتواند بین دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 تشخیص دهد. همچنین وجود اجسام کتونی (ترکیبات حاصل از شکسته شدن چربی ها) در نمونه ی ادرار شما نیز بیشتر نشان دهنده ی دیابت نوع 1 است تا نوع 2.
بعد از تشخیص
بعد از آنکه دیابت نوع 1 در شما تشخیص داده شد، شما به طور روتین پزشک خود را ملاقات خواهید کرد تا وی شما را در کنترل دیابت کمک کند و در طی این ویزیت ها، سطح A1C شما را چک خواهد کرد. سطح هدف A1C شما بر اساس سن شما و نیز سایر عوامل گوناگون متفاوت است. اما انجمن دیابت آمریکا به طور کلی توصیه می کند که سطح A1C باید زیر 7 درصد باشد، که این در واقع معادل میانگین گلوکز mg/dl 154 یا mmol/L 8/5 تخمین زده می شود.
در مقایسه با تست های مکرر قندخون روزانه، تست A1C بهتر نشان می دهد که آیا برنامه ی درمانی دیابت شما اثربخش بوده است یا خیر. افزایش سطح A1C حاکی از آنست که ممکن است نیاز به ایجاد تغییراتی در رژیم انسولینی شما و یا برنامه ی غذاییتان و یا هردوی آن ها باشد.
کسانی که به A1C هدفشان رسیده اند و یا کسانی که در مدیریت دیابتشان موفق بوده اند به طورکلی می توانند دو بار در سال متخصص غدد خود را ملاقات کنند. اما افرادی که در رسیدن به A1C هدفشان دچار مشکل هستند، معمولاً هر 3 ماه یکبار توسط پزشک خود ویزیت می شوند.
علاوه بر تست A1C، پزشک شما به طور دوره ای نمونه ی خون و ادرار شما را جهت بررسی سطح کلسترول، عملکرد غده ی تیرویید، عملکرد کبد و کلیه می گیرد.
روش های درمانی:
درمان دیابت نوع 1 شامل:
- دریافت انسولین
- شمارش کربوهیدرات ها
- پایش مکرر قند خون
- خوردن غذاهای سالم
- ورزش منظم و حفظ وزن مناسب
هدف از درمان، حفظ سطح قند خون نزدیک به محدوده ی نرمال است تا بتوان عوارض دیابت را به تاخیر انداخت و یا از آنها پیشگیری کرد. اگرچه استثناهایی هم وجود دارد اما به طور کلی هدف این است که قند خون شما در طول روز قبل از خوردن غذا بین mg/dl 70-130 یا mmol/L 3/9-7/2 باشد و 2 ساعت بعد از خوردن غذا نیز بیشتر از mg/dl 180 یا mmol/L 10 نباشد. در قریب به اتفاق موارد دیابت به خوبی کنترل می شود بویژه زمانیکه دیابت تازه تشخیص داده شده باشد. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید. جهت حفظ قند خونتان نزدیک به سطح نرمال شما می توانید به خوبی با تیم درمان دیابت خود همکاری کنید.
پایش قند خون
بر اساس اینکه شما چه نوع انسولین درمانی ای را انتخاب کرده اید (دوبار تزریق در روز، تزریق چندگانه ی روزانه و یا پمپ انسولین) نیاز است که حداقل 4 بار در روز قند خون را اندازه گیری و ثبت کنید. انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند که سطح قند خون را قبل از وعده ها و میان وعده ها، قبل از خواب، قبل از ورزش و یا رانندگی و حتی زمانیکه احساس می کنید که قند خونتان پایین است، اندازه گیری کنید. پایش دقیق تنها راهی است که شما را مطمئن می سازد که سطح قند خونتان در محدوده ی هدف قرار دارد.
قبل از چک کردن قند خون خود دستانتان را حتماً بشویید. حتی اگر انسولین و غذایتان را براساس یک برنامه ی منظم مصرف کنید، قند خون شما می تواند به طور غیرمنتظره ای تغییر کند. شما با کمک تیم درمان دیابت خود یاد خواهید گرفت که سطح قند خونتان چگونه در پاسخ به غذا، فعالیت بدنی، بیماری، داروها استرس و تغییرات هورمونی تغییر خواهد کرد.
پایش مداوم گلوکز (CGM) جدید ترین روش جهت پایش سطح قند خون است و به طور ویژه به منظور پیشگیری از هیپوگلیسمی مفید است. علاوه براین زمانیکه این روش توسط افراد بالاتر از 25 سال استفاده شد، سطح A1C افراد پایین تر نشان داده شد. پایش مداوم گلوکز از طریق یک سوزن ظریف که در زیر پوست قرار دارد و هر چند دقیقه یکبار سطح قند خون را چک می کند انجام می شود. CGM هنوز به اندازه ی روش استاندارد پایش قند خون، دقیق شناخته نشده است. از همین رو به عنوان روش جایگزین برای پیگیری قند خون در نظر گرفته نمی شود. بلکه تنها یک روش اضافه تر برای برخی از افراد است.
غذا خوردن سالم و نظارت بر کربوهیدرات ها
برخلاف تصور رایج، چیزی تحت عنوان رژیم دیابتی نداریم. با این وجود، لازم است که رژیم غذایی خود را بر پایه ی مواد غذایی مغذی، کم چرب و با فیبر بالا مانند موارد زیر تنظیم کنید:
• میوه ها
• سبزیجات
• غلات کاملمتخصص تغذیه به شما توصیه خواهد کرد که به میزان کمتری محصولات حیوانی و کربوهیدرات های تصفیه شده مانند نان های سفید و شیرینی جات مصرف کنید. این برنامه ی غذایی سالم برای همه ی افراد حتی افراد غیر دیابتی نیز توصیه می شود.
لازم است که بیاموزید چگونه مقدار کربوهیدرات های موجود در غذاهای خود را بشمارید تا بتوانید بر اساس آن به میزان کافی انسولین دریافت کنید تا میزان کربوهیدرات خورده شده را به درستی متابولیزه کند.
فعالیت بدنی
همه ی افراد به فعالیت هوازی منظم نیاز دارند و افراد مبتلا به دیابت نوع 1 نیز از این قاعده مستثنا نیستند. اما برای انجام ورزش ابتدا باید با پزشک خود مشورت کنید و تایید وی را بگیرید. پس از آن فعالیت بدنی که از آن لذت می برید مثل پیاده روی، شنا و یا دوچرخه سواری را انتخاب کنید. انجام فعالیت بدنی را بخشی از برنامه ی روتین خود بسازید. هدف انجام فعالیت هوازی به مدت حداقل 30 دقیقه و در اکثر روزهای هفته است. برای کودکان هدف حداقل یک ساعت فعالیت در روز است.
به یاد داشته باشید که فعالیت بدنی قند خون را به مدت طولانی پس از ورزش کاهش می دهد. اگر فعالیت بدنی جدیدی را شروع کردید، سطح قند خونتان را بیشتر از معمول اندازه گیری کنید تا زمانیکه کاملاً بفهمید که این فعالیت بر روی سطح قند خون شما چه تاثیری دارد. ممکن است نیاز باشد که برنامه ی غذایی و یا دوز انسولین مصرفی خود را جهت جبران فعالیت بدنی افزایش یافته تان متعادل سازید. در صورتی که از پمپ انسولین استفاده می کنید، جهت جلوگیری از افت قند خونتان می توانید میزان پایه ی انسولین را به طور موقت تغییر دهید. از پزشک و یا آموزش دهنده ی دیابت خود بخواهید تا به شما نشان دهند که چگونه این کار را باید انجام دهید.
وضعیت های نگران کننده
• رانندگی. هیپوگلیسمی (افت قند خون) ممکن است در هر زمانی رخ دهد حتی در زمان رانندگی. ایده خوبی است که هر زمان که می خواهید پشت فرمان بشینید قند خون خود را چک کنید. اگر کمتر از mg/dl 70 باشد (3.9 mmol/L)، یک چیزی بخورید و سپس بعد از 15 دقیقه دوبارi قند خون خود را بگیرید تا مطمئن شوید به سطح ایمن رسیده است. پایین بودن قند خون موجب اختلال در تمرکز و مانع واکنش سریع در هنگام رانندگی می شود.• زمان کار. در گذشته افراد مبتلا به دیابت نوع 1 به دلیل داشتن دیابت از برخی از شغل های خاص خودداری می کردند. خوشبختانه مدیریت دیابت و قوانین ضد تبعیض امروز مانع از این امر شده است.
با این حال، دیابت نوع 1 می تواند برخی مشکلات را در محیط کاری ایجاد کند. به عنوان مثال، اگر شما مشغول به کاری هستید که شامل رانندگی و یا کار با ماشین آلات سنگین است، هیپوگلیسمی می تواند خطرات جدی را برای خودتان و یا اطرافیانتان ایجاد کند.
ممکن است نیاز باشد با پزشک و کارفرمای خود صحبت کنید تا امکانات خاصی برای شما در نظر گرفته شود. به عنوان مثال شما یک وقت استراحت کوتاه داشته باشید تا بتوانید قند خون خود را اندازه گیری کنید و یا در هر زمانی دسترسی سریع به مواد غذایی و نوشیدنی داشته باشید تا بتوانید به خوبی دیابت خود را مدیریت کنید و از افت قند خون جلوگیری به عمل آورید.
• باردار شدن. به دلیل اینکه خطر عوارض بارداری در زنان مبتلا به دیابت نوع 1 بالاتر است، متخصصان توصیه می کنند که زنان باید پیش از بارداری بررسی شده و قبل از اینکه برای باردار شدن اقدام کنند A1C آنها باید کمتر از 7 درصد باشد. ممکن است نیاز باشد قبل از بارداری مصرف برخی از داروها مانند داروهای فشارخون بالا و داروهای کاهنده ی کلسترول متوقف گردد.
• افزایش سن. تا زمانیکه شما فعال هستید و توانایی های ذهنیتان طبیعی است، اهداف کنترل دیابت شما مشابه زمان جوانی تان است. اما برای کسانی که ضعیف، بیمار و یا دچار نقص های شناختی هستند، ممکن است کنترل دقیق قند خون عملی نباشد. اگر شما از یک فرد دیابتی نوع 1 مراقبت می کنید، از پزشک وی در مورد اهداف جدید دیابت سوال کنید.
درمان های تحقیقاتی
• پیوند پانکراس. با یک عمل موفقت آمیز پیوند پانکراس، شما دیگر نیازی به انسولین نخواهید داشت. اما پیوند پانکراس همیشه موفقیت آمیز نیست و این روش با خطرات جدی ای همراه است. برای جلوگیری از پس زدن عضو شما برای تمام عمر به داروهای سرکوب کننده ی سیستم ایمنی نیاز خواهید داشت. این داروها می توانند عوارض جانبی جدی به دنبال داشته باشند از جمله افزایش خطر عفونت و یا آسیب ارگان ها. به دلیل اینکه این عوارض جانبی می توانند خطرناک تر از دیابت باشند، به طور کلی پیوند پانکراس تنها برای افرادی استفاده می شود که کنترل دیابتشان بسیار دشوار است و یا کسانی که همزمان به پیوند کلیه نیز نیاز دارند.• پیوند سلول های جزایر لانگرهانس. محققان درحال آزمایش پیوند سلول های جزایر لانگرهانس هستند، پیوندی که سلول های جدید تولید کننده ی انسولین را از پانکرانس فرد اهداکننده فراهم می کند. اگرچه این روش درگذشته با مشکلاتی همراه بوده است، اما تکنیک های جدیدتر و داروهای بهتر جهت پیشگیری از رد سلول های پانکراس شانس موفقیت این روش را در آینده بیشتر کرده است. پیوند سلول های جزایر لانگرهانس نیز به استفاده از داروهای سرکوب کننده ی سیستم ایمنی نیاز دارد. اگر این پیوند با استفاده از سلول های طبیعی جزایر لانگرهانس خود فرد انجام شود، غالبًا بدن سلول های پیوند زده شده را تخریب می کند. علاوه بر این منابع کافی سلول های جزایر لانگرهانس وجود ندارد تا بتوان از این روش درمانی به طور گسترده استفاده کرد.
محققان بر روی روشی کار می کنند تا بتوانند تعداد سلول های موجود جزایر لانگرهانس را افزایش دهند. علاوه براین به دنبال یافتن روشی جهت محافظت از سلول های جزایر لانگرهانس در مقابل سیستم ایمنی هستند. ایده های جدیدی که ممکن است به زودی در کارآزمایی های بالینی انجام شوند شامل این موارد است: داخل کپسول قرار دادن سلول های جزایر لانگرهانس فرد و یا قرار دادن این سلول ها در داخل وسیله ای که از آنها در مقابل سلول های ایمنی محافظت کند اما به اکسیژن و سایر منابع خون اجازه ی ورود دهد.
• پیوند سلول های بنیادی. در مطالعه ای در سال 2007، تعداد محدودی از افراد مبتلا به دیابت نوع 1 تازه تشخیص داده شده تحت درمان توسط پیوند سلول های بنیادی که از خون خودشان گرفته شده بود قرارگرفتند. این افراد به مدت 5 سال بعد دیگر نیازی به انسولین نداشتند. اگرچه پیوند سلول های بنیادی که شامل خاموش کردن سیستم ایمنی و سپس ساخت مجدد آن است، می تواند خطرناک باشد، اما ممکن است این تکنیک روزی یک روش درمانی اضافه تر برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 را فراهم کند.
عوارض دیابت نوع 1
با وجود تلاش های شما، گاهی اوقات مشکلات بروز می کنند. برخی از عوارض کوتاه مدت دیابت نوع 1، مانند هیپوگلیسمی نیاز به مراقبت فوری دارند:- افت قند خون (هیپوگلیسمی). زمانی رخ می دهد که سطح قند خون شما تا زیر محدوده ی طبیعی کاهش می یابد. از پزشک خود سوال کنید که سطح پایین قند خون برای شما چیست. سطح قند خون می تواند به دلایل مختلفی افت کند از جمله: نخوردن وعده های غذایی، انجام فعالیت بدنی بیشتر از میزان معمول و تزریق مقدار بیش از حد انسولین.
علائم افت قند خون را بشناسید و اگر فکر می کنید که قند خونتان در حال افت است، قند خون خود را اندازه گیری کنید. هر زمانی که شک دارید یک تست قند خون انجام دهید. علائم و نشانه های اولیه ی افت قند خون شامل:
• تعریق
• لرزش
• گرسنگی
• سرگیجه و سبکی سر
• ضربان قلب تند یا نامنظم
• خستگی
• سردرد
• تاری دید
• تحریک پذیریعلائم و نشانه های بعدی افت قند خون، که ممکن است بعضی اوقات با علائم ناشی از مسمومیت الکل در جوانان و بزرگسالان اشتباه شود:
• سستی و بیحالی
• گیجی
• تغییرات رفتاری، گاهی اوقات به صورت چشمگیر
• هماهنگی ضعیف
• تشنج
اگر شما در طی شب افت قند خون داشته باشید، ممکن است شما با لباس خواب خیس از عرق و یا سردرد از خواب بیدار شوید. به علت اثر واکنشی طبیعی، هیپوگلیسمی شبانه ممکن است باعث شود اولین قند خونی که در صبح گرفته می شود به طورغیر معمولی بالا باشد.اگر افت قند خون داشتید:
• 15 تا 20 گرم کربوهیدرات سریع الاثر مانند آبمیوه، قرص های گلوکز، آبنبات سفت، نوشابه ی معمولی (نه رژیمی) و یا سایر ترکیبات قندی بخورید. مواد غذایی با چربی افزوده مانند شکلات و یا بستنی، قند خون را به سرعت بالا نمی برند به دلیل اینکه چربی سرعت جذب قندها را آهسته می کند.• قند خون خود را دوباره بعد از 15 دقیقه اندازه گیری کنید تا مطمئن شوید نرمال شده است .
• اگر هنوز پایین بود، 15 تا 20 گرم دیگر کربوهیدرات از آبمیوه، آبنبات، قرص های گلوکز و یا شکر بخورید و دوباره بعد از 15 دقیقه ی دیگر اندازه گیری کنید.
• این کار را تا زمانیکه قند خونتان نرمال شود انجام دهید.
• جهت ثابت کردن قند خونتان مخلوطی از چند ماده ی غذایی را بخورید به عنوان مثال کره ی بادام زمینی و کراکر.
اگر دستگاه تست قند خون در دسترس نیست و علائم و نشانه های هیپوگلیسمی را دارید، درمان لازم برای افت قند خون را انجام دهید و سپس در زودترین زمان ممکن قند خونتان را اندازه گیری کنید.
همیشه قندهای سریع الاثر را همراه خود داشته باشید. افت قند خون اگر درمان نشود می تواند باعث از دست رفتن هوشیاری شما شود. اگر این اتفاق بیافتد ممکن است نیاز به تزریق اورژانسی گلوکاگون باشد (هورمونی که باعث تحریک آزاد شدن گلوکز به خون می شود.) مطمئن شوید که همیشه کیت اورژانسی گلوکز را داشته باشید (در خانه، در محل کار، زمانی که بیرون هستید) و مطمئن شوید که تاریخ انقضاء آنها نگذشته باشد.
- عدم هوشیاری هیپوگلیسمی. ممکن است برخی از افراد به دلیل ایجاد شرایطی تحت عنوان عدم هوشیاری هیپو گلیسمی، توانایی خود را در درک کاهش یافتن قند خون از دست دهند. با عدم هوشیاری هیپوگلیسمی، بدن با علائمی مانند سردرد و سبکی سر به سطح قند خون پایین واکنش نشان نمی دهد. هرچه تعداد دفعات بیشتری افت قند خون را تجربه کنید، احتمال اینکه عدم هوشیاری هیپوگلیسمی در شما ایجاد شود بیشتر می شود. خبر خوب اینست که، اگر شما بتوانید برای چندین هفته از افت قند خون جلوگیری کنید، به این معناست که شما نسبت به افت قند خون آگاه تر شده اید.
- قند خون بالا (هایپرگلیسمی). قند خون شما ممکن است به دلایل متعددی ازجمله زیاد خوردن، خوردن غذاهای نامناسب، عدم دریافت مقدار کافی انسولین و یا بیماری افزایش یابد.
علائم:
• تکرر ادرار
• افزایش تشنگی
• تاری دید
• خستگی
• تحریک پذیری
• گرسنگی
• اختلال در تمرکزاگر مشکوک به هاپیرگلیسمی هستید، قند خون خود را چک کنید. ممکن است نیاز باشد که برنامه ی غذایی و یا داروهایتان را تغییر دهید. اگر قند خونتان بالاتر از محدوده ی نرمال باشد، احتمالاً به اقدام "اصلاحی" از طریق تزریق انسولین و یا پمپ انسولین نیاز است. اصلاح در واقع دوز اضافه تر انسولین است که قند خون شما را به محدوده ی نرمال برمی گرداند. قند خون بالا به همان سرعتی که بالا می رود، پایین نمی آید. از پزشک خود سوال کنید که چه مدت باید منتظر بمانید تا قندخونتان را دوباره چک کنید. اگر از پمپ انسولین استفاده می کنید، بالا بودن تصادفی قند خون به این معناست که ممکن است نیاز باشد محل پمپ را تغییر دهید.
زمانیکه قند خونتان بالاتر از 240 mg/dL باشد، با استفاده از نوار تست ادرار، کتون ها را در ادرارتان آزمایش کنید. اگر قند خونتان بالاتر از 240 mg/dL است و یا در ادرارتان کتون مشاهده کردید، ورزش نکنید. اگر حتی مقدار بسیار کمی کتون در ادرارتان وجود دارد، مقدار زیادی مایعات بنوشید تا اجسام کتونی از بدنتان خارج شوند.
اگر با وجود دریافت دوز اصلاحی انسولین، همچنان قند خونتان بطور مداوم بالاتر از 300 mg/dl باشد، با پزشک خود تماس بگیرید و یا به دنبال مراقبت های اورژانس باشید.
- افزایش کتون ها در ادرار (کتواسیدوز دیابتی). زمانیکه سلول های شما از نظر انرژی گرسنه اند بدنتان شروع می کند به شکستن چربی ها و اسیدهای سمی تحت عنوان کتون ها را تولید می کند. کتواسیدوز دیابتی یک موقعیت اورژانسی تهدید کننده ی زندگی است.
علائم و نشانه های این موقعیت بحرانی شامل موارد زیر است:
• تهوع
• استفراغ
• درد شکم
• بوی شیرین، میوه ای تنفس
• کاهش وزناگر مشکوک به کتواسیدوز هستید، با استفاده از کیت تست کتون مقدار بیش از حد کتون در ادرار خود را اندازه گیری کنید. اگر مقادیر خیلی زیادی کتون در ادرارتان وجود دارد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید و یا به دنبال مراقبت های اورژانس باشید.
درمان دارویی
انسولین
تمام افراد مبتلا به دیابت نوع 1 در تمام طول زندگی خود نیاز به انسولین درمانی دارند. ممکن است بعد از تشخیص، دوره ی "honeymoon" یا ماه عسل رخ دهد. در این دوره قند خون بدون انسولین و یا با میزان کم انسولین کنترل می شود. با این حال این مرحله پایدار نخواهد بود.
انسولین انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:
• انسولین سریع الاثر
• انسولین طولانی اثر
• انسولین متوسط الاثربه عنوان نمونه: انسولین رگولار (Humulin 70/30, Novolin 70/30 و غیره)، انسولین ایزوفان (Humulin N, Novolin N)، انسولین گلولیزین (Apidra)، انسولین لیسپرو (Humalog) و انسولین آسپارت (Novolog). انسولین های طولانی اثر شامل گلارژین (لانتوس) و دتمیر (Levemir) است.
تجویز انسولین
انسولین برای پایین آوردن قند خون نمی تواند از طریق دهان مصرف شود چرا که آنزیم های معده با عملکرد آن تداخل می کنند. از همین رو، انسولین یا بابد از طریق تزریق و یا از طریق پمپ انسولین تجویز گردد.
• تزریق. شما می توانید از یک سوزن ظریف و سرنگ و یا یک قلم انسولین جهت تزریق انسولین به زیر پوست خود استفاده کنید. قلم انسولین مشابه قلم خودکار است و در انواع یکبار مصرف و یا دوباره پرکردنی موجود است. سوزن نیز در انواع سایزها موجود است، بنابراین شما می توانید مناسب ترین آن را برای خود پیدا کنید.
اگر شما تزریق را انتخاب می کنید، احتمالاً به مخلوطی از انسولین ها جهت استفاده در طول شب و روز نیاز پیدا خواهید کرد. تزریق های چندگانه ی روزانه که شامل ترکیبی از انسولین های طولانی اثر مانند مخلوط انسولین لانتوس و Levemir با انسولین های سریع الاثر مانند آپیدرا، هومولوگ و نوولوگ است در مقایسه با رژیم های قدیمی تر انسولین که نیاز به یکی دوبار تزریق در روز داشتند به سیستم مصرف انسولین نرمال خود بدن نزدیک تر است. نشان داده شده است که تزیرق انسولین به میزان دو بار در روز و یا بیشتر سبب بهبود سطح قند خون می شود.
• پمپ انسولین. یک وسیله به اندازه ی تلفن همراه که در خارج از بدن شما قرار می گیرد. یک لوله مخزن انسولین را به یک کاتتر که در زیر پوست شکم شما قرار گرفته است متصل می کند. این نوع پمپ می تواند از طرق مختلفی مورد استفاده قرار بگیرد. به عنوان مثال در جیب شما و یا در کمربندهای مخصوصی که به این منظور طراحی شده است. همچنین یک نوع پمپ بدون رابط نیز وجود دارد. یک غلافی در بدن شما قرار می گیرد که این غلاف حاوی مخزن انسولین است که از این طریق مخزن روی بدن شما قرا می گیرد و از طریق یک کاتتر کوچک در زیر پوست شما وارد می شود. غلاف انسولین می تواند بر روی شکم، کمر، دست و یا پای شما قرار بگیرد. برنامه ریزی توسط وسیله ی بدون سیمی انجام می شود که به این غلاف متصل می شود. پمپ به گونه ای برنامه ریزی می شود که به طور خودکار مقدار مشخصی انسولین سریع الاثر را در بدن آزاد کند. این دوز ثابت انسولین به عنوان میزان پایه انسولین است و جایگزین هر انسولین طولانی اثری است که شما استفاده می کردید.
زمانیکه شما چیزی می خورید، پمپ را بر اساس میزان کربوهیدراتی که مصرف کرده اید و نیز قند خون فعلی خود تنظیم می کنید. در این زمان پمپ دوزی را تحت عنوان "دوز بولوس" آزاد می کند که این دوز انسولین، کربوهیدرات غذای شما را تحت پوشش قرار می دهد و همچنین اگر قند خونتان بالا رفته باشد آن را اصلاح می کند. برخی تحقیقات نشان داده اند که در بعضی افراد استفاده از پمپ انسولین نسبت به تزریق انسولین در کنترل قند خون موثرتر بوده است. اما بسیاری از افراد با تزریق انسولین نیز به قندخون مناسب دست می یابند.
پانکراس مصنوعی
یک روش درمانی نوظهور که هنوز در دسترس نیست، به عنوان روش پانکراس مصنوعی شناخته شده است. این روش پایش مداوم گلوکز را به پمپ انسولین مرتبط می کند. زمانیکه پایش گلوکز نشان دهنده ی نیاز به انسولین است، دستگاه به طور خودکار مقدار مناسبی از انسولین را آزاد می کند. تعداد متعددی از نسخه های مختلف پانکرانس مصنوعی وجود دارد و کارآزمایی های بالینی انجام شده در این زمینه نتایج امیدوارکننده ای داشته اند. تحقیقات بیشتری نیاز است تا روش کاربردی پانکراس مصنوعی بتواند به طور رسمی تصویب شود. اولین قدم در زمینه پانکراس مصنوعی در سال 2013 برداشته شد. ترکیب پایش پیوسته ی گلوکز با پمپ انسولین سیستمی را تشکیل می دهند که این سیستم زمانیکه سطح قند خون خیلی افت می کند، ترشح انسولین را متوقف می سازد. مطالعات انجام شده بر روی این وسیله نشان داده اند که این وسیله می تواند از افت قند خون در طول شب جلوگیری کند بدون آنکه سطح قند خون صبح را به طور قابل ملاحظه ای بالا ببرد.
سایر داروها
داروهای اضافه تر نیز ممکن است برا ی بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 تجویز شوند. از جمله ی آنها:
• Pramlintide (Symlin). تزریق این دارو قبل از غذا می تواند سرعت حرکت غذا از معده ی شما را آهسته کند و در نتیجه از افزایش شدید قند خون که معمولا بعد از غذا رخ می دهد جلوگیری کند.
• داروهای فشارخون بالا. ممکن است پزشک شما داروهای مهار کننده ی آنزیم تبدیل کننده ی آنژیوتانسین (ACE) و یا داروهای بلوکه کننده ی گیرنده آنژیوتانسین 2 (ARBs) را تجویز کند. به دلیل اینکه این داروها می توانند به حفظ سلامت کلیه ها نیز کمک کنند. این داروها برای آن دسته از افراد دیابتی توصیه می شوند که فشارخونشان بالاتر از 140/80 میلی متر جیوه است.
• آسپرین. پزشک شما ممکن است برای محافظت از قلبتان مصرف روزانه ی آسپرین بچه یا آسپرین معمولی را توصیه کند.
• داروهای کاهنده ی کلسترول خون. ممکن است پزشک شما صبر نکند تا سطح کلسترول خون شما افزایش یابد، بلکه قبل از آن داروهای کاهنده ی کلسترول را که تحت عنوان استاتین ها شناخته می شوند را برای شما تجویز می کند. به دلیل بالاتر بودن خطر بیماری های قلبی و عروقی در این بیماران، راهنماهای کلسترول برای بیماران دیابتی سخت گیرانه تر هستند. انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند که LDL یا کلسترول بد باید زیر 100 mg/dL یا 2.6 mmol/L باشد و اگر شما هم اکنون دچار بیماری های قلبی و عروقی هستید سطح LDL هدف شما باید زیر 70 mg/dL باشد. توصیه شده است که HDL و یا کلسترول خوب در زنان باید بیشتر از 50 mg/dL یا 1.3 mmol/L و در مردان بیشتر از 40 mg/dL یا 1 mmol/L باشد. تری گلیسیرید به عنوان نوع دیگری از چربی خون زمانی ایده آل است که زیر 150 mg/dL یا 1.7 mmol/L باشد.
اصلاح شیوه زندگی
برنامه ی درمانی دیابت نیاز به مراقبت همه ساعته دارد که گاهی اوقات می تواند خسته کننده باشد. اما مطمئن باشید که تلاش هایتان ارزشمند خواهد بود. کنترل دقیق دیابت نوع 1 می تواند خطر عوارض جدی و حتی تهدید کننده ی زندگی را کاهش دهد. این توصیه ها را در نظر بگیرید:
• متعهد شوید که دیابت خود را کنترل کنید. داروهای خود را به همان صورتی که برایتان تجویز شده است مصرف کنید. هرآنچه را که می توانید در رابطه با دیابت نوع 1 بیاموزید. خوردن غذاهای سالم و انجام فعالیت بدنی را بخشی از برنامه ی روتین روزانه ی خود بسازید. با آموزش دهنده ی دیابت خود ارتباط داشته باشید و هر زمانی که نیاز داشتید از تیم درمان دیابت خود کمک بگیرید.
• از یک برچسب و یا دستبندی که نشان می دهد شما دیابت دارید استفاده کنید. برای مواقع افت قند خون اورژانسی کیت گلوکاگون را در دسترس خود داشته باشید و مطمئن شوید که دوستان و اطرافیان شما طریقه ی استفاده از آن را می دانند.
• معاینه ی منظم چشم و معاینه ی فیزیکی هر ساله را در برنامه ی خود داشته باشید. چکاپ های منظم دیابت، نمی تواند جایگزین معاینه ی بدنی سالیانه و معاینه ی چشم روتین شود. در طی معاینه، پزشک به دنبال عوارض مربوط به دیابت خواهد گشت. علاوه براین سایر مشکلات بالینی را نیز بررسی می کند. متخصص چشم شما علائم آسیب به شبکیه، آب مروارید (کاتاراکت)، آب سیاه (گلکوم) را بررسی خواهد کرد.
• واکسیناسیون خود را به روز نگه دارید. قند خون بالا می تواند سیستم ایمنی شما را تضعیف کند. هر ساله واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنید. علاوه براین ممکن است پزشکتان واکسن ذات الریه را نیز برای شما تجویز کند.
همچنین واکسن هپاتیت B به تمام افراد 19 تا 50 ساله ی مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 که قبلاً بر علیه هپاتیت B واکسینه نشده اند توصیه می کند. واکسناسیون در نزدیک ترین زمان ممکن پس از تشخیص دیابت نوع 1 و 2 توصیه می شود. اما اگر شما 60 سال و یا بیشتر سن دارید و مبتلا به دیابت هستید و در گذشته واکسن دریافت نکرده اید، در رابطه با اینکه آیا دریافت واکسن برای شما مناسب است یا خیر با پزشک خود مشورت کنید.
• به پاهای خود توجه داشته باشید. پای خود را در آب ولرم بشویید. پاهای خود بویژه بین انگشتان پا را به آرامی خشک کنید. پاهای خود را با کرم مرطوب کنید. اگر زخم و یا مشکلات دیگری در پای خود دارید که بهبود نیافته است با پزشک خود مشورت کنید.
• فشارخون و کلسترول خونتان را تحت کنترل داشته باشید. خوردن غذاهای سالم و ورزش منظم می تواند راهی در جهت کنترل فشارخون و کلسترول شما باشد. ممکن است حتی نیاز به دارو درمانی باشد.
• اگر سیگار و یا سایر اشکال تنباکو را مصرف می کنید جهت ترک آن از پزشکتان کمک بخواهید. سیگار می تواند خطر عوارض ناشی از دیابت از جمله حمله ی قلبی، سکته ی مغزی، آسیب اعصاب و بیماری کلیوی را افزایش دهد. در واقع براساس گزارش انجمن دیابت آمریکا، احتمال مرگ زودرس افراد سیگاری مبتلا به دیابت 3 برابر بیشتر از افراد دیابتی است که سیگار نمی کشند. با پزشک خود در مورد راه های ترک سیگار و یا سایر اشکال تنباکو صحبت کنید.
• به طور جدی از استرس دوری کنید. هورمون هایی که بدن شما در پاسخ به استرس طولانی مدت تولید خواهد کرد، مانع از عملکرد درست انسولین خواهد شد که همین امر می تواند موجب استرس و خستگی بیشتر شما شود.
• تکنینک های تمدد اعصاب را بیاموزید. به میزان کافی بخوابید.
درمان جایگزین
حمایت و پشتیبانی:
زندگی کردن با دیابت نوع 1 آسان نیست. کنترل دیابت بویژه در شروع آن نیاز به زمان و تلاش زیادی دارد. دیابت هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم می تواند بر روی حالت روحی شما تاثیر بگذارد. کنترل ضعیف قند خون از طریق ایجاد تغییرات رفتاری از جمله تحریک پذیری می تواند به طور مستقیم بر روی حالات روحی شما تاثیر بگذارد. همچنین ممکن است دیابت موجب شود شما احساس کنید متفاوت از دیگران هستید. ممکن است شما بارها از این موضوع که مجبورید همه ی کارهای خود را با برنامه های دیابتتان هماهنگ کنید آزرده خاطر شده باشید.
خطر ابتلا به افسردگی و سایر ناراحتی های مرتبط با دیابت در افراد دیابتی بیشتر است. به همین دلیل است که بسیاری از متخصصان دیابت از روانشناسان و مددکاران اجتماعی به عنوان بخشی از تیم درمانی دیابتشان استفاده می کنند.
ممکن است دریابید که صحبت کردن با سایر مبتلایان دیابت نوع 1 می تواند مفید باشد. امروزه گروه های حمایتی در دسترس هستند. اعضای گروه اغلب از آخرین روش های درمانی مطلع هستند و تمایل دارند که تجربیات و اطلاعات مفید خود را در اختیار دیگران قرار دهند. به عنوان مثال اطلاعات مربوط به شمارش کربوهیدرات ها برای غذای رستوارانی مورد علاقه تان. اگر شما به گروه های حمایتی علاقه مند هستید، پزشکتان می تواند یکی از این گروه ها را به شما معرفی کند.
پیشگیری
هیچ راهی برای پیشگیری از دیابت نوع 1 شناخته نشده است. اما تحقیقات بر روی جلوگیری از بیماری یا تخریب بیشتر سلول های جزایر لانگرهانس در افرادی که به تازگی تشخیص داده شده اند در حال انجام است. اگر مشتاق به شرکت در یکی از این کارآزمایی های بالینی هستید از پزشک خود درخواست کنید. اما فواید و مضرات هریک از این روش های درمانی موجود در تحقیقات را به خوبی بسنجید.