افیوژن پریکارد قلبPericardial effusion

عوارض

در پریکارد بدون آنکه مشکلی ایجاد شود مقدار محدودی مایع اضافی جای می‌گیرد. لایه‌ی‌ درونی پریکارد تنها از یک لایه سلول تشکیل شده است که به قلب می‌چسبد. لایه‌ی بیرونی ضخیم‌تر است و فقط کمی خاصیت کش‌سانی دارد. وقتی مقدار زیادی مایع در این فضا جمع می‌شود، پریکارد به درون و به سمت قلب اتساع می‌یابد. وقتی افیوژن پریکارد بر قلب فشار می‌آورد، اتاق‌های پمپاژ‌کننده‌ی قلب دیگر به‌طور کامل پر نمی‌شوند و یک یا چند عدد از این اتاقک‌ها به‌طور ناقص روی هم می‌خوابند. این حالت را در‌اصطلاح تامپوناد  می‌گویند که سبب ضعف گردش خون شده و اکسیژن ناکافی به بدن می‌رساند. درصورت عدم‌ درمان، تامپوناد مهلک است.

زمان مراجعه به پزشک

اگر درد  قفسه ی سینه دارید که بیش از چند دقیقه طول می کشد، یا اگر تنفس تان دشوار و یا دردناک است و یا اگر حمله ی غش بدون دلیل دارید با اورژانس تماس بگیرید. اگر تنگی نفس، خستگی و یا سایر علائم افیوژن پریکارد در شما وجود دارد به پزشک خود مراجعه کنید.

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

برای تشخیص افیوژن پریکارد، شناسایی علل احتمالی و مشخص کردن سیر درمان، یک دسته آزمون انجام می‌شود. برای انجام بعضی بررسی‌ها، پزشک بیمار را به کاردیولوژیست ارجاع می‌دهد.

معاینه طبی

پزشک ابتدا یک معاینه‌ی طبی انجام خواهد داد. به خصوص، پزشک با گوشی خود صدای قلب را خواهد شنید. درصورتی که پریکارد ملتهب باشد، صدایی بلند و به صورت خش خش موسوم به مالش سایـش یا فریــــکشن‌راب friction rub شنیده خواهد شد. درصورتی‌که میزان مایع جمع شده زیاد باشد، ممکن‌است ضربان قلب خفه بوده یا از دور شنیده شود.

اکوکاردیوگرام

یکی ازآزمون‌هایی که بیشتر مورد استفاده است و برای مشخص کردن افیوژن پریکارد به‌کار می‌رود اکوکاردیوگرام echocardiogram است. دراکو کاردیوگرام از امواج‌ صوت برای تهیه تصاویر زمان واقعی قلب استفاده می‌شود. با این رویه، کاردیولوژیست می‌تواند وسعت افیوژن پریکارد را براساس مقدار فضای موجود میان دولایه‌ی پریکارد ببیند. با اکوکاردیوگرام کاهش یافتن عملکرد قلب به‌علت فشار روی قلب (تامپوناد) نیز قابل‌مشاهده است. کاردیولوژیست می‌تواند روی هم افتادن یک یا چند اتاق قلب و نحوه‌ی‌ کارآیی قلب در پمپ کردن خون را ببیند. دو نوع اکوکاردیوگرام وجود دارد:

•   اکوکاردیوگرام از راه سینه. دراین دستگاه transthoracic echocardiogram ازوسیله‌ای (ترانسدیوسر) استفاده می‌شود که بالای جدار قفسه‌ی‌سینه روی قلب قرار می‌گیرد.

•   اکوکاردیوگرام از راه مری. دراین نوع اکوکاردیوگرام transesophagal echocardiogram از ترانسدیوسر ظریفی استفاده می‌شود که روی یک لوله سوار شده و این لوله را وارد بخشی از لوله‌ی گوارش می‌کنند که حلق را به معده متصل می‌کند(مری). ازآنجا که مری درست نزدیک قلب قرار گرفته، با قراردادن ترانسدیوسر نزدیک این محل می‌توان تصـویــرواضحی از قــلـــب به‌دست آورد.

الکتروکاردیوگرام

در الکتروکاردیوگرام که ECG یا EKG هم نامیده می‌شود پیام‌های الکتریکی ضمن بیرون آمدن ازقلب ثبت می‌شوند. کاردیولوژیست دراین نوار به جستجوی الگوهایی می‌پردازد که حدس تامپوناد را فراهم می‌آورند.

رادیوگرافی قفسه‌ سینه

در رادیوگرافی قفسه‌ سینه می‌توان بزرگ‌ شدن سایه‌ی قلب را درصورتی مشاهده کرد که مقدار مایع درون پریکارد زیاد باشد.

سایر تکنولوژی‌های تصویرسازی

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI) از جمله تکنولوژی‌های تصویرسازی برای تشخیص آب‌ آوردن آبشامه‌ی‌ قلب به‌ شمار می‌روند ولی معمولاً برای تشخیص این بیماری استفاده نمی شوند. اما زمانیکه به علل دیگری از این آزمون ها  استفاده می‌شود، ممکن‌ است افیوژن پریکارد نیز تشخیص‌ داده‌شـود.

آزمون‌های دیگر

در‌صورتی که پزشک مدرکی مبنی بر افیوژن پریکارد بیابد، برای شناسایی علت زمینه‌ ای آزمایش خون یا سایر آزمون‌های تشخیصی را دستور می‌دهد.

روش های درمانی:

اگر استفاده از داروهای ضدالتهاب سبب اصلاح مشکل نشد، اگر تامپوناد ایجاد شد یا اگر احتمال ایجاد تامپوناد موجود بود، احتمالاً کاردیولوژیست برای زهکشی مایع یا پیشگیری از انبار شدن مایع، یکی از روش‌های زیر را توصیه خواهد کرد:

•   زهکشی مایع. در این روش، یک سوزن را وارد فضای پریکارد کرده و یک سر سوزن را به لوله‌ای (کاتتر) متصل می‌سازند تا مایع از پریکارد بیرون کشیده شود. این رویه را پریکاردیوسنتز  می‌نامند. به‌ عنوان راهنمای این کار، پزشک از وسیله‌های تصویرسازی (اکوکاردیوگرافی یا نوعی تکنولوژی رادیوگرافی موسوم به فلوروسکوپی )استفاده می‌کند. درطول انجام این روش، قلب را با دستگاه ECG پایش می‌کنند. در بسیاری موارد برای کمک به پیشگیری از تجمع مجدد مایع، چند روزی سوزن وکاتتر را درفضای پریکارد قرار می‌دهند تا این فضا کاملاً زهکشی شود.

•   جراحی قلب باز. درصورت وجود خونروی در پریکارد، به‌ ویژه اگر به‌ علت جراحی قلب اخیر یا سایر عوامل ایجاد‌کننده‌ی عارضه باشد، برای زهکشی پریکارد و ترمیم صدمه‌ی مربوط به آن، ممکن‌است جراحی قلب باز انجام شود. گاهی، جراح ممکن‌ است پریکارد را زهکشی نموده و گذرگاهی ایجاد کند تا در‌صورت لزوم مایع به حفره‌ی شکم زهکشی شده و درآن محل جذب شود.

•   چسباندن لایه‌ها به یکدیگر. با استفاده از روشی با نام اسکلروز بین پریکاردی محلولی درون فضای میان دو لایه‌ی پریکارد تزریق می‌شود که اساساً لایه‌ها را به هم می‌چسباند. درصورتی‌که بیمار دچار افیوژن راجعه‌ی پریکارد باشد یا در‌صورتی‌که افیوژن به‌علت ســرطان ایجاد شده باشد از این روش استفاده می‌شود.

•   بــرداشتــن پــریکارد. پریکاردیکتومی عبارت است از برداشتن تمام یا یک بخش از پریکارد. این رویه معمولاً دردرمان افیوژن راجعه‌ی پریکارد به رغم زهکشی با کاتترانجام می‌شود. بدون پریکارد قلــب می‌توانــد به خــوبــی انجام وظیفه نماید.

درمان دارویی

روش درمان افیوژن پریکارد به مقدار مایع انباشته شده، علت ایجاد آب‌ آوردن و کاهش عملکرد قلب به‌ علت وارد آمدن فشار برقلب (تامپوناد قلبی) وابسته است. با درمان زمینه‌ ای افیوژن پریکارد غالبــاً مشکل موجــود اصـلاح خواهــد شد.

داروهای کاهنده التهاب

درصورتی که تامپوناد یا تهدید فوری ناشی ازتامپوناد وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است یکی از داروهای زیر را برای درمان التهاب پریکارد تجویز کند تا التهاب به وجود آورنده‌ی افیوژن پریکارد از بین برود:

•   آسپیـرین

•   داروهای ضد‌التهاب غیر‌استروئیدی مانند ایندومتاسین یا ایبوپـروفن

•   کلشی سین

اگر بیمار به این داروها پاسخ  ندهد یا پس‌ از درمان موفق به افیوژن راجعه‌ی پریکارد مبتلا شود، ممکن‌ است پزشک یک کورتیکوستروئید مانند پردنیزون تجویز نماید.