اختلال کم توجهی بیش فعالی در بزرگسالانAdult attention deficit hyperactivity disorder

عوامل خطر

عوامل زیر خطر ابتلای فرد به اختلال کم توجهی و بیش فعالی را افزایش می دهند:

•    نسبت داشتن با افراد مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی یا سایر اختلالات روانی (مانند داشتن والدین یا خواهر و برادر مبتلا به این اختلالات)

•    مصرف سیگار، الکل یا سایر داروها توسط مادر فرد در زمان بارداری

•    مواجهه با سموم محیطی مانند پلی کلرینیتد بیفنیل ها (PCB) توسط مادر فرد در دوران بارداری

•    مواجهه با سموم محیطی در دوران کودکی مانند سرب که معمولاً در رنگ و لوله های ساختمان های قدیمی وجود دارد.

•    نوزاد نارس

عوارض

اختلال کم توجهی و بیش فعالی می تواند منجر به موارد زیر شود:
•    عملکرد تحصیلی ضعیف
•    مشکل در اجرای قانون
•    مشکلات کار کردن
•    مصرف الکل یا مواد مخدر
•    تصادفات مکرر رانندگی یا سایر تصادفات
•    روابط ناپایدار
•    استرس های مالی
•    سلامت جسمی و روانی ضعیف

اگرچه اختلال کم توجهی و بیش فعالی منجر به سایر بیماری های روانی یا تکاملی نمی شود، برخی از اختلالات دیگری که در کنار اختلال کم توجهی و بیش فعالی می توانند رخ دهند شامل موارد زیر هستند:

•    اختلالات خلقی. بسیاری از بزرگسالان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی بزرگسالی، افسردگی، اختلال دو قطبی یا سایر اختلالات خلقی را نیز دارند. اگرچه اختلالات خلقی لزوماً به دلیل اختلال کم توجهی و بیش فعالی رخ نمی دهند، یک الگوی تکرار شونده ناامیدی و ناتوانی در اختلال نقص توجه و بیش فعالی می تواند افسردگی بیمار را تشدید کند.

•    اختلالات اضطراب. در افراد مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی، اختلالات اضطراب نیز به طور متوسط رخ می دهند. اختلالات اضطراب ممکن است باعث احساس نگرانی شدید، عصبانیت و سایر علایم شوند. اختلالات اضطراب نیز می توانند با اختلال کم توجهی و بیش فعالی تشدید شوند.

•    اختلالات شخصیتی. در بزرگسالان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی، احتمال ایجاد اختلالات شخصیتی مانند اختلال شخصیتی مرزی یا اختلال شخصیتی جامعه ستیز یا ضد اجتماع بیشتر است.

•    ناتوانی در یادگیری. بزرگسالان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی ممکن است نسبت به سن، هوش و تحصیلاتی که دارند در امتحانات نمرات کمتری کسب کنند.

زمان مراجعه به پزشک

اگر رفتارهای تکانشی، عدم تمرکز یا بیش فعالی به طور مداوم به زندگی شما آسیب می زند، به پزشک مراجعه کنید. به دلیل اینکه علایم و نشانه های اختلال کم توجهی و بیش فعالی مشابه با سایر اختلالات روانی است، شما ممکن است اختلال کم توجهی و بیش فعالی نداشته باشید اما مبتلا به اختلال روانی دیگری باشید که نیاز به درمان دارد.

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

ممکن است پزشکان مختلفی بتوانند اختلال کم توجهی و بیش فعالی را تشخیص داده و درمان کنند. اما سعی کنید فردی را انتخاب کنید که در این زمینه تخصص داشته و آموزش های لازم را دیده باشد. روانشناس، روانپزشک، پزشک عمومی و نورولوژیست می تواند اختلال کم توجهی و بیش فعالی را تشخیص دهد اما تنها روانشناس و روانپزشک می تواند مشاوره لازم در زمینه درمان این بیماری را در اختیار شما قرار دهد. روانشناس نمی تواند دارویی برای شما تجویز کند.

تشخیص اختلال کم توجهی بیش فعالی در بزرگسالان

تشخیص این اختلال در بزرگسالان مشکل تر از تشخیص آن در کودکان می باشد. شناسایی علایم و نشانه های این اختلال در بزرگسالان کار سختی است. هیچ تست و آزمایش مشخصی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد. پزشک شما ممکن است برای تشخیص این بیماری از معاینه فیزیکی شما و پرسیدن چندین سؤال شروع کند.

رد کردن سایر بیماریها

پزشک شما این مورد را در نظر خواهد داشت که علایم و نشانه های شما ممکن است به دلیل دیگری غیر از اختلال کم توجهی و بیش فعالی باشد. مواردی که باعث ایجاد علایم مشابه اختلال کم توجهی و بیش فعالی می شوند عبارتند از:

•    اختلالات سلامت روانی. برخی اختلالات سلامت روانی مانند اضطراب، اختلالات خلقی، اختلالات قضاوت، نقص های یادگیری و تکلم و اختلالات سایکوتیک در کودکان و بزرگسالان می توانند علایم شبیه اختلال کم توجهی و بیش فعالی را ایجاد کنند.

•    سایر بیماری ها. اگر شما سابقه برخی بیماری ها مانند اختلالات تکاملی، صرع، اختلالات تیروئید، مسمومیت با سرب یا قند خون پایین (هیپوگلیسمی) را داشته باشید پزشکتان ممکن است تشخیص دیگری غیر از اختلال کم توجهی و بیش فعالی را برای شما بدهد یا شما را به یک متخصص ارجاع دهد.

•    داروها. الکل یا مواد مخدر و برخی داروها می توانند علایم شبه اختلال کم توجهی و بیش فعالی را ایجاد کنند.

ارزیابی علایم و نشانه های اختلال کم توجهی بیش فعالی در دوران کودکی

یک الگوی ثابت از علایم و نشانه ها در دوران کودکی برای تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی در بزرگسالی لازم است. شما ممکن است به سختی به یاد بیاورید که کدامیک از مشکلاتتان را از دوران کودکی داشته اید. به این دلیل پزشکتان ممکن است اطلاعات ثبت شده در مدرسه های شما را نیز بخواهد و از معلمان، والدین و کسانی که شما را در دوران کودکی می شناختند کمک بخواهد. همچنین پزشک شما ممکن است بخواهد که با همسر، والدین، دوست صمیمی یا هر فرد دیگری که شما را می شناخته صحبت کند.

معیارهای تشخیصی برای اختلال کم توجهی بیش فعالی

برای تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی، فرد باید معیارهای دستورالعمل تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است را داشته باشد. فرد باید 6 مورد یا بیشتر از علایم و نشانه های زیر را از یک یا دو دسته زیر داشته باشد:

بی توجهی
•    مشکل در تمرکز دقیق بر روی جزئیات در اغلب موارد یا اشتباه و بی دقتی در انجام کار یا سایر فعالیت ها
•    اشکال در تمرکز و توجه در حین انجام کار در اغلب موارد
•    به نظر می رسد زمانی که با او صحبت می کنید اغلب گفته های ما را نمی شنود
•    به نظر می رسد این افراد اغلب نمی توانند از یک دستورالعمل مشخص پیروی کنند و کاری را به اتمام برسانند.
•    مشکل در سازماندهی کارها و فعالیت ها در اغلب موارد
•    این افراد اغلب از کارهایی که نیاز به تمرکز فکری داشته باشد اجتناب می کنند یا اینگونه فعالیت ها را دوست ندارند.
•    اغلب، آیتم های مورد نیاز برای انجام کارها و فعالیت ها را فراموش می کنند.
•    اغلب، به راحتی حواسشان پرت می شود.
•    اغلب، در انجام فعالیت های روزانه فراموشکار هستند.

بیش فعالی و رفتارهای تکانشی
•    اغلب با حالت بی قراری دست ها و پاهای خود را تکان داده و روی صندلی جابجا می شوند.
•    اغلب زمانی که قرار است در اتاقی منتظر بمانند اتاق را ترک می کنند.
•    در شرایط نامناسب اغلب از نظر فیزیکی فعال بوده و بی قرار هستند.
•    اغلب در انجام فعالیت های اوقات فراغت دچار مشکل می شوند.
•    مدام در حال حرکت هستند یا موتورسواری می کنند.
•    اغلب زیاد صحبت می کنند.
•    اغلب قبل از تمام شدن سؤال، یه آن پاسخ می دهند.
•    اغلب برای ایستادن در نوبت یا صف مشکل دارند.
•    اغلب حرف و مکالمه دیگران را قطع می کنند.

علاوه بر داشتن حداقل 6 مورد از علایم این دو دسته، برخی بزرگسالان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی علایم زیر را نیز دارند:
•    داشتن بی توجهی و علایم و نشانه های بیش فعالی – تکانشی در دوران کودکی
•    در دوران کودکی رفتارهایی را داشته اند که نسبت به رفتارهای کودکان هم سن و سال خود طبیعی نبوده است.
•    علایم و نشانه ها را حداقل به مدت 6 ماه دارند.
•    علایم را در بیش از یک موقعیت دارند که عملکرد آنها را در مدرسه یا محل کار مختل می کند یا اثر منفی بر زندگی شخصی یا روابطشان دارد.

سایر معیارها

به دلیل اینکه علایم اختلال کم توجهی و بیش فعالی ممکن است در برخی بزرگسالان نسبت به معیارهای دستورالعمل تشخیصی و آماری اختلالات روانی به ویژه با معیارهای رفتارهای بیش فعالی متفاوت باشد، برخی معیارهای اختصاصی تر نیز برای کمک به تأیید تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی در بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد.
پزشک شما ممکن است برای تشخیص اختلال کم توجهی و بیش فعالی شما یک پرسشنامه و  لیستی از علایم و نشانه ها را به شما بدهد تا پر کنید. علاوه بر این، پزشکتان اثر علایم و نشانه هایی که دارید را بر روی روند زندگی شما مانند عملکردتان در محل کار یا مدرسه و روابطتان با دوستان و خانواده تان به طور دقیق بررسی می کند.

روش های درمانی:

مشاوره روانشناسی

مشاوره برای اختلال کم توجهی و بیش فعالی بزرگسالان می تواند مفید باشد و معمولاً شامل مشاوره روانشناسی (روان درمانی) و آموزش در خصوص این اختلال می باشد. روان درمانی از طرق زیر می تواند برای شما مفید واقع شود:

•    مدیریت زمان و مهارت های سازماندهی فعالیت ها را در شما بهبود می بخشد.
•    به شما نحوه کم کردن حرکات و رفتارهای تکانشی را آموزش می دهد.
•    مهارت های حل مشکل را در شما تقویت می کند.
•    به شما کمک می کند که با شکست های تحصیلی و اجتماعی خود کنار بیایید.
•    اعتماد بنفس شما را افزایش می دهد.
•    راهکارهایی را به شما آموزش می دهد تا بتوانید روابط خود را با خانواده، همکاران و دوستان خود بهبود ببخشید.
•    راهکارهایی را به شما آموزش می دهند تا بتوانید خلق و خو و مزاج خود را کنترل کنید.

روش های معمول روان درمانی برای اختلال کم توجهی و بیش فعالی بزرگسالان عبارتند از:
•    رفتار درمانی شناختی. این روش مشاوره، مهارت های خاص برای مدیریت رفتارها و تغییر الگوهای فکری منفی به افکار مثبت را به شما آموزش می دهد. همچنین این نوع مشاوره به شما کمک می کند که با مشکلات زندگی خود مانند مشکلاتی که در مدرسه، محل کار یا روابط خود دارید راحت تر برخورد کنید و به شناسایی سایر بیماری های روانی مانند افسردگی و اعتیاد به داروهای مخدر کمک می کند. این روش مشاوره به صورت فردی یا گروهی قابل اجراست.

•    خانواده درمانی. این نوع درمان می تواند کمک کند که همسر فرد مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی با استرس زندگی با چنین فردی کنار آمده و یاد بگیرد که چگونه می تواند به فرد بیمار کمک کند. برخی مشاوره ها می توانند باعث بهبود مکالمات و روابط و مهارت های حل مشکل در این افراد شوند.

درمان دارویی

درمان اختلال کم توجهی بیش فعالی در حال حاضر شامل دارو درمانی، مشاوره روانشناسی یا هر دو مورد می باشد. ترکیبی از روش های درمانی و دارو درمانی اغلب برای درمان اختلال کم توجهی بیش فعالی مؤثرتر است.

داروهای محرک (محرک های روانی) معمولاً برای درمان اختلال کم توجهی و بیش فعالی تجویز می شوند اما داروهای دیگری نیز ممکن است برای درمان این اختلال تجویز شوند:

•    داروهای محرک. این داروها باعث افزایش و متعادل کردن مقدار مواد شیمیایی داخل مغز (نوروترنسمیترها) می گردند. برخی از این داروها شامل متیل فنیدات (کنسرتا، متادات، ریتالین و غیره)، دکستروآمفتامین (دگزدرین) و دکستروآمفتامین- آمفتامین (آدرال ایکس آر) هستند. این داروها به درمان علایم و نشانه های کم توجهی و رفتارهای بیش فعالی در اختلال کم توجهی و بیش فعالی کمک می کنند و در برخی موارد اثر درمانی آنها خیلی زیاد است. داروهای محرک به شکل های کوتاه اثر و طولانی اثر در دسترس هستند.

•    سایر داروها. سایر داروهایی که برای درمان اختلال کم توجهی و بیش فعالی استفاده می شوند شامل آتوموکستین (استراترا) و داروهای ضد افسردگی مانند بوپروپیون (ول بوترین). آتوموکستین و داروهای ضد افسردگی، آهسته تر از داروهای محرک عمل می کنند و ممکن است چندین هفته طول بکشد تا اثر کامل خود را نشان دهند. اگر فرد مبتلا به برخی بیماریها باشد، سابقه اعتیاد به مواد مخدر داشته باشد، اختلال تیک داشته باشد یا داروهای محرک برای او عوارض جانبی شدیدی داشته باشد و قادر به مصرف داروهای محرک نباشد، این داروها گزینه های مناسبی برای وی خواهند بود.

نوع داروها و دوز مناسب آنها در افراد مختلف متفاوت است بنابراین ممکن است در ابتدا مدتی زمان نیاز باشد تا پزشک بتواند داروی مناسب برای بیمار را تعیین کند. در مورد مزایا و مضرات مصرف داروهای مختلف با پزشک خود صحبت کنید. اگر با مصرف داروهایتان دچار عوارض جانبی می شوید این مورد را با پزشک خود در میان بگذارید.

اصلاح شیوه زندگی

به دلیل اینکه اختلال کم توجهی و بیش فعالی یک اختلال پیچیده بوده و در هر فرد به صورت اختصاصی بروز می کند، ارائه توصیه کلی برای تمام بزرگسالان مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی کار مشکلی است. اما برخی از این توصیه های مفید شامل موارد زیر هستند:

•    هر روز لیستی از کارهای روزانه خود تهیه کنید. این لیست را با توجه به میزان توانی که دارید تنظیم کنید.

•    کارهای خود را تقسیم کنید. سعی کنید کارهای خود را به کارهای کوچکتر تقسیم کنید.

•    از برگه های یادداشت برای نوشتن یادداشت برای خودتان استفاده کنید. این برگه ها را بر روی یخچال یا آینه خود چسبانده یا داخل ماشینتان یا سایر مکان ها قرار دهید کارهای خود را فراموش نکنید.

•    یک دفترچه یادداشت یا وسیله الکترونیکی همراه خود داشته باشید. این کار به شما کمک می کند که بتوانید در مواقع نیاز موردی را داخل آن ها یادداشت کنید یا اگر چیزی را فراموش کرده باشید از داخل آن ها ببینید.

•    تا حد امکان هر روز مطابق یک برنامه مشخص کارهای خود را انجام دهید و اشیای مورد نیاز خود را در مکان های مشخص قرار دهید مانند کلیدها یا کیف پولتان.

•    در مواقع نیاز از نزدیکان یا اعضای خانواده خود کمک بخواهید.

روابط

افراد مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی بزرگسالی ممکن است قرار ملاقات های خود را فراموش کنند و تصمیمات ناگهانی و نامعقول داشته باشند. این رفتارها می توانند باعث آزار همکاران، دوستان یا نزدیکان فرد بیمار شوند.

درمانی که بر روی این موضوعات تمرکز داشته باشد و به بیمار کمک کند که کنترل بیشتری بر رفتارهای خود داشته باشد برای این بیماران بسیار مفید خواهد بود. همچنین کلاس هایی برای بهبود روابط، مقابله با مشکلات و مهارت های حل مشکل می توانند در این مورد مفید باشند. به علاوه زوج درمانی و کلاس هایی که در آن اعضای خانواده فرد شرکت داشته باشند و در مورد اختلال کم توجهی و بیش فعالی آموزش ببینند می تواند مؤثر باشد.

نکات تغذیه ایی

رژیم های غذایی خاص. برخی رژیم های غذایی که برای اختلال کم توجهی و بیش فعالی توصیه می شوند شامل حذف غذاهایی هستند که بیش فعالی را افزایش می دهند مانند شکر و کافئین و برخی آلرژن های معمول مانند گندم، شیر و تخم مرغ. برخی رژیم های غذایی، حذف رنگ های مصنوعی و افزودنی های غذایی را نیز پیشنهاد می کنند اگرچه این مورد در مطالعات کاملاً تأیید نشده است. اگر به نظرتان غذای خاصی باعث تغییراتی در علایم شما می شود سعی کنید این غذا را از رژیم غذاییتان حذف کنید و تغییرات را بررسی کنید. با این وجود، پیش از شروع هر نوع رژیم غذایی محدود کننده با پزشک یا رژیم درمان مشورت کنید. رژیم غذایی که حذف مواد غذایی زیادی را پیشنهاد کند رژیم غذایی مناسبی نیست زیرا می تواند منجر به کمبود ویتامین ها و مواد مغذی شود.

درمان جایگزین

درمان های جایگزین:

•     مکمل های ویتامین و املاح. اگرچه ویتامین ها و املاح برای سلامت بدن ضروری هستند اما هیچ مدرکی مبنی بر این مورد وجود ندارد که مکمل های ویتامین و املاح می توانند منجر به کاهش علایم اختلال کم توجهی و بیش فعالی شوند. مصرف بیش از حد ویتامین ها (مقادیر بیش از مقدار توصیه شده رژیمی یعنی RDA) می تواند برای اختلال کم توجهی و بیش فعالی مضر باشد.

•    مکمل های گیاهی. پیش از مصرف هر گونه مکملی با پزشکتان مشورت کنید. شواهد علمی در خصوص اثربخشی این مکمل ها اندک است و برخی از این مکمل های گیاهی می توانند به سلامت فرد نیز آسیب برسانند.

•    اسیدهای چرب ضروری. این چربی ها که شامل روغن های امگا3 هستند برای عملکرد مناسب مغز ضروری هستند. برای تعیین اثربخشی این اسیدهای چرب در بهبود علایم اختلال کم توجهی و بیش فعالی نیاز به انجام مطالعات بیشتری وجود دارد.

•    نوروفیدبک. آموزش نوروفیدبک که بیوفیدبک الکتروانسفالوگرافیک نیز نامیده می شود شامل جلسات منظمی است که در آنها شما بر روی کارهای خاصی تمرکز می کنید در حالی که یک دستگاه الگوی امواج مغزی شما را نشان می دهد. از نظر تئوری شما می توانید یاد بگیرید که الگوی امواج مغزی خود را در قسمت جلوی مغزتان فعال نگه دارید و این مورد می تواند در بهبود علایم اختلال کم توجهی و بیش فعالی مفید باشد. به منظور تعیین اثربخشی این روش نیاز به انجام مطالعات بیشتر در این زمینه وجود دارد.

حمایت و پشتیبانی:

در حالی که مصرف داروها می تواند علایم اختلال کم توجهی و بیش فعالی را بهبود ببخشد، در کنار آن برخی اقدامات دیگر می تواند به کنترل بهتر بیماری کمک کند. موارد زیر در این مورد می توانند به شما کمک کنند:

•    گروه های حمایتی. گروه های حمایتی به شما این امکان را می دهند که سایر افراد مبتلا به اختلال کم توجهی و بیش فعالی را ملاقات کنید و تجربیات، اطلاعات و راهکارهای کنار آمدن با بیماریتان را با یکدیگر در میان بگذارید. این گروه های حمایتی در اغلب جوامع و نیز به صورت آنلاین در اینترنت موجود هستند.

•    حمایت اجتماعی. همسر، نزدیکان صمیمی و دوستان خود را در درمان اختلال کم توجهی و بیش فعالی خود درگیر کنید. شما ممکن است تمایل نداشته باشید که دیگران از بیماریتان مطلع شوند اما اجازه دهید دیگران از این مورد آگاه شوند تا بدانند که چطور می توانند روابط بهتری با شما داشته باشند.

•    همکاران و معلمان. اختلال کم توجهی و بیش فعالی می تواند در عملکرد فرد در مدرسه یا محل کار تداخل ایجاد کند. شما ممکن است نتوانید بیماریتان را با کارفرما یا استاد خود در میان بگذارید اما به احتمال زیاد این افراد به شما کمک خواهند کرد تا بتوانید بیماری خود را کنترل کنید.