فشارخون بالاHypertension

عوامل خطر

فاکتورهای خطربسیار زیادی برای فشارخون بالا وجود دارد.  برخی از آن هارا شما نمی توانید کنترل کنید. فاکتورهای خطر این بیماری عبارت هستند از:

•  سن: خطر فشار خون بالا با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. در اوایل سن میانسالی فشارخون بالا در مردان معمول است. در زنان نیز این بیماری بعد از یائسگی معمول می شود.

•  نژاد :فشارخون بالا در سیاهپوستان رایج تر است و در آن ها در سنین پایین تری از سفید پوستان گسترش می یابد. عوارض جدی فشارخون بالا نیز مانند سکته و حمله قلبی در سیاه پوستان معمول تر است.

• سابقه خانوادگی: فشارخون بالا بیشتردر اعضاء یک خانواده و به صورت خانوادگی نمایان می شود.

دیگر عوامل خطرفشارخون بالا که قابل کنترل هستند، عبارتند از:

•  چاقی یا اضافه وزن: هرچه شما بیشتردچاراضافه وزن باشید، به خون بیشتری برای رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بافت های بدن تان نیاز دارید و هنگامی که حجم خون گردشی در رگهای شما افزایش می یابد فشار وارده بر دیواره های عروقی نیز افزایش می یابد.

• عدم تحرک :افرادی که تحرک ندارند ضربان قلب بیشتری دارند. هرچه ضربان قلب بیشتر باشد یعنی در هرانقباض، قلب سخت تر کار می کند و فشار قوی تر بر شریان ها اعمال می شود. کمبود فعالیت بدنی خطر چاقی و اضافه وزن را نیز افزایش می دهد .

•  استعمال دخانیات: نه تنها استعمال دخانیات بلافاصله پس از مصرف به صورت موقتی فشارخون را بالامی برد بلکه مواد شیمیایی موجود در دخانیات به  سطوح دیواره شریانی آسیب وارد میکنند و منجر به باریک شدن شریان ها و افزایش فشار خون می شوند.

•  نمک (سدیم) فراوان در غذاها: مصرف زیاد سدیم باعث نگه داری مایعات در بدن می شود که منجر به افزایش فشار خون می گردد.

•  پتاسیم کم در غذاها: پتاسیم به حفظ تعادل سدیم در سلول های بدن کمک می کند. چنان چه پتاسیم کافی دریافت نکنید، سدیم بالایی در خون انباشته می شود.

•  مصرف بسیار پایین ویتامینD: مصرف کم ویتامین D در رژیم غذایی می تواند منتهی به فشاخون بالا شود .ویتامینD در تولید آنزیمی توسط کلیه که فشارخون را تحت تاثیر قرار می دهد نقش دارد.

• مصرف الکل :نوشیدن الکل به صورت مداوم به قلب آسیب می رساند. مصرف گاه به گاه الکل نیز به صورت موقتی فشارخون را افزایش می دهد چرا که منجر به ترشح هورمن هایی می شود که جریان خون و ضربان قلب را افزایش می دهد.

• استرس: سطح بالای استرس می تواند به صورت ناگهانی و موقتی فشارخون را افزایش دهد. چنان چه سعی دارید باپُرخوری، مصرف الکل و یا استعمال دخانیات بر استرس خود غلبه کنید، تنها مشکلات خود را با فشارخون بالا افزایش خواهید داد.

• بیماری ها و شرایط خاص :برخی شرایط مزمن نیز خطر فشارخون بالا را افزایش می دهد مانند کلسترول بالا، دیابت، بیماری کلیه و تنگی نفس هنگام خواب.

• بارداری: گاهی اوقات بارداری نیز می تواند منجر به فشارخون بالا شود.

اگرچه فشارخون بالا در بین بزرگسالان رایج است ولی کودکان نیز در معرض این بیماری قرار دارند. دربرخی کودکان فشارخون بالا نیز به دلیل مشکلاتی مانند بیماری قلبی و یا بیماری های کلیوی به وجود می آید. در تعداد رو به افزایشی از کودکان، شیوه زندگی غلط مانند رژیم غذایی ناسالم و عدم فعالیت بدنی منجر به فشارخون بالا می شود.

عوارض

فشار وارد شده بر دیواره ی عروق ناشی از فشارخون بالا می تواند منجر به آسیب بر دیواره عروق و یاسایر ارگان های بدن شود. هرچه فشارخون بالاتر باشد و به مدت طولانی کنترل نشود،آسیب های جدی تری به دنبال دارد.

فشارخون بالای غیرکنترل شده می تواند منتهی به موارد زیر شود:
•  آسیب به عروق
آسیب به عروق موجب سخت و ضخیم شدن شریان ها (آترواسکلروز) می شود که می تواند منتهی به سکته، حمله قلبی و یا سایر عوارض شود.

• اتساع موضعی شریان ها
افزایش فشارخون منجر به ضعیف و متورم شدن عروق می شود و اتساع شریانی شکل می گیرد. اتساع شریانی نیز تهدید کننده زندگی است.

•  نارسایی قلبی
در نتیجه پمپاژ خون با فشار بالا در عروق، ماهیچه قلب ضخیم خواهد شد. نهایتاً ماهیچه ضخیم شده قلب به سختی خون کافی برای برآورد نیازهای بدن را پمپاژ می کند که می تواند منتهی به نارسایی قلبی شود.

•  پارگی عروق خونی مغز
فشارخون بالا در شریان ها منتهی به کاهش جریان خون در مغز و یا پارگی عروق خونی در مغز و نهایتاً سکته مغزی می شود.

•  تنگ و باریک شدن عروق خونی کلیه که می تواند ازعملکرد طبیعیکلیه ها جلوگیری کند.

•  ضخیم شدن، باریک شدن و یا پارگی عروق خونی چشمها که منتهی به ازدست دادن بینایی می شود.

•  سندرم متابولیک
این سندرم شامل گروهی از نارسایی های متابولیکی بدن است که عبارت هستند از افزایش اندازه دور کمر، تری گلیسرید  بالا، HDL (کلسترول خوب) پایین، فشارخون بالا و سطوح بالای انسولین. چنانچه شما دچار فشارخون بالا هستید، احتمال ابتلا به دیگر اجزای سندرم متابولیک در شما وجود دارد. هرچه مبتلا به اجزای بیش تری از سندرم متابولیک باشید ریسک بالاتری از ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و یا سکته در شما وجود دارد.

•  اختلال در یادگیری وحافظه
فشارخون بالای کنترل نشده توانایی فکر کردن، به خاطر آوردن ویادگیری را تحت تاثیر قرار می دهد. اختلال در به خاطر آوردن و یا یادگیری در افراد مبتلا به فشارخون بالا معمول است

زمان مراجعه به پزشک

خیلی از افراد تصور می نمایند که تا زمانی که دچار علائم فشارخون بالا نشده اند نیازی به مراجعه به پزشک جهت چک کردن فشارخون، ندارند. توصیه آن است که بعد از سن 20 سالگی از پزشک خود بخواهید که فشارخون شما را هر دو سال یک بار اندازه گیری کند. در صورتی که قبلاً مبتلا به فشارخون بالا و یا سایر فاکتورهای خطر بیماری قلب و عروق بوده اید، پزشک شما دفعات بیشتری از اندازه گیری را توصیه خواهد کرد. فشارخون کودکان 3 سال به بالا نیز معمولاً به عنوان قسمتی از بررسی های سالانه اندازه گیری می شود

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

فشارخون توسط یک فشارسنج مشتمل بر یک دستبند قابل تورم و یک صفحه مدرج اندازه گیری می شود. فشارخون اندازه گیری شده بر حسب میلی متر جیوه یا mmHg می باشد و شامل دو عدد می شود. اولین عدد و یا عدد بالاتر فشاری را اندازه می گیرد که قلب شروع به ضربان میکند (فشار سیستولیک)، دومین عدد و یا عدد پایین تر، فشار موجود در شریان را در بین ضربان ها اندازه گیری می کند (فشار دیاستولیک).

فشارخون های اندازه گیری شده به گروه های زیر تقسیم بندی می شوند:

•  فشارخون طبیعی

فشارخون پایین تر از 120/80 میلی متر جیوه، طبیعی می باشد. برخی از پزشکان فشارخون 115/75 را به عنوان میزان مطلوب توصیه می کنند. هنگامی که فشارخون به بیش از 115/75 میلی متر جیوه افزایش می یابد، خطر بیماری قلب و عروق نیز شروع به افزایش می کند.

• مرحله ی پیش از فشارخون بالا

این مرحله به فشار سیستولیک بین 120 تا 139 میلی متر جیوه و یا فشار دیاستولیک بین 80 تا 89 میلی متر جیوه گفته می شود. این مرحله در صورت عدم کنترل به مرور زمان بدتر خواهد شد. ابتلا به این مرحله به مدت 4 سال، درحدود یک سوم از بزرگسالان سنین 35 تا 64 سال ودر حدود نیمی از بزرگسالان بالای 65 سال را دچار فشار خون بالا خواهد کرد.

•  فشارخون بالای مرحله اول

فشارخون سیستولیک 140 تا 159 میلی متر جیوه و فشار دیاستولیک 90 تا 99 میلی متر جیوه رافشار خون بالای مرحله اول می نامند.

• فشارخون بالای مرحله دوم

فشار سیستولیک160  میلی متر جیوه و یا بالاتر و فشارخون دیاستولیک 100 میلی متر جیوه و بالاتر را پُرفشاری خون مرحله دوم می نامند که شدید ترین نوع فشارخون بالا است.

هر دو عدد خوانده شده در اندازه گیری فشارخون مهم هستند ولی بعد از سن 50 سالگی اندازه گیری فشار سیستولیک با اهمیت تر است. فشارخون بالای سیستولیک زمانی است که فشار دیاستولیک نرمال بوده ولی فشار سیستولیک بالا است. این نوع فشارخون بالا معمول ترین نوع فشارخون بالا در افراد بالاتر از سن 50 سال است.

پزشک شما قبل ازاین که فشارخون بالا را در شما تشخیص بدهد، فشار شما را 3-2 بار در ویزیتهای جداگانه اندازه گیری خواهد کرد. زیرا به صورت طبیعی فشارخون در طول روز و گاهی در طول جلسه ویزیت پزشک (فشارخون ناشی از روپوش سفید!) متفاوت است. پزشک شما از شما می خواهد که فشار خون خود را در خانه و محل کار ثبت کنید تا بدین طریق اطلاعات بیشتری جمع آوری کند.

چنانچه شما دچار هر یک از انواع فشارخون بالا باشید، پزشک آزمایشات معمول مانند آزمایش خون، ادرار و نوار قلب را توصیه خواهد کرد. الکترکاردیوگرام تستی است که فعالیت الکتریکی قلب شما را اندازه گیری می کند. انجام دیگر آزمایشات حداقل برای مراحل اولیه ضرورت ندارند.

درمان دارویی

نحوه ی درمان فشارخون بالا در شما به میزان سلامت شما و نیز بیماری های همراه بستگی دارد.

اهداف درمانی فشارخون بالا:

•  140 میلی مترجیوه و یا کم تر؛ چنانچه شما یک بزرگسال سالم هستید.
•  130/80 میلی متر جیوه و یا کم تر؛ چنانچه شما دچار بیماری مزمن کلیه، دیابت، بیماری عروق کرونر و یا دچار ریسک بالایی از بیماری عروق کرونر هستید.
•  120/80 میلی متر جیوه و یا کم تر؛ چنانچه دچار نارسایی بطن چپ قلب و یا نارسایی قلب هستید و قلب شما به خوبی خون را پمپاژ نمی کند و یا دچار بیماری شدید و مزمن کلیه هستید.

اگر چه فشارخون 120/80 میلی متر جیوه، فشارخون ایده آل در نظر گرفته می شود ولی رسیدن به این سطح از فشارخون در تمامی بیماران هدف درمانی نیست؛ چنانچه شما بزرگسالی با سن بالای 80 سال هستید و فشارخون بسیار بالایی دارید، پزشک شما فشارخون هدف را برای شما 140/90 میلی متر جیوه و یا اندکی بالاتر از آن قرار می دهد.

تغییر شیوه زندگی در کنترل فشارخون بالا بسیار تاثیرگذار است ولی گاهی اوقات تغییر سبک زندگی کافی نیست. در این گونه موارد پزشک شما علاوه بر رژیم غذایی و فعالیت بدنی، دارو درمانی را برای کاهش فشارخون توصیه خواهد کرد. نوع داروی تجویزی توسط پزشک، به سطح فشارخون شما و ابتلای شما به سایر بیماری ها بستگی دارد.

اصلی ترین داروهای کنترل فشار خون بالا عبارت هستند از:
• داروهای ادرارآور تیازیدی
این دسته از داروها که داروهای مُدر نیز نامیده می شوند، به کلیه ها کمک می کنند که سدیم و آب را دفع کند تا حجم خون کاهش یابد. معمولاً این دسته از داروها اولین انتخاب دارویی در درمان فشارخون بالا هستند. چنان چه از دیورتیک ها استفاده می کنید و فشارخون شما همچنان بالا است با پزشک خود در رابطه با اضافه کردن دیورتیک ها و یا جایگزین کردن آن ها با داروهای قبلی مشورت کنید.

•  مهار کننده های گیرنده بتا (بتا بلوکر)
این دسته از داروها، بار کاری قلب را کاهش می دهند و رگ های خونی شما را باز می کنند و باعث می شوند قلب شما ضربان آهسته تری داشته باشد و فشار کمتری بر خون پمپاژ شده وارد کند. زمانی که این دسته از داروها در ترکیبی با داروهای دیورتیک تیازیدی تجویز می شوند بیشترین تاثیر را دارند.

•  مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتنسین (ACE)
این دسته از داروها به بهبود وضعیت عروق خونی کمک می کنند و این کار را از طریق مهار تشکیل ماده ای می کنند که باعث تنگ شدن عروق خونی می شود. مهارکننده های ACE در درمان فشارخون بالا در افراد مبتلا به بیماری قلب و عروق، نارسایی قلبی و یا نارسایی کلیوی بسیار موثر هستند. همچون داروهای بتابلوکر، این دسته از داروها نیز در صورت تجویز همراه با داروهای دیورتیک تیازیدی موثرتر عمل می کنند.

•  بلوکرهای گیرنده آنژیوتنسین 2
این دسته از داروها نیز به بهبود وضعیت عروق خونی کمک می کنند ولی این کار را از طریق مهار عملکرد آن ماده شیمیایی تنگ کننده عروق خونی می کنند. این گروه دارویی نیز همچون مهارکننده های ACE در افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی و نارسایی کلیوی موثر هستند.

•  بلوکرهای کانال کلسیم
این داروها به بهبود وضعیت ماهیچه های عروق خونی شما کمک می کنند. برخی از آن ها سرعت ضربان قلب را کاهش می دهند. دوستداران گریپ فروت باید در زمان مصرف این داروها احتیاط کنند. چرا که آب گریپ فروت با بلوکرهای کانال کلسیم تداخل دارد و سطوح خونی دارو را افزایش می دهد و فرد را در معرض عوارض جانبی قرار می دهد. در صورت نگرانی در رابطه با تداخل دارویی با پزشک خود و یا یک دارو ساز مشورت کنید.

•  مهارکننده های رنین
رنین آنزیمی است که توسط کلیه ها تولید می شود و منجر به افزایش فشارخون می شود. این دارو از طریق کاهش توانایی عملکرد رنین در فرآیند افزایش فشارخون عمل می کند.

زمانی که فشارخون شما تحت کنترل قرار می گیرد پزشک روزانه یک آسپیرین تجویز می کند تا خطر نارسایی های قلب و عروق را کاهش دهد.

معمولاً پزشکان جهت کاهش دوز روزانه داروی دریافتی، به جای تجویز دوز بالای یک دارو به تنهایی، ترکیبی از داروها با دوز پایین را تجویز می کنند. در حقیقت دو و یا تعداد بیش تری از داروهای کاهنده ی فشارخون بهتر از یک دارو به تنهایی عمل می کنند. گاهی اوقات از طریق آزمون و خطا می توان موثرترین دارو و یا موثرترین ترکیب دارویی را پیدا کرد.

فشارخون بالای مقاوم:
زمانی که با وجود دریافت حداقل سه نوع داروی کاهنده ی فشارخون که یکی از آن ها هم دیورتیک است، همچنان فشارخون بالایی دارید بدین معنا است که دچار فشارخون بالای مقاوم هستید. فشار خون بالای مقاوم، حالتی است که به درمان، مقاوم است. علاوه بر این، افرادی که فشارخون بالای کنترل شده ای دارند ولی برای رسیدن به این کنترل از 4 نوع مختلف دارو استفاده می کنند نیز به نوعی مبتلا به فشارخون بالای مقاوم هستند.

داشتن فشارخون بالای مقاوم بدین معنا نیست که هیچ گاه نمی توانید آن را کاهش دهید. در حقیقت چنانچه شما و پزشک تان بتوانید تعیین کنید چه چیزی در پشت فشارخون بالای مقاوم شما وجود دارد این شانس وجود دارد که بتوانید موثرتر به درمان آن بپردازید. این امکان وجود دارد که شرایط دیگری که از آن مطلع نیستید علت فشارخون بالای شما باشند، شرایطی مانند مشکلات کلیوی و یا نارسایی تنفس هنگام خواب. در این شرایط باید با پشتکار بیش تری توصیه های تغییر شیوه زندگی را دنبال کنید.

پزشک شما نوع داروها و دوز مصرفی آن ها را از لحاظ مناسب بودن شان برای شما ارزیابی می کند. داروهای شما و دوز آن ها باید به گونه ای تنظیم شوند که موثرترین ترکیب داروی را ایجاد کنند. ممکن است که پزشک شما داروهای دیگری را نیز تجویز کند از جمله یک دیورتیک قوی با طول اثر طولانی. این امکان نیز وجود دارد که پزشک شما داروهای دیورتیک غیرتیازیدی را نیز پیشنهاد کند مانند اسپیرونولاکتون که مکانیسم اثر آن ها از طریق مهار هورمون آلدوسترون است و باعث تغییر مسیر جذب سدیم و دفع پتاسیم می شوند. معمولاً افرادی که مبتلا به فشارخون بالای مقاوم هستند، سطوح آلدوسترون بالایی دارند.

چنانچه داروهای خود را دقیقاً طبق دستور دریافت نکنید می تواند به عواقب جبران ناپذیری منتهی شود. هرگز بدون مشورت با پزشک خود درمان دارویی خود را تغییر ندهید.

اصلاح شیوه زندگی

تغییر سبک زندگی می تواند به کنترل و یا پیش گیری از فشارخون بالا کمک کند این تغییرات را می توان در کنار مصرف داروهای کاهنده فشارخون نیز ایجاد کرد.

تغییراتی که می توانید ایجاد کنید عبارت هستند از:

• غذاهای سالم بخورید.

یکی از رژیم های غذایی معروف در کنترل فشارخون DASH می باشد (رژیم غذایی به منظور توقف فشارخون بالا). این رژیم بر مصرف میوه وسبزیجات، غلات کامل و لبنیات کم چرب تمرکز دارد.

پتاسیم فراوانی دریافت کنید چرا که به پیش گیری و کنترل فشارخون بالا کمک می کند و چربی اشباع و به طور کل چربی تام کمتری مصرف کنید.

• نمک غذای خود را محدود  کنید.

میزان مناسب سدیم دریافتی روزانه برای بزرگسالان سالم 2400 میلی گرم می باشد ولی این مقدار در افراد دچار فشارخون بالا به 1500 میلی گرم در روز کاهش می یابد. چنان که نمک دریافتی از طریق غذا را با کنار گذاشتن نمکدان کاهش میدهید باید به مقادیر نمک موجود در غذاهای فرآیند شده نیز توجه کرده و آن ها رامحدود کنید؛ غذاهایی مانند سوپ های کنسروی و یا غذاهای منجمد.

• وزن سلامت خود را حفظ کنید.

اگر دچار اضافه وزن هستید، حتی کاهش  2 تا 2/5 کیلوگرم از وزن شما منجر به کاهش فشارخون می شود.

• فعالیت بدنی خود را افزایش دهید.

فعالیت بدنی منظم به کاهش فشار خون و کنترل وزن کمک می کند. سعی کنید حداقل 30 دقیقه در روز ورزش کنید.

• الکل مصرف نکنید.

حتی اگر شما فرد سالمی باشید مصرف الکل میتواند منجر به افزایش فشارخون شما شود.

• سیگار نکشید.

سیگار به دیواره عروقی آسیب وارد می کند و فرآیند سخت و تنگ شدن شریان ها را تسریع می بخشد. چنانچه سیگار می کشید از پزشک خود بخواهید درجهت ترک آن به شما کمک کند.

• استرس خود را مدیریت کنید.

استرس خود را تا جایی که می توانید کاهش دهید. تکنیک های استرس زدایی را تمرین کنید. روش هایی مانند ریلکس کردن ماهیچه ها و تنفس عمیق و خواب کافی نیز کمک کننده است.

• فشارخون خود را در خانه کنترل کنید.

کنترل فشارخون در منزل به شما کمک می کند تا اثرگذاری داروهای مصرفی را ارزیابی کنید؛ حتی این امر می تواند در تشخیص به موقع عوارض بالقوه فشارخون بالا توسط پزشک تان کمک کننده باشد. چنانچه فشارخون شما تحت کنترل باشد با کنترل فشارخون در منزل می توان از تعداد دفعات ویزیت دکتر کاست.

• آرامش ذهنی و یا تنفس عمیق و آهسته را تمرین کنید.

شما می توانید تنفس عمیق و آهسته را خودتان به تنهایی تمرین کنید.

درمان جایگزین

درمان های جایگزین:

اگرچه رژیم غذایی و فعالیت بدنی  بهترین روش در کاهش فشارخون بشمار می آیند ولی برخی مکمل ها نیز در این امر کمک کننده هستند و عبارت هستند از:
•  نوعی اسید چرب به نام آلفا لینولنیک اسید (ALA)
•  نوعی فیبر به نام پسیلیوم
• کلسیم
• روغن کبد ماهی
• کوآنزیم Q10
• اسیدهای چرب امگا 3
• سیر

گرچه بهترین حالت استفاده از این مکمل ها به صورت طبیعی و به شکل غذا در رژیم غذایی است ولی میتوانید از این مکمل ها به صورت قرص یا کپسول نیز استفاده نمایید. پیش از وارد کردن هر یک از این مکمل ها به برنامه ی درمان خود حتماً با پزشک خود مشورت کنید.