ریفلاکس صفراBile reflux

عوارض

یک مخاط چسبنده دیواره داخلی معده را پوشانده است و از آن در برابر اثرات مخرب اسید معده محافظت می کند. ولی مری چنین مخاط محافظی را ندارد، لذا برگشت اسید معده و صفرا به داخل آن، می تواند آسیب های جدی به بافت مری وارد کند. برگشت همزمان صفرا و  اسید معده، خطر بروز عوارض زیر را افزایش می دهد:

•    بیماری ریفلاکس معدی- مروی. اگر سوزش سردل گاهی اوقات باشد معمولاً نگران کننده نیست. اما بروز مکرر یا مداوم سوزش سردل، شایع ترین علامت بیماری ریفلاکس معدی- مروی است. این بیماری باعث سوزش و التهاب بافت مری می شود. ریفلاکس معدی- مروی اغلب در اثر اسید معده اضافی رخ می دهد. اگر چه ریفلاکس صفرا هم مشکل ساز است، اما اهمیت آن در ریفلاکس هنوز جای بحث دارد.

•     مری بارت. تماس طولانی مدت مری با اسید معده و یا اسید معده و صفرا باعث آسیب بافت دیواره قسمت تحتانی مری و بروز بیماری مری بارت می شود. در این صورت خطر سرطانی شدن سلول های آسیب دیده مری( سلول های دچار متاپلازی) زیاد است. نتایج مطالعات حیوانی نشان داده است که بین بازگشت صفرا به مری و بروز مری بارت رابطه وجود دارد.

•    سرطان مری. سرطان مری تا مرحله پیشرفته آن تشخیص داده نمی شود. ارتباط احتمالی میان برگشت صفرا و اسید معده و بروز سرطان مری هنوز جای بحث دارد، اما بسیاری از محققان معتقدند یک ارتباط مستقیم بین آن ها وجود دارد. در بررسی های حیوانی مشخص شده است که ریفلاکس صفرا به تنهایی می تواند باعث سرطان مری گردد.
 

زمان مراجعه به پزشک

اگر به طور مکرر دچار علایم ریفلاکس می شوید و یا بدون دلیل کاهش وزن دارید، به پزشک مراجعه کنید. اگر شما به بیماری ریفلاکس اسید معده (ریفلاکس معدی- مروی) مبتلا بودید، ولی با مصرف دارو کاملاً بهبود نیافتید، مجدداً به پزشک مراجعه کنید تا بررسی بیشتری روی شما انجام شود. شما ممکن است برای درمان ریفلاکس صفرای خود نیاز به درمان های دیگری داشته باشید.
 

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

توضیح و بیان علایم به پزشک، اغلب برای تشخیص مشکل ریفلاکس کافی است. اما تشخیص ریفلاکس اسید معده از ریفلاکس صفرا مشکل است و به آزمایشات بیشتری نیاز دارد. همچنین برای بررسی آسیب مری و معده و تغییرات پیش سرطانی آن ها نیاز به آزمایشات دیگری وجود دارد. این آزمایشات عبارتند از:

•    آندوسکوپی. در این روش یک لوله نازک و قابل انعطاف که مجهز به یک دوربین کوچک است (آندوسکوپ)، از ناحیه گلو به طرف مری و معده عبور داده می شود. این وسیله می تواند زخم ها و التهاب در معده و مری را نشان دهد. همچنین پزشک می تواند به وسیله آندوسکوپ، نمونه ای از بافت مری را برای بررسی مشکل مری بارت و سرطان مری برداشت کرده و مورد آزمایش قرار دهد.

•    آزمایشات اسید در حال گردش. از این آزمایشات برای تعیین زمان و طول مدت ریفلاکس صفرا به مری استفاده می شود. در این آزمایش، یک لوله باریک قابل انعطاف (کاتتر) از طریق بینی وارد مری می شود. در یک آزمایش دیگر تحت عنوان آزمایش براوو یک وسیله در حین آندوسکوپی به قسمت تحتانی مری متصل می شود. این آزمایشات می توانند به پزشک در تشخیص ریفلاکس اسید معده از ریفلاکس صفرا کمک کنند.

•    امپدانس مری. این آزمایش بازگشت مایعات یا گاز را به داخل مری اندازه گیری می کند. این آزمایش برای بیمارانی مناسب می باشد که بازگشت یک ماده غیر اسیدی مانند صفرا را دارند و بیماری آنها با آزمایش اندازه گیری اسید در حال گردش قابل شناسایی نیست. در این آزمایش معمولاً یک کاتتر در داخل مری قرار داده می شود.

روش های درمانی:

اگر داروهای تجویز شده توسط پزشک در کاهش علایم شدید بیمار مؤثر نباشد و یا پزشک بر اساس آزمایشات، تغییرات پیش سرطانی را در مری مشاهده کند، از روش جراحی برای درمان بیماری استفاده می کند. برخی از روش های جراحی مؤثرتر از بقیه هستند، لذا قبل از عمل جراحی در مورد فواید و مضرات جراحی با پزشک خود مشورت نمایید. این اعمال جراحی عبارتند از:

•    عمل جراحی مسیر انحرافی. این روش جراحی ممکن است برای افرادی که قبلاً طی عمل جراحی معده، دریچه پیلور (دریچه بین معده و روده باریک) خود را برداشته اند، توصیه شود. در این روش، پزشک جراح یک راه جدید برای تخلیه صفرا در روده باریک در قسمت خیلی پایین تر روده باریک ایجاد می کند تا صفرا از معده دور شود.

•    جراحی ضد ریفلاکس (فوندوپلیکیشن). در این روش قسمت بالای معده که مجاور مری قرار دارد(فوندوس معده) به دور اسفنگتر تحتانی مری پیچیده می شود. این کار باعث می شود که این دریچه قوی تر شده و بازگشت اسید معده کاهش یابد. البته شواهد کمی در مورد اثربخشی این روش جراحی در کاهش ریفلاکس صفرا موجود است.

درمان دارویی

اگرچه درمان های ریفلاکس اسیدی معمولاً اثربخشی زیادی دارند، داروهای درمان ریفلاکس صفرا ممکن است در تمام بیماران مؤثر نباشد. در خصوص ارزیابی اثربخشی درمان های بیماری ریفلاکس صفرا اطلاعات کمی موجود است:

•    داروهای باندکننده اسیدهای صفراوی. این داروها که گردش اسیدهای صفراوی را مختل می کنند می توانند برای برخی از بیماران مبتلا به ریفلاکس اسید مفید واقع شوند. برخی عوارض جانبی این داروها مانند نفخ می تواند شدید باشد.

•    اورسودزوکسی کولیک اسید. این دارو باعث افزایش جریان صفرا می شود. این دارو می تواند در کاهش شدت و میزان علایم بیماران مؤثر باشد.

•    داروهای پروکینتیک. این داروها می توانند به تخلیه سریع تر معده و بسته شدن اسفنگتر تحتانی مری کمک کنند. این داروها ممکن است برخی عوارض جانبی مانند خستگی، افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات اعصاب را به همراه داشته باشند.

•    داروهای مهارکننده پمپ پروتون. این داروها اغلب برای مهار تولید اسید معده تجویز می شوند اما نقش خاصی در درمان ریفلاکس صفرا ندارند.
 

اصلاح شیوه زندگی

بر خلاف ریفلاکس اسید معده، ریفلاکس صفرا ارتباط کمی با شیوه زندگی دارد. اما بسیاری از افراد مبتلا به هر دوی این بیماری ها هستند، لذا علایم بیماری با تغییرات زیر ممکن است کاهش یابد:

•    سیگار نکشید. سیگار تولید اسید معده را افزایش می دهد و میزان بزاق دهان را که از مری محافظت می کند، کاهش می دهد.

•    وعده های غذایی کوچک تری مصرف کنید. خوردن وعده های غذایی کوچک تر، ولی با دفعات بیشتر، فشار روی دریچه پایین مری را کم می کند، در نتیجه این دریچه در زمان نامناسب باز نمی شود.

•    بعد از غذا خوردن دراز نکشید.حداقل دو تا سه ساعت بعد از خوردن غذا دراز نکشید تا معده شما خالی شود.

•    مصرف غذاهای چرب را کاهش دهید. مصرف غذاهای پر چرب، دریچه پایین مری را شل می کند و سرعت تخلیه معده را کند می کند.

•    از غذاها و نوشیدنی های مشکل زا پرهیز کنید. مواد غذایی که تولید اسید معده را افزایش می دهند و دریچه پایین مری را شل می کنند عبارتند از: نوشیدنی های کافئین دار (مانند قهوه) و نوشیدنی های گازدار (مانند نوشابه)، کاکائو، مرکبات و آب آنها، سرکه، پیاز، سس گوجه فرنگی، ادویه ها و چاشنی ها و نعناع.

•    از مصرف نوشیدنی های الکلی خودداری نمایید. نوشیدن الکل، دریچه تحتانی مری را شل می کند و باعث آسیب به مری می شود.

•    وزن اضافی خود را کم کنید. زمانی که وزن اضافی بدن، فشار زیادی روی معده وارد می کند، امکان بروز سوزش سردل و برگشت اسید معده بیشتر می شود.

•    در زمان خوابیدن موقعیت سر خود را بالاتر از بدن خود قرار دهید. بالا بردن سر به اندازه ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر بالاتر از تنه در زمان خواب، از بروز علایم ریفلاکس جلوگیری می کند. برای این کار می توانید چند بالش را زیر سر خود قرار دهید یا از بالش مخصوص خواب در این بیماری استفاده کنید.

•    آرام باشید و استرس را از خود دور کنید.  در زمان استرس و فشار روحی، عمل هضم غذا کند می شود، لذا علایم ریفلاکس تشدید می شود. استفاده از روش های آرامش بخش مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا می تواند در این مواقع به شما کمک کند.

درمان جایگزین

درمان های جایگزین:

بسیاری از افراد مبتلا به سوزش سر دل از درمان های جایگزین برای کاهش علایم خود استفاده می کنند. فراموش نکنید که حتی درمان های طبیعی نیز می توانند خطرات و عوارض جانبی را در پی داشته باشند مانند تداخل با داروهای مصرفی که پزشکتان برای شما تجویز کرده اند. بنابراین پیش از استفاده از این روش های درمانی در مورد آنها مطالعه دقیق داشته باشید و با پزشکتان مشورت نمایید. اگرچه هیچ درمان جایگزنی خاصی برای کاهش ریفلاکس صفرا به تنهایی وجود ندارد، برخی از این درمان ها می توانند در مقابله با التهاب مری و کاهش این التهاب مؤثر باشند. اگر تصمیم به استفاده از هرکدام از این روش های درمانی داشتید، در خصوص آنها با پزشکتان مشورت نمایید. این درمان ها شامل موارد زیر هستند:

•    بابونه. این گیاه اثرات ضد التهابی دارد. چای بابونه در دسترس بوده و عوارض جانبی اندکی دارد.

•   شیرین بیان. گیاه شیرین بیان برای کاهش التهاب ناشی از ریفلاکس اسید، گاستریت، زخم های دستگاه گوارش و سایر بیماری های گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد. اما شیرین بیان حاوی یک ترکیب شیمیایی به نام گلیسیریزین است که در صورت مصرف طولانی مدت آن می تواند منجر به عوارض جانبی مانند افزایش فشارخون و تورم بافت گردد. پیش از مصرف شیرین بیان در مورد آن با پزشکتان مشورت نمایید. انواع دارویی این گیاه نیز وجود دارد که بدون گلیسیریزین هستند.

•    گل ختمی. گیاه گل ختمی برای درمان علایم ریفلاکس اسید معده استفاده می شود. این گیاه می تواند با داروهای مصرفی شما تداخل داشته باشد.