رتینوپاتی دیابتیDiabetic retinopathy

عوامل خطر

رتینوپاتی دیابتی می تواند در هرفردی که مبتلا به دیابت است بروز کند. عوامل زیر می توانند خطر ابتلاء به رتینوپاتی دیابتی را افزایش دهند:

• مدت زمان ابتلاء به دیابت (با افزایش مدت ابتلاء به دیابت، خطر ابتلای فرد به رتینوپاتی دیابتی بیشتر می شود).
• کنترل ناکافی مقدار قند خون
•  فشارخون بالا
• کلسترول بالا
• بارداری
• مصرف دخانیات

عوارض

رتینوپاتی دیابتی شامل رشد غیرطبیعی عروق خونی شبکیه می باشد. عوارض رتینوپاتی دیابتی می تواند منجر به مشکلات بینایی شدید شامل موارد زیر شود:
 

• خونریزی زجاجیه: خونریزی عروق خونی جدید ممکن است به داخل ماده شفاف ژل مانند پرکننده بخش مرکزی چشم صورت گیرد. زمانی که میزان خونریزی اندک باشد شما ممکن است نقاط کوچک تاریک یا چشم شناور را در بینایی خود احساس کنید. در موارد شدیدتر خون می تواند حفره زجاجیه را پر کند و دید فرد را به طور کامل مختل کند. معمولاً خونریزی زجاجیه به تنهایی منجر به کوری دائمی نمی شود. اغلب در عرض چند هفته یا چند ماه خون از چشم پاک می شود. به جز مواردی که شبکیه چشم بیمار آسیب دیده باشد، در سایر موارد دید کامل با وضوح قبلی فرد می تواند برگشت پذیر باشد.

• پارگی (جدا شدن) شبکیه: عروق خونی غیرطبیعی ناشی از رتینوپاتی دیابتی، رشد بافت اسکار را افزایش می دهند که می تواند منجر به پارگی و جدا شدن شبکیه از پشت چشم گردد. این وضعیت می تواند لکه های شناور، فلش یا باریکه های نور را در دید شما ایجاد کند یا منجر یه کاهش دید شدید شود .

• گلوکوم (آب سیاه): عروق خونی جدید ممکن است در قسمت جلوی چشم تشکیل شوند و خروج طبیعی مایعات از چشم را مختل کنند و منجر به ایجاد فشار در چشم شوند. این حالت می تواند به عصبی که تصاویر را از چشم به مغز ارسال می کند (عصب بینایی) آسیب برساند.

• کوری: رتینوپاتی دیابتی، گلوکوم یا هردو در نهایت می توانند منجر به کور شدن بیمار شوند.

زمان مراجعه به پزشک

کنترل و مدیریت دقیق دیابت بهترین روش برای پیشگیری از کاهش دید می باشد. اگر شما مبتلا به دیابت هستید سالیانه برای انجام معاینات چشمی به چشم پزشک مراجعه کنید. حتی اگر به نظر می رسد که بینایی شما خوب است. زیرا تشخیص رتینوپاتی دیابتی در مراحل اولیه بسیار مهم است. اگر شما باردار هستید چشم پزشک شما ممکن است انجام معاینات چشمی بیشتری را در دوره بارداری به شما توصیه کند زیرا بارداری در برخی موارد منجر به تشدید رتینوپاتی دیابتی می شود.

اگر تغییرات ناگهانی در بینایی خود داشتید یا دید شما تار، نقطه نقطه یا ناواضح شد فوراً با چشم پزشک خود تماس بگیرید.
 

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

بهترین روش تشخیصی برای رتینوپاتی دیابتی، معاینه چشمی با استفاده از قطره گشادکننده مردمک چشم می باشد. برای این معاینه، چشم پزشک شما از قطره گشادکننده مردمک چشم استفاده می کند و مردمک چشم های شما کاملاً گشاد می شود. این کار به پزشکتان این امکان را می دهد که بخش داخلی چشم های شما را کاملاً مشاهده و بررسی نماید. قطره هایی که برای معاینه استفاده می شوند  ممکن است تا زمان پاک شدن آنها از چشم به مدت چند ساعت باعث تاری دید نزدیک شما شوند.

در حین انجام معاینه، چشم پزشک شما موارد زیر را بررسی می کند:

• وجود یا عدم وجود کاتاراکت (آب مروارید)
• وجود عروق خونی غیرطبیعی
• تورم یا رسوبات خون و چربی در شبکیه
• رشد عروق خونی جدید و بافت اسکار
• خونریزی به داخل ماده ای شفاف و ژل مانندکه بخش مرکزی  چشم را پر کند (زجاجیه)
• پارگی شبکیه
• اختلالات عصب بینایی

علاوه بر این موارد چشم پزشک شما ممکن است اقدامات زیر را نیز انجام دهد:

• بررسی دید شما
•  اندازه گیری فشار داخل چشم برای بررسی گلوکوم (آب سیاه)

آنژیوگرافی فلورسئین
به عنوان بخشی از معاینه چشم، پزشک شما ممکن است یک تست تصویربرداری از شبکیه چشم شما تحت عنوان آنژیوگرافی فلورسئین انجام دهد. ابتدا، پزشک مردمک چشم شما را گشاد می کند و از بخش داخلی چشمتان عکس برداری می کند. سپس یک ماده حاجب مخصوص را به داخل بازوی شما تزریق می کند. تصاویر بعدی با گردش ماده حاجب در چشم های شما تهیه می شود. پزشک شما می تواند از تصاویر برای بررسی عروق خونی مسدود یا آسیب دیده یا عروقی که خون ریزی و ترشح مایعات دارند استفاده کند.
 

توموگرافی انسجام نوری
چشم پزشک شما ممکن است انجام معاینه توموگرافی انسجام نوری را درخواست کند. در این روش تصویربرداری، تصاویر مقطعی از شبکیه تهیه می شود که ضخامت شبکیه را نشان می دهد. ضخامت شبکیه به تعیین وجود یا عدم وجود ترشح مایعات به داخل بافت شبکیه کمک می کند. پس از آن، توموگرافی انسجام نوری می تواند برای پایش میزان اثربخشی روش درمانی مورد استفاده به کار گرفته شود.

روش های درمانی:

درمان بیماری تا حد زیادی بستگی به نوع رتینوپاتی دیابتی دارد که شما به آن مبتلا هستید. همچنین انتخاب روش درمانی با توجه به شدت رتینوپاتی دیابتی و نحوه پاسخ دادن آن به درمان های پیشین صورت می گیرد.
 

رتینوپاتی دیابتی اولیه
اگر شما مبتلا به رتینوپاتی دیابتی غیرتکثیری هستید، ممکن است نیاز به درمان فوری نداشته باشید. با این حال، چشم پزشک شما برای تعیین زمان نیاز شما به شروع درمان، بادقت چشم های شما را بررسی می کند.

همچنین بهتر است با پزشک دیابت خود (اندوکرینولوژیست یا متخصص غدد) نیز به منظور تعیین راهکارهای بیشتر برای بهبود کنترل دیابت تان همکاری کنید. خوشبختانه، در موارد رتینوپاتی دیابتی خفیف یا متوسط با کنترل مناسب قند خون، پیشرفت بیماری کندتر می شود.

رتینوپاتی دیابتی پیشرفته
اگر شما مبتلا به رتینوپاتی دیابتی تکثیرشونده هستید، نیاز به درمان جراحی فوری دارید. در برخی موارد انجام جراحی برای بیماران مبتلا به رتینوپاتی دیابتی غیرتکثیری شدید نیز توصیه می شود . با توجه به مشکلات خاص شبکیه چشم شما، گزینه های درمانی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• لیزر درمانی کانونی یا متمرکز: این نوع لیزردرمانی که فتوکواگولاسیون نیز نامیده می شود می تواند خونریزی در داخل چشم ها را متوقف یا کند نماید. این روش در مطب پزشکتان یا در کلینیک چشم پزشکی انجام می گیرد. در این روش، خونریزی عروق خونی غیرطبیعی با استفاده از پرتوهای لیزر درمان می شود. لیزردرمانی کانونی معمولاً در یک جلسه انجام می شود. دید شما تا مدت یک روز پس از انجام لیزردرمانی کانونی تار خواهد بود. در برخی موارد شما ممکن است نقطه های کوچکی را در دید خود مشاهده کنید که به دلیل لیزردرمانی است. این مشکل معمولاً در عرض چند هفته رفع می شود. اگر شما قبل از جراحی، تاری دید به دلیل تورم بخش ماکولای مرکزی داشته اید، حتی پس از جراحی ممکن است دیدتان کاملاً طبیعی نشود. اما در این موارد دید بیمار تا حدی بهتر می شود.

• لیزر درمانی پراکنده: این نوع لیزردرمانی که فتوکواگولاسیون تمام شبکیه (پان رتینال) نیز نامیده می شود، می تواند باعث کوچک شدن عروق خونی غیرطبیعی شود. این روش نیز در مطب پزشک یا در کلینیک چشم پزشکی انجام می گیرد. در این روش، قسمت هایی از شبکیه که دور از ماکولا هستند با لیزردرمانی پراکنده مورد درمان قرار می گیرند. سوختگی های لیزر باعث کوچک شدن عروق خونی جدید غیرطبیعی و ایجاد اسکار در آنها می شود. لیزردرمانی پراکنده معمولاً دو جلسه یا بیشتر طول می کشد. دید شما حدود چند روز پس از انجام لیزردرمانی پراکنده تار خواهد بود. کاهش دید محیطی یا دید در شب پس از انجام این روش ممکن است.

• تخلیه مایع زجاجیه (ویترکتومی): این روش می تواند برای تخلیه خون از مرکز چشم (زجاجیه) و نیز هرگونه بافت اسکاری که بر روی شبکیه تشکیل شده است، مورد استفاده قرار گیرد. این روش در یک مرکز جراحی یا  بیمارستان با استفاده از بی حسی موضعی یا عمومی قابل انجام است. در این روش، پزشک یک شکاف کوچک در چشم شما ایجاد می کند. بافت اسکار و خون داخل چشم با استفاده از ابزار کوچکی تخلیه می شود و با یک محلول نمک جایگزین می شود که به حفظ شکل طبیعی چشم کمک می کند. در برخی موارد، یک حباب گاز نیز باید در حفره چشم بیمار قرار داده شود تا به اتصال مجدد شبکیه به محل خود کمک کند. اگر حباب گاز در چشم شما قرار داده شود، شما باید به مدت چند روز یا چند هفته از قطره های چشمی استفاده نمایید. ویترکتومی ممکن است به دنبال لیزردرمانی یا همراه با لیزردرمانی انجام شود .

محققین در حال تحقیق بر روی درمان های جدید برای رتینوپاتی دیابتی هستند مانند داروهایی که می توانند به جلوگیری از تشکیل عروق خونی جدید در چشم کمک کنند. برخی از این داروها برای درمان تورم یا عروق خونی غیرطبیعی مستقیماً به داخل چشم تزریق می شوند. به نظر می رسد این درمان ها می توانند مفید باشند اما اثر بخشی این درمان ها هنوز در مطالعات مداخله ای طولانی مدت مورد بررسی قرار نگرفته است.

درمان جایگزین

درمان های جایگزین:

در حال حاضر هیچ نوع درمان جایگزین و طب مکمل اثبات شده ای برای درمان دیابت یا رتینوپاتی دیابتی وجود ندارد. نباید درمان های استاندارد را به تأخیر انداخته و از درمان های تأیید نشده استفاده کرد. درمان زودهنگام و سریع بهترین روش برای جلوگیری از کاهش بینایی می باشد.

برخی درمان های جایگزین اثرات مفیدی برای بیماران مبتلا به رتینوپاتی دیابتی داشته اند اما برای اثبات اثربخشی و بی خطر بودن این روش ها نیاز به انجام مطالعات بیشتر در مورد آنها وجود دارد. برخی درمان های جایگزین موجود شامل موارد زیر هستند:

• زغال اخته
• عصاره هسته انگور

مصرف هر نوع گیاه دارویی یا مکمل را به پزشک خود اطلاع دهید. این مواد می توانند با سایر داروها تداخل داشته باشند یا باعث ایجاد عوارض جراحی مانند افزایش خونریزی شوند.

حمایت و پشتیبانی:

این فکر که شما ممکن است بینایی خود را از دست بدهید می تواند ترسناک باشد و صحبت کردن با یک درمانگر در این مورد می تواند برای شما سودمند واقع شود. پزشکتان می تواند شما را به این درمانگر ارجاع دهد.

اگر شما کاهش دید دارید از پزشک خود در مورد محصولات و خدمات مختص کاهش دید که می توانند در انجام فعالیت های روزمره به شما کمک کنند، سؤال کنید. به عنوان مثال، لنزهای خاص و ذره بین ها و ذره بین های ویدئویی برای این مورد موجود هستند.

پیشگیری

اگر مبتلا به دیابت هستید، با انجام اقدامات زیر می توانید خطر ابتلای خود به رتینوپاتی دیابتی را کاهش دهید:

• دیابت خود را با دقت کنترل نمایید: تغذیه سالم و فعالیت بدنی را جزء برنامه روتین زندگی خود قرار دهید. سعی کنید حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت هوازی با شدت متوسط مانند پیاده روی داشته باشید. داروهای خوراکی یا انسولین خود را دقیقاً مطابق دستور پزشک خود مصرف نمایید.

• مقدار قند خون خود را پایش کنید: ممکن است نیاز باشد که شما قند خونتان را حداقل 3 یا 4 بار در روز (یا بیشتر اگر بیمار یا تحت استرس باشید) چک کرده و یادداشت نمایید. پایش دقیق قند خون تنها روش برای اطمینان از طبیعی بودن میزان قند خون می باشد. از پزشک خود در مورد نحوه اندازه گیری قند خونتان سؤال کنید .

• از پزشک خود در مورد آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله سؤال کنید: آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله (هموگلوبین A1C) نشان دهنده متوسط قند خون شما در 2 تا 3 ماه اخیر قبل از انجام آزمایش می باشد. برای اغلب بیماران، مقدار هموگلوبین A1C طبیعی زیر 7 درصد می باشد. اگر قند خون شما طبیعی باشد پزشکتان احتمالاً این آزمایش را دو بار در سال انجام می دهد. اما اگر مقدار هموگلوبین A1C شما بالاتر از حد مجاز باشد انجام مکرر این آزمایش توصیه می شود. باید خاطر داشته باشید، حفظ قند خونتان در محدوده طبیعی می تواند پیشرفت رتینوپاتی دیابتی و نیاز شما به جراحی را کاهش دهد.

•  فشارخون و کلسترول خونتان را کنترل کنید: فشارخون بالا و کلسترول بالا خطر کاهش دید را افزایش می دهد. مصرف غذاهای سالم، ورزش منظم و کم کردن وزن اضافی می تواند در این مورد مفید باشد. در برخی موارد دارو درمانی نیز لازم است.

• اگر سیگار می کشید یا مصرف سایر دخانیات را دارید، از پزشک خود بخواهید در مورد ترک آنها به شما کمک کند: سیگار کشیدن خطر عوارض مختلف دیابت مانند رتینوپاتی دیابتی را افزایش می دهد. با پزشک خود در مورد روش های ترک سیگار یا سایر دخانیات صحبت کنید.

• به تغییرات بینایی خود توجه کنید: انجام سالیانه آزمایشات چشم بخش مهمی از برنامه درمان دیابت شما می باشد. اگر تغییرات ناگهانی در بینایی خود احساس کردید یا تاری دید، دید نقطه نقطه یا ناواضح داشتید فوراً به چشم پزشک مراجعه کنید.

به خاطر داشته باشد دیابت حتماً منجر به ضعف بینایی نمی شود. با داشتن نقش فعال در درمان دیابت خود می توانید از بروز عوارض این بیماری پیشگیری کنید.