دردهای ناشی از گاز رودهGas and gas pains
تعریف بیماری
گاز روده و دردهای آن می توانند در بدترین زمان ممکن حمله کنند، در طول یک ملاقات مهم یا در یک آسانسور شلوغ و اگرچه معمولاً گذر و خروج گاز روده (باد شکم) جدی و خطرناک نیست اما می تواند خجالت آور باشد. هرآنچه که منجر به گاز روده ای می شود و یا با یبوست و اسهال مرتبط است می تواند منتهی به دردهای ناشی از این گازها شود. به طور کلی این دردها زمانی ایجاد می شوند که گاز در روده های شما جمع می شود و شما قادر به خارج کردن آن نیستید. به طور میانگین اکثر افراد حداقل 10 بار در روز خروج گاز دارند. خبر خوب اینکه اگرچه شما نمی توانید گاز و دردگاز را متوقف کنید ولی برخی اقدامات در جهت کاهش مقدار گازی که تولید می کنید وجود دارد که از خجالت و نارحتی شما می کاهند.
علل
گاز زمانی شکل می گیرد که باکتری موجود در کولون (روده بزرگ)، کربوهیدات های هضم نشده در روده کوچک را تخمیر می کند. متاسفانه، غالباً مواد غذایی سالم و پر فیبر تولید بیشترین گاز را سبب می شوند. فیبر خواص مفید زیادی دارد از جمله حفظ عملکرد طبیعی دستگاه هاضمه یا تنظیم سطوح کلسترول و قند خون. اما فیبر می تواند منتهی به ایجاد گاز نیز شود.
مواد غذایی پرفیبر که معمولاً منجر به ایجاد گاز و دردهای آن می شوند عبارتند از:
• میوه ها
• سبزیجات
• غلات کامل
• نخود و لوبیا (حبوبات)مکمل های فیبری حاوی پسیلیوم مانند متاموسیل می توانند منجر به چنین مشکلاتی شوند به ویژه اگر به سرعت وارد برنامه غذایی تان شوند. نوشیدنی های کربناته مانند سودا و آبجو نیز منجر به تولید گاز می شوند.
دیگر علل ایجاد گاز بیش از حد عبارتند از:
• هوای بلعیده شده: شما در هر زمان از خوردن و آشامیدن، هوا می بلعید. همچنین در زمان عصبی بودن، تند غذا خوردن، جویدن آدامس، مکیدن آبنبات، و یا نوشیدن مایعات با نی نیز هوا بلعیده می شود. مقداری از این هوای بلعیده شده مسیر خود را به سمت دستگاه گوارش تحتانی پیش می گیرد.• دیگر بیماری ها و مشکلات سلامتی: گاز زیاد می تواند علامتی از بیماری مزمن جدی تری باشد. به عنوان مثال می توان به دیورتیکولیت یا بیماری التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون اشاره کرد.
• آنتی بیوتیک ها: مصرف آنتی بیوتیک ها می تواند در برخی موارد منجر به تولید گاز بیش از حد کند و یک فاکتورِ دخیل باشد چراکه آنتی بیوتیک ها فلور باکتریایی طبیعی در روده را از بین می برند.
• ملین ها: مصرف بیش از حد ملین ها می تواند منجر به مشکلاتی همراه با تولید گاز زیاد شود.
• یبوست: یبوست عبور گاز را مشکل می سازد و منتهی به نفخ و ناراحتی می شود.
• عدم تحمل غذا: چنانچه اصولاً گاز و نفخ بعد از خوردن لبنیات ایجاد می شود، می تواند به دلیل عدم توانایی بدن شما در شکستن قند موجود در لبنیات (لاکتوز) باشد. بسیاری از افراد بعد از سن 6 سالگی، قادر به هضم موثر لاکتوز نیستند، و حتی نوزادان نیز گاهی اوقات دچار عدم تحمل لاکتوز می باشند. دیگر عدم تحمل های غذایی، به ویژه عدم تحمل گلوتن (پروتئینی که در گندم و برخی غلات یافت می شود) نیز می توانند منتج به گاز مازاد، اسهال، و حتی کاهش وزن شوند.
• افزودنی های مصنوعی: این امکان وجود دارد که سیستم بدنی شما قادر به تحمل شیرین کننده های مصنوعی مانند سوربیتول و مانیتول موجود در برخی مواد غذایی بدون قند، آدامس ها و آبنبات ها نباشد. بسیاری از افراد سالم در زمان مصرف این شیرین کننده ها دچار اسهال و گاز روده می شوند.
عوامل خطر
در موارد ذیل احتمال بروز مشکلات ناشی از گاز روده افزایش می یابد:
• شما دچار عدم تحمل لاکتوز یا گلوتن هستید.
• برنامه غذایی مملوء از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات دارید.
• دچار مشکلات مزمن روده ای هستید مانند سندرم روده تحریک پذیر، دیورتیکولیت یا بیماری التهابی روده.زمان مراجعه به پزشک
عبور گاز بین 10 تا 20 بار در روز طبیعی در نظر گرفته می شود. در صورتیکه گاز با موارد زیر همراه بود با پزشک خود تماس حاصل کنید:
• درد شکمی شدید، طولانی یا عود کننده
• تهوع یا استفراغ
• مدفوع خونی
• کاهش وزن
• تب
• درد قفسه سینهبه علاوه در صورتیکه گاز یا دردهای مرتبط با آن بسیار مداوم و شدید هستند به طوریکه منجر به ایجاد تداخل کرده و یا باعث کاهش توانایی شما برای یک زندگی نرمال شده اند، حتماً آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
روش های تشخیصی
روش های تشخیصی:
پزشک پس از بررسی تاریخچه پزشکی شما، مرور عادات غذایی و یک معاینه بدنی به تعیین علت ایجاد گاز معده و روده و دردهای آن می پردازد. پزشک در طول معاینه به بررسی وجود تورم در ناحیه شکم پرداخته و ضربه آهسته به شکم شما وارد می کند تا به صدای ایجاد شده در حفره شکمی گوش دهد؛ معمولاً صدای توخالی و تهی دال بر وجود گاز مازاد می باشد. پزشک بسته به دیگر علائم و نشانه های شما، تست های بیشتری را در جهت بررسی شرایط جدی تر، مانند انسداد روده، توصیه خواهد کرد.
اصلاح شیوه زندگی
اصلاح سبک زندگی می توانند در کاهش یا تخیف گاز زیاد معده و روده و دردهای ناشی از آن کمک کننده باشند. تغییراتی از جمله:
• وعده های غذایی کوچک داشته باشید: در طول روز از چندین وعده های کوچک با تکرر بیشتر به جای دو یا سه وعده بزرگ و حجیم استفاده کنید.
• آهسته غذا بخورید: غذای خود را کاملاً بجوید و از قورت دادن غذای جویده نشده اجتناب کنید. چنانچه به آهسته غذا خوردن عادت ندارید و این کار برایتان سخت است، بین هر لقمه، قاشق و چنگال خود را روی میز بگذارید.
• از جویدن آدامس، مکیدن آبنات های سفت و یا نوشیدن با نی اجتناب کنید: این اعمال منجر به بلعیدن هوای بیشتری می شوند.
• هرگز هنگامی که مضطرب و ناراحت هستید و یا عجله دارید، غذا نخورید: در موقعیت های آرام غذا میل کنید. غذاخورن در هنگامی که شما دچار استرس هستید در هضم و گوارش خوب غذا اختلال ایجاد می کند.
• دندان های مصنوعی خود را چک کنید: جایگذاری نامناسب دندان های مصنوعی می تواند منجر به بلعیدن هوای بیشتر در زمان خوردن و آشامیدن شود.
• سیگار نکشید: سیگار کشیدن می تواند منجر به افزایش بلعیدن هوا شود.
• ورزش کنید: فعالیت بدنی می تواند به حرکت گاز از دستگاه گوارش کمک کند.
نکات تغذیه ایی
چنانچه دردهای ناشی از گاز روده به دلیل مشکل یا بیماری دیگری باشد، درمان علت ریشه ای این بیماری کمک کننده و درمان کننده خواهد بود. در غیر این صورت این گاز آزاردهنده با اقدامات تغذیه ای، اصلاح سبک زندگی، یا داروهای بدون نیاز به نسخه درمان می شود. اگرچه درمان برای همه یکسان نیست، اما غالب افراد از طریق روش آزمون و خطا قادر به رهایی یافتن از این درد خواهند شد.
رژیم غذایی
تغییرات غذایی زیر می تواند در کاهش مقدار گاز تولید شده در بدن مفید واقع شود و یا به حرکت سریع تر گاز از سیستم بدنی تان کمک کند:
• سعی کنید مواد غذایی که بیشتر تاثیر گذار هستند را شناسایی کنید: مواد غذایی که برای بیشتر افراد منجر به ایجاد مشکلات گاز روده و معده می شوند عبارتند از لوبیاها، پیاز، بروکلی، کلم، گل کلم، کنگر، مارچوبه، گلابی، سیب، هلو، آلوبخارا، آدامس و آبنات های بدون قند، نان سفید، مافین ها یا سریال های سبوس دار، شیر، خامه، بستنی خامه ای و بستنی یخی، آبجو، سودا و دیگر نوشیدنی های کربناته.
• سعی کنید مصرف غذاهای چرب و سرخ کرده را کاهش دهید: غالباً نفخ از خوردن غذاهای چرب منتج میشود. چربی تخلیه معده را کند ساخته و می تواند منجر به افزایش حس پری شود.
• به طور موقت مصرف مواد غذایی پر فیبر را کاهش دهید: سپس آنها را به طور تدریجی در طول چندین هفته به برنامه غذایی تان برگردانید. چنانچه مکمل فیبری دریافت می کنید، مقدار دریافتی خود را کاهش داده و به تدریج دریافت خود را بالاببرید؛ چنانچه همچنان علائم تان تداوم داشتند بایستی مکمل فیبر متفاوت دیگری را جایگزین کنید . حتماً مکمل های فیبر خود را با حداقل یک لیوان آب دریافت کرده و در طول روز مایعات فراوانی بنوشید.
• مصرف لبنیات خود را کاهش دهید: از لبنیات کم لاکتوز مانند ماست، به جای شیر استفاده نمایید. یا از محصولاتی استفاده کنید که به هضم لاکتوز کمک می کنند مانند لاکتوئید یا Dairy Ease. مصرف مقادیر کوچکی از فراورده های شیر یا مصرف آنها همراه با دیگر غذاها می تواند در هضم راحتترشان کمک کننده باشد. به هرجهت در برخی موارد شما مجبور به حذف کامل لبنیات می شوید.