بیماری عروق کرونرCoronary artery disease

عوامل خطر

فاکتور های خطر برای بیماری کرونر شامل:

• سن: در واقع با افزایش سن، ریسک آسیب و تنگی سرخرگها افزایش می یابد.

• جنس: به طور کلی مرد ها در معرض خطر بالاتری از این بیماری هستند. اگرچه این خطر نیز برای زنان بعد از یائسگی زیاد می شود.

• سابقه خانوادگی: سابقه خانوادگی بیماری با خطر بیشتر ابتلاء به بیماری عروقی کرونر، مرتبط می باشد، به خصوص بیماری قلبی که در سنین پایین تر ایجاد شده باشد. بالاترین خطر برای شما زمانی است که پدر یا برادرتان قبل از سن 55 سال یا مادر یا خواهرتان قبل از 65 سال با بیماری قلبی تشخیص داده شوند.

• استعمال دخانیات: نیکوتین رگ های خونی را تنگ می کند و کربن مونوکسید به لایه داخلی آسیب زده و آنها را بیشتر مستعد ابتلاء به تصلب شرایین می نماید. بروز حمله قلبی در زنانی که حداقل 20 سیگار در روز مصرف می کنند شش برابر زنانی است که اصلاً مصرف نمی کنند، این میزان  بروز در مردان سیگاری سه برابر غیر سیگاری هاست.

• فشارخون بالا: فشارخون کنترل نشده می تواند باعث سخت و ضخیم شدن سرخرگ ها و تنگی مجراهای خونی شود.

• سطوح بالای کلسترول خون: سطح بالای کلسترول خون خطر تشکیل پلاک ها و ایجاد تصلب شرایین را افزایش می دهد. کلسترول بالای ایجاد شده توسط سطوح بالای لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) و سطوح پایین لیپوپروتئین با چگالی بالا (HLD)، میتواند باعث ترویج تصلب شرایین شود.

• دیابت: دیابت با افزایش خطر بیماری عروق کرونر مرتبط است این بیماری ها هر دو فاکتورهای خطر یکسانی همچون چاقی و فشار خون بالا را در بر دارند.

• چاقی: اضافه وزن، دیگر فاکتورهای خطر را نیز تشدید می کند.

• عدم فعالیت فیزیکی: ورزش نکردن نیز با بیماری های قلبی و برخی از فاکتورهای خطر آن مرتبط می باشد.

• استرس بالا: فشار و استرس های روحی تسکین نیافته ممکن است به سرخرگ ها آسیب زده به علاوه ی اینکه دیگر فاکتور های خطر بیماری عروقی کرونر را نیز تشدید می کند.

فاکتورهای خطر اغلب گروهی رخ می دهند و ممکن است یکدیگر را ایجاد کنند، همچون چاقی که منجر به دیابت و فشار خون بالا می شود. زمانی که فاکتور های خطرهمگی با هم ایجاد شده باشد ،شما را در معرض ریسک خیلی بالاتری از ابتلا به بیماری عروق کرونر قرار می دهد. برای مثال، سندرم متابولیک (گروهی از بیماری ها که شامل فشارخون بالا، تری گلیسرید بالا، سطوح انسولین زیاد و چربی اضافه در اطراف کمر است) خطر این بیماری را بالا می برد. گاهی بیماری عروق کرونر بدون هیچ عامل خطری ایجاد میشود. پژوهشگران دیگر فاکتور های ممکن را مورد مطالعه قرار داده اند که عبارتند از:

• آپنه خواب: این اختلال باعث توقف مکرر و شروع مجدد تنفس در هنگام خواب می شود. کاهش ناگهانی میزان اکسیژن که در طی خواب رخ میدهد، فشارخون را بالا برده و بر سیستم قلبی -عروقی فشار وارد کرده  و احتمالاً منجر به بیماری عروق کرونر می شود.

• CRP یا پروتئین C-reactive: یک پروتئین طبیعی است  که اگر در مکانی از بدن تورم بوجود آید، مقادیر آن بالا می رود.

احتمالاً مقادیر بالای CRP فاکتور خطری برای بیماری قلبی محسوب می شود. به نظر می آید همزمان با اینکه سرخرگ های کرونر تنگ می شوند، CRP بیشتری در خون به وجود می آید.

• هموسیستئین: هموسیستئن یک آمینواسید در بدن می باشد که برای ایجاد پروتئین و ساخت و نگهداری بافتها استفاده می شود. اما سطوح بالای هموسیستئین ممکن است باعث افزایش خطر  بیماری عروق کرونر شود.

• فیبرینوژن: فیبرینوژن پروتئینی در خون است که نقش اصلی را در انعقاد خون ایفا می کند. اما مقادیر خیلی زیاد آن ممکن است باعث افزایش انبوه پلاکت ها شود، به طور عمده نوع سلول خونی مسئول انعقاد می باشد این می تواند باعث ایجاد یک لخته در سرخرگ شود که در نهایت منجر به حمله ی  قلبی یا سکته خواهد شد.

همچنین فیبرینوژن می تواند یک اندیکاتور التهابی باشد که توام با تصلب شرایین می شود.

• لیپوپروتئین (a): این ماده زمانی تشکیل می شود که ذرات LDL به یک پروتئین خاص متصل شود. لیپوپروتئین a ممکن است توانایی بدن در حل کردن لخته ها ی خونی  را مختل کند احتمالاً میزان بالای لیپوپروتیین a با افزایش خطر ابتلای بیماری قلبی عروقی مرتبط می باشد.

عوارض

بیماری عروق کرونر می تواند منجر به موارد زیر گردد:

• درد قفسه سینه (آنژین): زمانیکه سرخرگ های کرونر تنگ شوند اگر احتیاج بالا رود قلب خون کافی دریافت نمی کند، خصوصاً در طی فعالیت فیزیکی که باعث آنژین یاکوتاهی تنفس می شود.

• حمله قلبی: اگر پلاک کلسترول پاره شود و یک لخته خونی تشکیل شود، انسداد کامل سرخرگ قلبی ممکن است سبب حمله قلبی شود. عدم جریان خون به قلب، به عضلات قلب آسیب وارد می کند. میزان این آسیب به درمان هرچه سریع تر بستگی دارد.

• نارسایی قلبی: اگر برخی قسمت های قلب به طور مزمن به علت کاهش جریان اکسیژن و مواد مغذی محروم شده باشند و یا اگر با  یک حمله ی قلبی آسیب دیده باشد، قلب برای پمپ کافی خون به قلب ضعیف میشود که به این بیماری نارسایی قلبی گفته میشود.

• ریتم غیرطبیعی قلب (آریتمی): تامین ناکافی خون به قلب یا آسیب به بافت قلب میتواند با پالس های الکتریکی قلب تداخل پیدا کرده و باعث آریتمی شود.

زمان مراجعه به پزشک

اگر مشکوک به حمله قلبی شدید، فوراً با 115 یا شماره اوژانس محلی خود تماس بگیرید. اگر به سرویس های اوژانس پزشکی دسترسی نداشتید، به عنوان آخرین چاره از فردی بخواهید که شما را به نزدیک ترین بیمارستان برساند.

اگر عوامل خطر بیمار عروقی کرونر را دارید مثل فشارخون بالا، کلسترول بالا، دیابت یا چاقی با پزشکتان صحبت کنید. پزشک شما را معاینه می کند به خصوص اگر علائم تنگی سرخرگ ها را داشته باشید. حتی اگر شما شواهدی از این بیماری را نداشته باشید، پزشک احتمالاً پیشنهاد درمان تهاجمی عوامل خطر را خواهد داد.

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

پزشک سوالاتی پیرامون تاریخچه پزشکی می پرسد و توصیه به انجام تست های خونی روتین و انجام معاینات می کند، همچنین وی ممکن است پیشنهاد به انجام تست های تشخیصی را بدهد که شامل موارد زیر است:

• الکتروکاردیوگرام: سیگنال های الکترولیکی که از میان قلب میگذارند را ثبت میکند. ECG اغلب میتواند شواهد حمله ی قلبی که قبلاً رخداده یا اگر در پروسه رخ دادن است را نشان دهد، در بعضی از موارد پایش هرلتر توصیه می شود.

با این نوع از ECG شخص  یک مانیتور قابل حمل را به مدت 24 ساعت در حالی که تمامی فعالیت های نرمال خود را انجام می دهد می پوشد برخی نا هنجارها ممکن است جریان خون ناکافی به قلب را نشان دهد.

• اکو کاردیو گرام: در اکوکار دیوگرام از امواج صوتی برای ایجاد تصویرهای قلب استفاده می شود . در طی اکوکار دیو گرام پزشک مربوطه میتواند تعیین کند که آیا تمام بخش های دیواره قلب در پمپ طبیعی قلب شرکت می کند یا خیر . قسمت هایی که ضعیف تر عمل می کنند احتمالاً هنگام حمله ی قلبی یا دریافت خیلی کم اکسیژن، آسیب دیده اند ،که در این حالت نشان دهنده ی بیماری عروقی کرونر یا دیگر بیماری ها می باشد.

• تست استرس: اگر علائم یا نشانه های شخص بیشتر در حین ورزش اتفاق بیفتد ،پزشک از شما می خواهد که در طول ECG بر روی تردمیل راه رفته و یا سوار یک دوچرجه بی حرکت شوید.

این تست به عنوان تست ورزش شناخته می شود. در بعضی موارد دارو برای تحریک قلب به جای ورزش، استفاده می شود در برخی از تست ها استرس از اکوکاردیوگرام استفاده می شود. برای مثال، ممکن است پزشکتان قبل  و بعد از اینکه روی تردمیل یا روی دوچرخه ورزش کنید، یک اولتراسوند انجام دهد. یا در طی اکو کاردیوگرام از دارو برای تحریک قلب استفاده کند.

از دیگر تست های استرس می توان به تست هسته ای اشاره کرد که به اندازه گیری جریان خون به عضلات قلب در طی استراحت و استرس کمک می کند. این تست مشابه همان تست ورزش معمولی می باشد اما به همراه عکس و ECG مقادیر ناچیزی از ماده رادیواکتیو مثل تالیوم به جریان خون تزریق می شوند. مناطقی از قلب که جریان خون کم تری دریافت می کنند توسط دوربین مخصوصی آشکار می شوند.

• آنژیوگرام: برای مشاهده خونی که در درون قلب جریان دارد پزشک یک ماده رنگی مخصوص را به سرخرگها تزریق می کند (داخل وریدی)که به این روش آنژیوگرام گویند.

ماده رنگی از طریق یک لوله نازک و بلند و انعطاف پذیر(کانتر) به سرخرگهای قلب که از سرخرگ ران پا به سرخرگ قلب کشیده می شود- تزریق می شود. این روش میل زنی قلبی نام دارد. ماده رنگی نقاط تنگ شده و انسداد را بر روی تصاویر اشعه مشخص می کند.

اگر فرد انسدادی دارد که نیاز به درمان داشته باشد یک بالن را در بین کانتر فشار داده و باد کرده و جریان خون سرخرگهای کرنر بهبود بخشد, سپس یک لوله مشبک (استنت) برای باز نگه داشتن سرخرگ متسع استفاده می شود.

• سی تی اسکن: تکنولوژی های پرتونگاری کامپیوتری , همچون پرتونگاری کامپیوتری شعاع الکترون (EBCT) یا سی تی آنژیوگرام کرونر، به پزشک کمک می کند که سرخرگها را مشاهده کند، EBCT که سی تی اسکن اولترافست نیز نامیده می شود می تواند کلسیم و رسوبات چربی را که سرخرگهای کرونر را تنگ کرده است را نیز نشان دهد.

اگر مقدار قابل توجهی از کلسیم در سرخرگ باشد احتمال بیماری عروق کرونر بالاست در یک سی تی اسکن آنژیوگرام کرونر که به عنوان کنتراست رنگی تزریق شده داخل وریدی را دریافت کرده ، همچنین می توان تصاویری از سرخرگهای قلب به دست آورد.

• آنژیوگرافی رزوناس مغناطیسی (MRA): در این روش با استفاده از تکنولوژی MRA که اغلب با کنتراست ماده رنگی تزریقی ترکیب شده، برای بررسی مناطق مسدود وتنگ شده صورت می گیرد. اگرچه جزئیات آن به واضحی آنژیوگرام نیست.

روش های درمانی:

روش های بهبود و ترمیم جریان خون:

گاهی برخی از درمان های تهاجمی  نیاز می شوند، که به چندین مورد اشاره شده است:

• آنژیو پلاستی و ریوسکولاریزیشن زیرپوستی کرونر (استنت): در این روش پزشک یک کاتنتر بلند و نازک را در میان سرخرگ تنگ شده قرار می دهد. یک سیم با بالونی توخالی به کاتتر در ناحیه تنگ شده وارد می کنند . پس از آن بالن را باد کرده رسوبات را در برابر دیواره های سرخرگ فشرده می کنند. اغلب استنت را جهت باز نگه داشتن سرخرگ می گذارند. برخی از استنت ها دارو را برای کمک به باز نگه داشتن سرخرگ به آرامی رها می کنند.

• عمل بای پس سرخرگ های کرونر: جراح  از یک مجرا در قسمت دیگری از بدن  برای بای پس سرخرگ ها ی کرونر مسدود استفاده می کند، این اجازه میدهد که خون در اطراف سرخرگ تنگ یا مسدود جریان یابد بدین دلیل که این عمل قلب باید باز انجام شود اغلب زمانی که چندین سرخرگ تنگ شده باشد عمل جراحی صورت می گیرد.

درمان دارویی

• داروهای کاهنده کلسترول: این دارو کاهش مقدار کلسترول خون، به خصوص کلسترول بد (LDL)، که در سرخرگ رسوب می کند را کم می کند. هم چنین به افزایش مقدار کلسترول خوب (HDL) نیز کمک می کند. پزشک از میان گروهی از داروها، شامل استاتین، نیاسین، فیبراتها و اسیدهای صفراوی انتخاب می کند.

• آسپرین: احتمالاً پزشک توصیه به دریافت روزانه آسپرین یا دیگر رقیق کننده های خون می کند که این می تواند تمایل به انعقاد خون را کاهش دهد و به جلوگیری از انسداد عروق کرونر کمک می کند. اگر شما سابقه حمله قلبی دارید، آسپرین از حمله های بعدی جلوگیری می کند.

• بتابلوکرها: این دارو ها میزان ضربان قلب و فشارخون را کم کرده که منجر به کاهش نیاز قلب به اکسیژن می شود در صورت داشتن سابقه قبلی حمله قلبی، مصرف بتابلوکرها خطرحمله های بعدی را کم می کند.

• نیترو گلیسیرین: اسپری و قرص های نیترو گلیسیرین درد قفسه سینه را از طریق باز کردن سرخرگ های کرونرو کاهش  نیاز قلب به اکسیژن، انجام می دهد.

• مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیو تانسین (ACE) و بلوکرهای رسپتور آنژیوتانسین (ARBS): این داروها فشارخون را کاهش داده و از پیشرفت بیماری های عروقی کرونر جلوگیری می کند.

• مسدود کننده های کانال کلسیم: این دارو ها، عضلاتی را که سرخرگ های قلب را احاطه کرده است، ریلکس کرده و باعث باز شدن مجراها و افزایش جریان خون به قلب میشود. اینها همچنین فشارخون بالا را کنترل می کند.

اصلاح شیوه زندگی

تغییر سبگ زندگی به پیشگیری و کاهش روند بیماری عروقی کرونر کمک می کند:

• ترک سیگار: نیکو تین موجود در سیگار رگ های خونی را منقبض کرده و به قلب فشار وارد می کند که بیشتر کار کند اگر سیگار را ترک کنید ریسک ابتلاء به حمله قلبی کاهش می یابد.

• کنترل فشارخون: حداقل هر 2 سال یک بار فشارخون باید کنترل شود. اگر فرد سابقه قلبی یا میزان فشارخون بالاتر ازحد نرمال داشته باشد پزشک اندازه گیری مکرر را توصیه می کند. فشارخون ایده آل زیر mmHg 120 (سیستول) و زیر 80 mmHg (دیاستول) می باشد.

• کنترل کلسترول: در سن 20 سالگی تست کلسترول خون را انجام داده و از آن پس حداقل هر 5 سال یک بار کنترل شود سطوح LDL  باید زیر mgdl130 یا 304 mgdl باشد. اگر فرد دارای دیگر فاکتورهای خطر بیماری قلبی باشد LDL باید زیر mgdl100 باشد.

• کنترل دیابت: در فرد دیابتی کنترل شدید قند خون می تواند ریسک بیماری قلبی عروقی را کاهش دهد.

• فعالیت بدنی: ورزش به رسیدن و نگه داشتن وزن مناسب و کنترل فشارخون و کلسترول بالا کمک می کند. تحت نظر پزشک مربوط 60-30 دقیقه در روز ورزش کنید.

• غذاهای سالم بخورید: یک رژیم غذایی سالم برای قلب که مبنی بر میوه، سبزی، غلات کامل و مقادیر محدود کلسترول، چربی های اشباع و سدیم باشد، میتواند به کنترل وزن، فشارخون و کلسترول کمک کند. مصرف 2-1 سروینگ ماهی در هفته بسیار مفید است.

• کنترل وزن: نگه داری وزن ایده آل کاهش وزن حتی در حد چند کیلوگرم نیز به پایین آوردن فشارخون کمک میکند.

• مدیریت استرس: نگرانی و استرس را تاحد ممکن از خود دور کنید. تکنیک های سالم همچون ریلکسیشن عضلات و تنفس عمیق را تمرین کنید.

درمان جایگزین

درمان های جایگزین:

اسیدهای چرپ امگا-3 نوعی از اسید چرب غیراشباع هستند که برای کاهش التهاب در بدن به عنوان فاکتوری در بیماری عروقی کرونر همکاری می کند. ماهی و روغن های ماهی منابع غنی از اسید های چرب امگا 3-هستند. ماهی های چرب همچون سالمون، شاه ماهی و در حد کمتری ماهی تن، حاوی بیشتر ین مقدارامگا-3 و در نتیجه بیشترین مزیت هستند. مکمل های روغن ماهی ممکن است مفید باشند اما شواهد مصرف ماهی محکم تر است.

• بذر کتان و روغن کتان: اگرچه دارای اسیدهای چرب مفید امگا-3 هستند ولی با این وجود مطالعات این منابع را به اندازه ی ماهی موثرنیافته اند، همچنین پوسته دانه بذرک خام حاوی فیبر محلول است که به کاهش کلسترول خون کمک میکند.

• دیگر منابع غذایی اسیدهای چرب امگا-3: شامل گردو روغن کانولا، دانه ی سویا و روغن دانه ی سویا. این مواد غذایی نسبت به ماهی و روغن ماهی حاوی مقادیر کمتری از امگا-3هستند و شواهد محکمی دال برتاثیر بر سلامت قلب وجود ندارد.

دیگر مکمل های کاهنده ی کلسترول و فشارخون عبارتند از:

• آلفالینولنیک اسید
• ARTICHOKE
• سبوس جو
• سیر
• سیستوستانول
• کوآنزیم کیوتن
•  بتا سیسترول

پیشگیری

سبک زندگی سالم به پاکسازی سرخرگها از پلاک کمک میکند. جهت بهبود سلامت قلب فرد می بایست:

• سیگار را ترک کند.
• بیماری هایی همچون فشارخون بالا، کلسترول بالا و دیابت را کنترل کنید.
• فعالیت فیزیکی داشته باشید.
• غذاهای کم چرب و کم نمک مصرف کنید.
• در وزن سالم بمانید.
• استرس را مدیریت کنید.