برونشیتBronchitis
تعریف بیماری
برونشیت به معنای التهاب لایه داخلی لوله های برونش است که هوا را به ریه ها منتقل می کنند. سرفه همراه با خلط غلیظ غالباً در افراد مبتلا به برونشیت مشاهده می شود. برونشیت ممکن است حاد یا مزمن باشد.
اغلب از یک سرماخوردگی یا عفونت تنفسی شروع می شود. برونشیت حاد بسیار شایع است. برونشیت مزمن که یک بیماری جدی تری است، تحریک یا التهاب مداوم در لایه داخلی لوله های برونش بوده و اغلب به علت سیگار کشیدن ایجاد می شود.
هرچند سرفه کردن ممکن است برای هفته ها ادامه داشته باشد اما برونشیت حاد معمولاً طی چند روز و بدون داشتن عوارض پایدار بهبود می یابد. با این حال، اگر حملات مکرر برونشیت در شما بروز کند، ممکن است شما به برونشیت مزمن مبتلا باشید که نیازمند مراقبت های پزشکی است. برونشیت مزمن یکی از اجزای بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) است.
نشانه ها
علائم مرتبط با برونشیت حاد و مزمن عبارتند از:
• سرفه
• تولید موکوس (خلط) که می تواند شفاف، سفید، زرد مایل به خاکستری یا سبز بوده و یا به ندرت همراه با خون باشد
• خستگی
• تنگی نفس
• تب خفیف و لرز
• ناراحتی در قفسه سینهاگر شما مبتلا به برونشیت حاد باشید، ممکن است سرفه های آزاردهنده بعد از برطرف شدن التهاب برای چندین هفته باقی بماند. برونشیت مزمن به معنای سرفه ای است که حداقل سه ماه ادامه داشته و حملات عودکننده حداقل برای دو سال متوالی وجود داشته باشد.
در صورت ابتلاء به برونشیت مزمن، در برخی دوره های زمانی علائم و نشانه های بیماری تشدید می شود. در چنین شرایطی، ممکن است علاوه بر برونشیت مزمن، برونشیت حاد نیز در شما بروز کرده باشد.
علل
برونشیت حاد معمولاً توسط ویروس ها (به طور معمول ویروسی که سبب بروز سرماخوردگی یا آنفلوآنزا می شود) ایجاد می شود. آنتی بیوتیک ها ویروس ها را از بین نمی برند. بنابراین، این نوع داروها در بیشتر موارد برونشیت مفید نیستند.
شایع ترین علت برونشیت مزمن استعمال سیگار است. آلودگی هوا و گرد و غبار یا گازهای سمی در میحط زیست یا محل کار نیز می توانند منجر به بروز این بیماری شوند.
عوامل خطر
عواملی که خطر ابتلاء به برونشیت را افزایش می دهند عبارتند از:
• دود سیگار. در افرادی که سیگار می کشند یا با یک فرد سیگاری زندگی می کنند خطر برونشیت حاد و برونشیت مزمن بیشتر است.
• مقاومت کم. این حالت ممکن است درنتیجه سایر بیماری های حاد مانند سرماخوردگی یا بیماری های مزمن که سیستم ایمنی را به مخاطره انداخته است، ایجاد شود. افراد مسن، شیرخواران و کودکان کم سن نسبت به عفونت بیشتر آسیب پذیر هستند.
• قرار گرفتن در معرض مواد محرک در محل کار. در صورتیکه در محل کار شما موادی وجود داشته باشد که سبب تحریک ریه می شود یا در معرض بخارهای شیمیایی قرار داشته باشید، احتمال بروز برونشیت در شما بیشتر است.
• ریفلاکس معده. سوزش سردل می توانند سبب تحریک گلوی شما شده و درنتیجه احتمال ابتلای شما به برونشیت را افزایش دهد.
عوارض
اگرچه بروز یک دوره برونشیت معمولاً نگران کننده نیست، اما ممکن است در برخی افراد منجر به ذات الریه (پنومونی) شود. حملات مکرر برونشیت می تواند نشان دهنده بروز بیماری مزمن انسدادی ریه باشد.
زمان مراجعه به پزشک
درصورتیکه سرفه های شما یکی از علائم ذیل را داشت به پزشک مراجعه نمایید:
• بیش از سه هفته طول بکشد.
• مانع خواب شما شود
• همراه با تب بالاتر از 100.4 فارنهایت (38 درجه سانتیگراد)
• تغییر رنگ موکوس
• وجود خون
• وجود خس خس سینه یا تنگی نفس
روش های تشخیصی
روش های تشخیصی:
در طی چند روز اول بیماری، تشخیص علائم و نشانه های برونشیت از سرماخوردگی دشوار است. در معاینه فیزیکی، پزشک از گوشی پزشکی برای معاینه ریه های شما در هنگام تنفس استفاده می کند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است انجام آزمایشات بیشتری را پیشنهاد دهد:
• عکس برداری از قفسه سینه با استفاده از اشعه X. عکس برداری از قفسه سینه می تواند مشخص کند که علت سرفه های شما ذات الریه یا بیماری های دیگر می باشد یا خیر. این امر به خصوص اگر شما سیگار می کشید، حائز اهمیت است.• آزمایش خلط. خلط موکوسی است که هنگامی که شما سرفه می کنید از ریه ها خارج می شود. آزمایش خلط می تواند به تشخیص سیاه سرفه یا سایر بیماری هایی که توسط آنتی بیوتیک ها درمان می شوند، کمک کند. همچنین خلط می تواند از نظر علائم آلرژی مورد آزمایش قرار گیرد.
• آزمایش عملکرد ریوی. در طی این آزمایش، شما داخل وسیله ای به نام اسپیرومتر می دمید که مقدار هوایی که ریه های شما قادر به نگهداری آن هستند و سرعتی که شما قادر به بیرون راندن هوا از ریه ها هستید را اندازه گیری می کند. این آزمایش برای بررسی علائم آسم یا امفیزم استفاده می شود.
روش های درمانی:
اگر شما به برونشیت مزمن مبتلا هستید، ممکن است از یک برنامه ورزشی تنفس سود ببرید. در طی این برنامه به شما آموزش داده می شود که چگونه با سهولت بیشتر نفس بکشید و توانایی خود را برای ورزش کردن افزایش دهید.
درمان دارویی
بیشتر موارد برونشیت حاد بدون درمان پزشکی و طی دو هفته درمان می شوند.
در برخی شرایط، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند که عبارتند از:
• آنتی بیوتیک ها. برونشیت معمولاً به علت یک عفونت ویروسی ایجاد می شود. بنابراین آنتی بیوتیک ها موثر نیستند. با این حال، پزشک ممکن است در صورتیکه به وجود عفونت باکتریایی در شما مشکوک باشد، یک آنتی بیوتیک تجویز کند.• داروی سرفه. بهتر است از سرفه ای که سبب بالا آمدن موکوس می شود، ممانعت نکنید زیرا سرفه سبب حذف مواد محرک از ریه ها و راه های هوایی شما می شود. اگر سرفه مانع خواب شما می شود، می توانید از داروهای ضد سرفه در زمان خواب استفاده کنید.
• سایر داروها. اگر شما آلرژی، آسم یا بیماری مزمن انسدادی ریه داشته باشید، پزشک ممکن است داروهایی را به منظور کاهش التهاب و باز کردن راه های هوایی تنگ شده شما توصیه نماید.
اصلاح شیوه زندگی
شما می توانید برای داشتن احساس بهتر، اقدامات زیر را در جهت خود مراقبتی انجام دهید:
• از مواد محرک ریه اجنتاب کنید. سیگار نکشید. زمانی که هوا آلوده است یا در زمان مواجهه با محرک ها مانند رنگ یا پاک کننده های خانگی حاوی بخار از ماسک استفاده کنید.
• از یک دستگاه مرطوب کننده استفاده کنید. هوای گرم و مرطوب به بهبودی سرفه ها و نرم شدن خلط در راه های هوایی شما کمک می کند. مطمئن شوید که دستگاه را با توجه به توصیه های شرکت سازنده تمیز می کنید تا از رشد باکتری و قارچ در ظرف آب جلوگیری نمایید.
• در محیط بیرون از ماسک استفاده کنید. اگر هوای سرد سبب تشدید سرفه های شما و تنگی نفس می شود، قبل از رفتن به محیط بیرون از ماسک استفاده کنید.
پیشگیری
به منظور کاهش خطر برونشیت توصیه های زیر را دنبال نمایید:
• از استعمال سیگار اجتناب نمایید. دود سیگار خطر ابتلاء به برونشیت مزمن را افزایش می دهد.
• واکسن بزنید. بسیاری از موارد برونشیت حاد به علت ویروس آنفلوآنزا ایجاد می شوند. دریافت سالانه واکسن آنفلوآنزا می تواند از ابتلاء به آنفلوآنزا پیشگیری کند. شما می توانید در برابر برخی انواع ذات الریه نیز واکسینه شوید.
• دست های خود را بشویید. به منظور کاهش خطر ابتلاء به عفونت ویروسی دست های خود را به طور مرتب شسته و از ضد عفونی کننده های دست استفاده نمایید.
• از ماسک جراحی استفاده کنید. اگر شما به بیماری مزمن انسدادی ریه مبتلا هستید، در محل کار و در محیط های شلوغ از ماسک استفاده کنید.