فیستول شریانی وریدیArteriovenous fistula

عوامل خطر

ریسک ایجاد فیستول شریانی وریدی با موارد زیر افزایش می‌یابد:

•    کاتتریزاسیون قلبی
•    فشارخون افزایش یافته
•    شاخص توده بدنی بالا
•    داورهای ضد لخته خون و داروهای آنتی فیبرینولیتیک
•    افزایش سن
•    جنسیت (مونث)

عوارض

فیستول شریانی وریدی درمان نشده منجر به عوارض زیر می‌شود:

نارسایی قلبی: این عارضه از حادترین عوارض فیستول عروق بزرگ است. از آن جایی که جریان خون در فیستول‌ها سریع تر از مسیر طبیعی سرخرگ، مویرگ و سیاهرگ خواهد بود، قلب مجبور خواهد بود برای جبران فشارخون کاهش یافته سریع تر و سخت تر از قبل خون را پمپاژ کند که به آن نارسایی قلبی با برون ده بالا می‌گویند که قلب رابه مرور ضعیف می‌کند.

لخته خون: وجود فیستول شریانی وریدی در ناحیه پا سبب ابجاد لخته خون و درد میشود. همچنین ممکن است لخته ها به ریه مهاجرت کنند و منجر به آمبولی شوند.

درد پا: وجود فیستول شریانی وریدی در ناحیه پا می‌تواند سبب ایجاد درد شود یا دردی که از قبل وجود دارد را شدید تر سازد.

خون ریزی: فیستول شریانی وریدی ممکن است منجر به خون ریزی خصوصاً در دستگاه گوارش شود.

آمادگی ویزیت پزشک

اقدامات بیمار:
•    آگاهی از محدودیت های پیش از ویزیت مانند محدودیت خاص در رژیم غذایی.
•    یادداشت تمامی علائم حتی نشانه های غیر مرتبط با فیستول
•    یادداشت تمامی اطلاعات شخصی کلیدی مانند آسیب های وارده به پوست یا سابقه خانوادگی فیستول
•    یادداشت سوالات خود از پزشک

سوالات شامل موارد زیر می‌شوند:
•    عامل اصلی ایجاد کننده علائم من چیست؟
•    آیا علت دیگری وجود دارد؟
•    انجام چه آزمایشاتی لازم است؟
•    چه روش‌های درمانی وجود دارد؟
•    در چه سطحی می‌توانم فعالیت فیزیکی داشته باشم؟
•    آیا فرزندان و دیگر خویشاوندان من نیز احتیاج به معاینه در این زمینه دارند؟

انتظارات از پزشک:
پزشک نیز ممکن است سوالاتی را از فرد بپرسد:

•    از چه زمانی علائم بروز پیدا کرد؟
•    آیا علائم شما مداوم است یا گاه به گاه ایجاد می‌شود؟
•    شدت علائم چقدر است؟
•    چه عاملی علائم شما رابهبود می‌دهد؟
•    چه عاملی موجب تشدید علائم شما می‌شود؟

زمان مراجعه به پزشک

در صورت دارابودن هرکدام از این علائم  باید به پزشک مراجعه کرد. تشخیص زودهنگام بیماری به درمان آن کمک بیشتری خواهد کرد.

روش های تشخیصی

برای تشخیص فیستول شریان وریدی، پزشک با استفاده از یک گوشی پزشکی به صدای جریان خون درناحیه مشکوک به فیستول گوش می‌دهد. جریان خون از طریق یک فیستول شریان وریدی ممکن است صدایی شبیه به صدای کلیک کردن و یا صدای دستگاه سوفل ایجاد کند.

اگر پزشک صدایی مشابه کلیک بشنود، ممکن است تست‌های دیگری را برای تایید این صدا که توسط یک فیستول شریانی ایجاد می شود را تجویز کند که این تست‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

•    سونوگرافی دوبلکس:

سونوگرافی دوبلکس یکی از روش های رایج و بسیار موثر برای بررسی یک فیستول شریان وریدی در رگ های خونی پاها و یا بازوها می باشد. در سونوگرافی دوبلکس، ابزاری به نام ترنس دیوسر بر پوست منطقه مشکوک فشرده میشود. مبدل، امواج صوتی با فرکانس بالا تولید میکند که از سلول های قرمز خون جهش می یابد.

سونوگرافی دوبلکس می تواند میزان سرعت جریان خون را با اندازه گیری سرعت تغییرات در هر گام ( تناوب ) تخمین بزند.

•    توموگرافی کامپیوتری (CT) آنژیوگرام:

سی تی آنژیوگرافی اجازه می دهد تا پزشک متخصص قلب و عروق  بیمار را بررسی کند تا اگر جریان خونی از کنار مویرگ ها میگذرد، آنها را ببیند. بیمار یک رنگ تزریقی دریافت خواهد کرد تا تصاویر CT قابل مشاهده شده و با حرکت دستگاه در اطراف بیمار تصاویری از عروق بدن گرفته میشود تا پزشک بتواند متوجه  تنگ شدگی شود. این تصاویر پس از آن به یک کامپیوتر برای نمایش به پزشک ارسال می گردد.

•    آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی  (MRI):

در صورتی که پزشک تصور کند که ممکن است بیمار دارای یک فیستول شریان وریدی در یک شریان عمیق تر در زیر پوست خود باشد، ممکن است دستور انجام یک MRI  را نیز بدهد. این آزمایش اجازه می دهد تا پزشک بتواند بافت نرم بدن را ببیند.
از روش های مشابه تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) نیز میتوان استفاده کرد که شامل استفاده از یک رنگ خاص میشود که در ایجاد تصاویر از رگ های خونی کمک کننده خواهند بود.

در طول MRI ، فرد بر روی یک میز در داخل یک دستگاه لوله مانند که یک میدان مغناطیسی تولید میکند، دراز میکشد. سپس دستگاه MRI با استفاده از امواج رادیویی و مغناطیسی تصاویری از بافت های بدن ایجاد میکند. با استفاده از تصاویر این آزمایش، پزشک قادر به دیدن فیستول شریان وریدی خواهد بود.

روش های درمانی:

ممکن است که پزشک تنها بر فیستول شریانی نظارت داشته باشد؛ به خصوص اگر که آن کوچک بوده وهیچ عارضه ای به دنبال نداشته باشد. برخی فیستول شریانی وریدی کوچک خود بدون درمان بسته میشوند.

اگر فیستول شریانی وریدی نیاز به درمان داشته باشد، یکی از روش های زیر به کار گرفته می‌شود:

•    سونوگرافی با هدایت فشرده:

در صورت وجود فیستول شریانی وریدی در ناحیه پا که به راحتی در سونوگرافی قابل مشاهده است، درمان با این نوع سونوگرافی ممکن است مناسب باشد. در این روش، پروب سونوگرافی با فشرده سازی فیستول و جلوگیری از جریان خون، به رگ های خونی آسیب دیده کمک می کند.

این روش تنها در حدود ۱۰ دقیقه طول می کشد اما فقط برای حدود یک نفر از هر سه نفرکار ساز است.

•    کاتتر آمبولیزاسیون:

در این روش، یک کاتتر در شریان نزدیک محل فیستول وارد می گردد. اشعه ایکس و روش‌های دیگر تصویربرداری برای هدایت کاتتر به فیستول به کارگرفته می‌شود. سپس یک سیم پیچ کوچک و یا استنت در محل فیستول برای تغییر مسیر جریان خون قرار می دهند.

بسیاری از افراد دارای کاتتر آمبولیزاسیون در بیمارستان به مدت ۲۴ ساعت یا کمتر بستری میشوند و بعد از آن می توانند تمام فعالیت های روزانه خود را پس از یک هفته مجددا از سر بگیرند.

•    جراحی:
اگر امکان درمان  فیستول شریانی وریدی بزرگ با کاتتر آمبولیزاسیون وجود نداشته باشد، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.