بیماری فراموشیAmnesia
تعریف بیماری
بیماری فراموشی یا آمنژیا به فرایند از دست دادن حافظه اطلاق می شود مانند اطلاعات مربوط به رویداد ها و تجارب. افراد مبتلا به فراموشی معمولاً از هویت خود آگاه هستند اما ممکن است در یادگیری مطالب جدید و یا ایجاد حافظه جدید با مشکل مواجه شوند. فراموشی معمولاً با ایجاد آسیب به نواحی از مغز که مسئول پردازش اطلاعات جدید وحافظه هستند شروع می شود. علی رغم از دست دهی گذرا حافظه،
فراموشی اغلب دائمی خواهد بود.
درمان خاصی برای فراموشی وجود ندارد اما تکنیک هایی برای ارتقای حافظه افراد مبتلا به آن ارائه شده است.نشانه ها
دو ویژگی بارز فراموشی شامل موارد زیر می شوند:
• مشکل در یادگیری مطالب جدید (فراموشی پیش گستر)
• مشکل در یادآوری رویداد های گذشته ( فراموشی پس گستر)بیشتر افراد مبتلا به فراموشی مشکلاتی را با حافظه کوتاه مدت دارند. رویداد های اخیر اغلب در حافظه شان از بین می رود و ماندگار نیست. اما خاطرات دورتر و عمیق تر اغلب به یاد آورده می شوند. برای مثال فرد ممکن است خاطرات کودکی خود را به یاد آورد یا اسامی روسای جمهور پیشین را نام ببرد اما نام رئیس جمهور فعلی را نداند یا غذایی که برای صبحانه صرف کرده را به یاد نیاورد.
این نوع از فراموشی نمیتواند بر هوش فرد، دانش کلی، آگاهی، توجه و هویت وی تاثیر گذار باشد. افراد مبتلا به فراموشی معمولاً توانایی های گفتاری و نوشتاری را خواهند داشت و می توانند مهارت های مختلف مانند دوچرخه سواری را یاد بگیرند و همچنین ممکن است بر بیماری خود نیز آگاهی داشته باشند.
فراموشی با دمانس متفاوت است. دمانس نیز اغلب شامل از دست دهی حافظه همراه است اما مشکلات عمده شناختی مهمی را به همراه دارد که عملکرد فرد را کاهش می دهد.دیگر علائم و نشانه ها:
باتوجه به علت فراموشی علائم دیگر آن شامل موارد زیر می شوند:
• ایجاد خاطرات غلط که یا به طور کامل ساختگی هستند یا در نتیجه گذر زمان و جابجایی زمانی رخ می‌دهند.
• گیجیعلل
عملکرد طبیعی حافظه شامل قسمت های زیادی از مغز می شود. هر بیماری یا آسیبی که بر مغز تاثیر بگذارد می تواند با حافظه تداخل ایجاد کند.
فراموشی می تواند ناشی از آسیب به قسمت های ساختاری مغز از جمله سیستم لیمبیک باشد که مسئول کنترل احساسات و عواطف است. این قسمت های ساختاری شامل تالاموس (که در مرکز مغز واقع شده است) و هیپوکامپ (در لوب های تمپورال مغز واقع شده اند) می شود.
فراموشی ناشی از آسیب مغز فراموشی نورولوژیک نیز شناخته می شود. علل احتمالی فراموشی نورولوژیک شامل موارد زیر می شود:
• سکته
• التهاب مغز (انسفالیت) در نتیجه عفونت ویروسی و یا واکنش سیستم اتوایمیون به سرطان در نقاط دیگر بدن
• کمبود اکسیژن کافی در مغز در نتیجه سکته قلبی یا سندروم زجر تنفسی و مسمومیت با مونواکسید کربن
• مصرف طولانی مدت الکل که منجر به کمبود تیامین می شود
• وجود تومور هایی در قسمت های کنترل کننده حافظه مغز
• بیماری های تحلیل برنده سیستم عصبی مانند آلزایمر، دمانس و تشنج
• داروهای خاص مانند انواع داروهای آرام بخش ( بنزودیازپین ها)نوع نادری از فراموشی نیز وجودداردکه فراموشی تجزیه ای نام دارد و ناشی از شوک احساسی یا ضربه روحی می‌باشد مانند قربانی بودن برای یک جنایت وحشیانه. در این اختلال فرد ممکن است حافظه شخصی خود را از دست بدهد اما به طور محدود .
عوامل خطر
شانس ابتلا به فراموشی با موارد زیر افزایش می یابد:
• جراحی مغز و سر یا ضربه
• سکته
• استفاده بیش از حد از الکل
• تشنجعوارض
بیماری فراموشی از نظر انواع آن مختلف است اما حتی فراموشی خفیف نیز مشکلاتی را در انجام فعالیت های روزانه ایجاد می کند و فرد ممکن است با عوارضی در محل کار، مدرسه و اجتماع رو به رو باشد.
امکان بازیابی حافظه از دست رفته ممکمن است وجود نداشته باشد.
برخی افراد با مشکلات شدید حافظه ممکن است به مراقبت های دائمی احتیاج داشته باشند.آمادگی ویزیت پزشک
به احتمال زیاد فرد در ابتدا به پزشک خانواده یا پزشک عمومی مراجعه خواهد کرد و ممکن است در ادامه به یک متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده شود.
اقدامات بیمار:
• یادداشت تمام علائم و نشانه ها شامل علائمی که حتی به نظر با بیماری فرد غیر مرتبط هستند.
• یادداشت اطلاعات شخصی کلیدی شامل تنش ها و تغییرات اخیر زندگی.
• درخواست همراهی از یک دوست یا عضوی از خانواده چرا که حتی در بهترین شرایط هم به خاطر سپردن تمامی اطلاعات در طول جلسه با پزشک ممکن نیست
• به همراه داشتن مداد و کاغذ جهت یادداشت نکات اصلی
• یادداشت سوالات خود از پزشک
فراهم کردن لیستی از سوالات می تواند به بیمار کمک کند تا بتواند حداکثر استفاده را از زمان خود با پزشک بپرسد. سوالاتی در این رابطه عبارتند از:
• علت احتمالی علائم؟
• آیا علل دیگری برای وجود چنین علائمی وجود دارد؟
• انچام چه آزمایشاتی لازم است؟ آیا این آزمایشات احتیاج به آمادگی خاصی دارد؟
• آیا امکان بازیابی حافظه از دست رفته وجود دارد؟
• چه روش های درمانی وجود دارد و شما کدام را پیشنهاد می دهید؟
• آیا احتیاج به محدودیت برای فعالیت های خاصی وجود دارد؟
• آیا بروشور یا مطالب آماده ای برای کسب اطلاعات بیشتر وجود دارد
اضافه بر این سوال ها برای پرسیدن سوالات دیگر لحظه ای درنگ نکنید.
انتظارات از پزشک:
• پزشک نیز در طول جلسه ملاقات سوالات زیر را از بیمار خواهد پرسید:
• چه زمانی متوجه از دست دادن حافظه خود شدید؟
• آیا علائم دیگری نیز تجربه کردید؟
• آیا دچار تروما یا آسیب شده اید؟ برای مثال تصادف و آسیب در ورزش؟
• آیا بیماری یا رخداد دیگری شرایط شما را بدتر می‌نماید؟
• آیا موردی وجود دارد که شرایط شما را بهبود دهد؟
• آیا مشکلات حافظه شما دائمی است یا منقطع؟
• آیا روند از دست دادن حافظه تان در حال بدتر شدن است؟زمان مراجعه به پزشک
در صورت از دست دهی ناگهانی حافظه، ضربه به سر یا آسیب و جراحت سر، گیجی و عدم تعادل نیاز است که فرد به پزشک مراجعه کند. فرد مبتلا به فراموشی قادر به شناسایی مکان خود نیست و متوجه نیاز یه پزشک نمی‌باشد. بنابراین اطرافیان باید فرد را به مراکز درمانی منتقل نمایند.
روش های تشخیصی
جهت تشخیص بیماری فراموشی پزشک در ابتدا ارزیابی کاملی جهت اطمینان از نبود دیگر بیماری ها با علائم مشابه فراموشی انجام می دهد مانند آلزایمر و دمانس.
پزشک سوالاتی را نیز جهت اطمینان از وجود فراموشی خواهد پرسید از جمله:
• نوع فراموشی – کوتاه مدت یا طولانی مدت
• زمان شروع از دست دادن حافظه و روند پیشرفت آن
• فاکتورهای محرک مانند ضربه به سر، سکته یا جراحی
• پیشینه خانوادگی خصوصاً بیماری های نورولوژیکی
• استفاده از مواد مخدر یا الکل
• وجود دیگر علائم و نشانه ها مانند گیجی، اختلال تکلم و تغییرات شخصیتی
• دارا بودن پیشینه تشنج، سردرد، افسردگی یا سرطانمعاینه فیزیکی:
معاینه فیزیکی شامل چک کردن رفلکس ها، عملکرد حسی و تعادل و دیگر جنبه های سیستم عصبی و مغز می‌باشد
تست های تشخیصی:
پزشک جهت تشخیص از آزمایشات زیر استفاده خواهد کرد:
• آزمایشات تصویربرداری – شامل ام آر آی و سی تی اسکن جهت بررسی آسیب های مغزی
• آزمایش خون جهت بررسی وجود عفونت، کمبود های تغذیه ای و دیگر مسائل
• الکتروانسفالوگرام جهت بررسی وجود تشنج
درمان:
درمان فراموشی بر تکنیک ها و استراتژی هایی با هدف جبران مشکلات حافظه و بیماری های زمینه ای آن اتکا می کند
کار درمانی:
فرد مبتلا به فراموشی ممکن است جهت یادگیری اعمال جدید با هدف جایگزینی آموخته های فراموش شده از یک درمانگر کمک بگیرد
استفاده از تکنولوژی:
بیشتر مبتلایان فراموشی استفاده از تکنولوژی های هوشمند را مفید تلقی می کنند مانند گوشی های هوشمند یا تبلت ها. چرا که این وسیله ها می توانند رویداد های مهم را یادآوری کنند و افراد را در پیشبرد برنامه های روزانه کمک کنند.درمان دارویی
جهت درمان فراموشی تا کنون دارویی معرفی نشده است.
ممکن است فراموشی در نتیجه ی سندروم ورنیکه کورساکوف که ناشی از کمبود تیامین می باشد ایجاد شود. درمان آن شامل جبران کمبود این ویتامین با استفاده از تغذیه مناسب است. در بیشتر افراد بازگشت حافظه از دست رفته میسر نمیشود.پیشگیری
از آنجایی که آسیب به مغز می تواند باعث ایجاد فراموشی شود باید اقدامات لازم جهت جلوگیری از آسیب به مغز انجام شود:
• پرهیز از استفاده از الکل
• استفاده از کلاه ایمنی در هنگام دوچرخه سواری
• استفاده از کمربند در هنگام رانندگی
• درمان سریع هر نوع عفونت
• در صورت دارا بودن علائم سکته یا آنوریسم مغز، سردرد مداوم و بی حسی یک طرفه باید به مراکز درمانی رجوع شود