لوسمی حاد میلوئیدAcute Myelogenous Leukemia (AML)

  • تعریف بیماری

    لوسمی حاد میلوئید به سرطان خون و مغز استخوان اطلاق می شود. مغز استخوان همان بافت اسفنجی داخل استخوان است که سلول های خونی در آن ساخته می شوند.
    واژه ی حاد در نام این بیماری به معنی پیشرفت سریع آن است و میلوئید نیز از آن جهت به آن اطلاق شده است که به گروهی از سلول های میلوئید که به طور طبیعی به انواع مختلفی از سول های بالغ تمایز می‌یابند تاثیر می‌گذارند. از جمله گلبول های قرمز، سفید و پلاکت ها.
    برای این نوع ازسرطان نام‌های دیگری وجود دارد از جمله: لوسمی میلوبلاستیک حاد، لوسمی گرانولوسیتیک حاد و لوسمی غیر لینفوسیتیک حاد.

    نشانه ها

    •    تب
    •    درد استخوانی
    •    خستگی و فقدان انرژی
    •    تنگی نفس
    •    رنگ پریدگی
    •    عفونت های مکرر
    •    کبودی های مکرر
    •    خون ریزی غیر معمول از جمله از بینی و لثه ها
    در صورت وجود هرگونه علائم و نشانه های غیر معمول فرد باید جهت ملاقات با پزشک اقدام کند.

    علل

    لوسمی حاد میلوئید توسط آسیب به  DNA سلول های در حال رشد و تمایز در مغز استخوان ایجاد می‌شوند. هنگام وقوع این آسیب تولید سلول های خونی دچار اختلال می شود و مغز استخوان شروع به تولید سلول های نابالغی می کند که به گلبول های سفید لوسمیک به نام میلوبلاست تمایز می یابند.  این سلول های نابالغ توانایی عملکرد مناسب را ندارند.
    در بیشتر موارد، علت ایجاد جهشی که در DNA  منجر به لوسمی می شود مشخص نیست. مواجهه با پرتو یا برخی مواد شیمیایی خاص با داروهای شیمی درمانی به عنوان فاکتورهای خطر سرطان حاد میلوئید معرفی شده اند.

  • عوامل خطر

    عواملی که می توانند خطر ابتلا به سرطان حاد میلوئید را افزایش دهند شامل موارد زیر می شوند:
    افزایش سن: با افزایش سن خطر ابتلا به لوسمی حاد میلوئید افزایش می یابد. این بیماری بیشتر در افراد 65 سال و یا بیشتر شایع است.
    جنسیت: برای ابتلا به لوسمی حاد میلوئید مردان نسبت به زنان مستعد تر هستند.
    سابقه درمان سرطان: افرادی که سابقه ی انواع بخصوصی از شیمی درمانی و پرتودرمانی را داشته باشند در معرض خطر قابل توجهی برای ابتلا به لوسمی حاد میلوئید هستند.
    مواجه با پرتوها: افرادی که در مواجهه با سطوح بالای تشعشات بوده اند مانند نجات یافتگان فاجعه هسته ای در معرض خطر افزایش یافته برای ایجاد لوسمی حاد میلوئید هستند.
    مواجه با مواد شیمیایی خطرناک: مواد شیمیایی خطرناکی مانند بنزن با افزایش خطر لوسمی حاد میلوئید مرتبط است.
    استعمال سیگار: لوسمی حاد میلوئید با استعمال سیگار مرتبط است چراکه حاوی بنزن و دیگر عوامل شناخته شده زمینه ای سرطان می باشد.
    دیگر اختلالات خونی: افرادی که به دیگر بیماری های مرتبط با خون مبتلا هستند مانند: دیس پلازی میلوئید، میلوفیبروزیس، ترومبوسیتمی در معرض خطر بیشتری برای ایجاد لوسمی حاد میلوئید هستند.
    اختلالات ژنتیکی: اختلالات ژنتیکی بخصوصی از جمله سندرم داون با خطر افزایش یافته ی لوسمی حاد میلوئید مرتبط شناخته شده است.
    بسیاری از مبتلایان لوسمی حاد میلوئید عوامل خطرزای خاصی ندارند و همچنین در مقابل بسیاری از افراد که در مواجهه ی عوامل خطرزا هستند هرگز مبتلا به این بیماری نمی شوند.

    آمادگی ویزیت پزشک

    در صورت وجود علائم و نشانه های لوسمی میلوئید حاد درابتدا بیمار به پزشک عمومی یا خانواده مراجعه می کند و در برخی از موارد فرد سریعاً به هماتولوژیست ارجاع داده می شود.
    از آن جایی که وقت ملاقات ها اغلب کوتاه است و موارد زیادی نیز برای پوشش و پرداختن وجود دارند بهتر است از قبل آمادگی لازم وجود داشته باشد.
    در این جا اطلاعاتی آورده شده است که جهت کسب آمادگی و آگاهی از اقدامات پزشک کمک کننده خواهند بود:
    اقدامات بیمار:
    •    کسب آگاهی نسبت به احتیاج به هرگونه آمادگی قبل از ملاقات: هنگام گرفتن وقت ملاقات بیمار باید نسبت به الزام انجام هرگونه عملی قبل از ملاقات با پزشک اطمینان حاصل کند.
    •    یادداشت تمامی علائم و نشانه ها: همه ی علائم بیمار شامل هر علامتی که به نظر مغایر با علت اصلی مراجعه ی باشد باید یادداشت شود.
    •    یادداشت اطلاعات کلیدی شخصی: اطلاعات شخصی مهم مانند تغییرات اخیر زندگی، یا استرس ها و تنش های اصلی باید ذکر شوند.
    •    فراهم کردن لیستی از تمام داروها و ویتامین ها و مکمل های مصرفی که بیمار استفاده میکند: همه ی داروهای مصرفی به همراه دوز مصرف باید ذکر شوند.
    •    همراه داشتن عضوی از خانواده یا حتی یک دوست نزدیک در هنگام مراجعه : گاهی به یاد آوردن همه ی اطلاعات در طول ملاقات پزشک میتواند دشوار باشد. گاهی شخص همراه بیمار می تواند نکاتی را به یاد آورد که خود فرد آن را فراموش کرده است.
        یادداشت سوالات جهت پرسیدن از پزشک: زمان ملاقات بیمار و پزشک محدود است، از این رو آماده کردن لیستی از سوالات می تواند جهت نهایت  استفاده از این زمان کوتاه میتواند مفید باشد. بهتر است بیمار یا والدین کودک سوالات را به ترتیب اولویت یادداشت کنند.
    سوالات ابتدایی مرتبط با لوسمی حاد لنفوسیتی که بیمار ممکن است بخواهد از پزشک بپرسد شامل موارد زیر می شود:
    •    چه چیزی باعث این علائم و نشانه ها شده است؟
    •    علل احتمالی دیگری برای این علائم وجود دارد؟
    •    انجام چه آزمایشاتی ضروری است؟
    •    آیا این بیماری موقتی است یا دائمی؟
    •    بهترین اقدام برای این بیماری چیست؟
    •    چه روش های جایگزینی برای روش های اولیه درمانی پیشنهاد می کنید؟
    •    بیماری های دیگر همراه چگونه باید در کنار لوسمی حاد لنفوئیدی مدیریت شوند؟
    •    چه محدودیت هایی لازم است که اعمال شوند؟
    •    آیا لازم است که به یک متخصص مراجعه شود؟ هزینه ی آن چه میزان خواهد بود و آیا تحت پوشش بیمه می باشد؟
    •    آیا داروهای تجاری دیگری برای جایگزین شدن با داروهای تجویزی فعلی وجود دارند؟
    •    آیا بروشور یا برگه های پرینت شده ای وجود دارد که بتوان از آن ها جهت افزایش اطلاعات استفاده کرد؟
    •    چه وب سایت هایی در این رابطه پیشنهاد می شود؟
    •    چه معیاری مشخص می کند که آیا من به جلسات پیگیری نیاز خواهم داشت یا خیر؟
    علاوه بر این سوالات، برای پرسیدن هر سوال دیگری از پزشک تردید نکنید.

    به احتمال زیاد پزشک نیز تعدادی سوال از بیمار خواهد پرسید. داشتن آمادگی جهت پاسخ به این سوال ها ممکن است زمان کافی را برای پوشش بخش هایی که مد نظر بیمار است در اختیار وی قرار دهد.
    سوالات به این شرح هستند:
    •    علائم بیماری از چه زمانی آغاز شدند؟
    •    آیا این علائم ادامه دار هستند یا مقطعی؟
    •    شدت این علائم چه قدر است؟
    •    آیا مورد خاصی وجود دارد که منجر به بهبودی این علائم شود؟
    •    آیا موردی باعث بدتر شدن بیماری و علائم شما می شود؟

    اقداماتی که بیمار میتواند انجام دهد:
    پرهیز از فعالیت هایی که ظاهراً علائم و نشانه ها را بدتر می کند. برای مثال، درصورتی که کودک یا بیمار احساس خستگی می کنند باید زمان بیشتری را به استراحت اختصاص دهند. فعالیت های مهم روزانه باید مشخص شوند و در طی روز فقط به آن ها پرداخته شود.

  • روش های تشخیصی

    در صورت وجود علائم و نشانه های لوسمی حاد میلوئید پزشک ممکن است انجام برخی تست های تشخیصی را توصیه نماید:
    آزمایش خون: بیشتر افراد مبتلا به لوسمی حاد میلوئید دارای تعداد بسیار زیادی از گلبول های سفید و مقدار ناکافی گلبول های قرمز و پلاکت ها هستند. حضور سلول های بلاست – سلول های نابالغی که به طور طبیعی در مغز استخوان و نه در گردش خون یافت می شوند- یکی دیگر از نشانگرهای لوسمی حاد میلوئید هستند.
    آزمایش مغز استخوان: یک آزمایش خون می تواند لوسمی را فقط به عنوان پیشنهاد در نظر بگیرد اما آزمایش مغز استخوان می تواند آن را تایید کند.
    در طول بیوپسی مغز استخوان، برای خارج کردن نمونه ی مغز استخوان از یک سوزن استفاده می‌شود. معمولاً نمونه نیز از استخوان لگن گرفته می شود و به آزمایشگاه فرستاده می شود.
    پانکسیون کمری: در برخی موارد خارج کردن مایع اطراف نخاع  جهت چک کردن سلول های لوسمیک ضروری است. پزشک میتواند با وارد کردن یک سوزن کوچک در کانال نخاعی قسمت پایینی کمر این مایع را خارج کند.
    تست ژنومیک: تست های آزمایشگاهی مربوط به سلول های لوسمیک می تواندد ژن های بخصوص، تغییرات کروموزوم ها و دیگر مسائل مختص لوسمی را همانند یافتن تغییرات ژنتیکی و جهش‌ها تشخیص دهند. این کار می تواند به مشخص کردن پیشرفت بیماری و هدایت درمان کمک کند.
    در صورتی که پزشک به لوسمی مشکوک باشد احتمالا ً بیمار به یک پزشک متخصص هماتولوژی یا انکلوژیست ارجاع داده می‌شود.
    مشخص کردن زیر گروه های لوسمی حاد میلوئید:
    درصورتی که پزشک تخشیص ابتلا به لوسمی حاد میلوئید را برای بیمار بدهد، ممکن است آزمایش های بیشتری جهت مشخص کردن شدت سرطان و دسته بندی آن به زیرگروه های اختصاصی تر لوسمی حاد میلوئید لازم باشد.
    اینکه لوسمی حاد میلوئید در چه زیرگروهی باشد به چگونگی ظاهر شدن سلول ها در زیر میکروسکوپ در هنگام بررسی بستگی دارد. آزمایشات آزمایشگاهی خاصی ممکن است برای تشخیص ویژگی های بخصوص سلول ها نیاز باشد.
    مشخص کردن زیرگروه های لوسمی حاد میلوئید میتواند به انتخاب روش درمانی مناسب برای بیمار کمک کند.

    درمان:
    درمان لوسمی حاد میلوئید به عوامل مختلفی از جمله زیرگروه بیماری، سن بیمار، وضعیت سلامت کلی و ترجیح خود بیمار بستگی دارد.
    به طور کلی درمان به دو فاز مجزا تقسیم می شود.
    درمان القایی جهت فروکش کردن بیماری: هدف از فاز اول درمان از بین بردن سلول های لوسمیک موجود در خون و مغز استخوان است. اگرچه، روش القای فروکشی تمام سلول های لوسمیک را از بین نمی برد بنابراین درمان های دیگری نیز برای جلوگیری از بازگشت بیماری لازم است.
    درمان تثبیتی: این نوع از درمان همچنین درمان پس از فروکش، درمان تشدیدی و درمان نگهدارنده نیز نامیده می شود. هدف این روش از بین بردن سلول های لوسمیک باقی مانده است و روشی ضروری برای کاهش خطر عود مجدد سرطان تلقی می شود.
    روش هایی که در این نوع از درمان استفاده می شوند شامل موارد زیر هستند:
    •    شیمی درمانی: شیمی درمانی از روش های اصلی درمان القایی بیماری می باشد. اگرچه میتواند برای درمان تثبیتی نیز استفاده شود. در شیمی درمانی از موادی استفاده می شود که سلول های سرطانی را در بدن از بین می برند. افراد مبتلا به لوسمی حاد میلوئید به طور کلی درطول شیمی درمانی ها در بیمارستان بستری می شوند چرا که داروها بسیاری از سلول های طبیعی خون را نیز در پروسه ی تخریب سلول های لوسمیک از بین می برند.  درصورتی که چرخه ی اول شیمی درمانی منجر به فروکش کردن بیماری نشود ممکن است نیاز به تکرار آن باشد.
    •    درمان هدفمند: در این روش از داروهایی استفاده می شود که به عوامل آسیب پذیر بخصوصی در سلول های سرطانی حمله می‌کنند. داروی میدوستورین (ریداپت) عملکرد یک آنزیم را درون سلول های لوسمیک متوقف می سازد و منجر به مرگ سلول می شود. این دارو فقط در افرادی موثر است که سلول های سرطانی با جهش FLT3 را دارا هستند و به شکل قرص استفاده می‌شود.

        پیوند مغز استخوان: این روش که به پیوند سلول های بنیادی نیز معروف است جهت درمان تثبیت کننده استفاده می شود. پیوند مغز استخوان به بازیابی دوباره سلول های بنیادی سالم کمک می کند که این کار به واسطه جایگزین کردن سلول های مغز استخوان ناسالم  با سلولهای بنیادی غیر لوسمیک انجام می شوند که در نهایت به تولید مجدد سلول های سالم مغز استخوان منجر می شود.
    پیش از پیوند مغز استخوان، جهت از بین بردن مغز استخوان تولید کننده  سلول های لوسمیک بیمار دوز بسیار بالایی از شیمی درمانی یا پرتودرمانی را تجربه می‌کند. سپس وی از یک اهداکننده سازگار (از نظر ژنتیکی) سلول های بنیادی سالم را به صورت تزریقی دریافت می‌کند.
    همچنین در صورتی که بیمار در مرحله ی خاموش شدن بیماری سلول های بنیادی سالم خود را برای پیوند های آینده خارج و ذخیره کرده باشد، میتواند ازهمان سلول های بنیادی خود برای پیوند استفاده کند (پیوند اتولوگ)

    درمان دارویی

    آرسنیک تیروکسید ( تریزنوکس) و همه ی ترانس رتینوئیک اسیدها داروهای ضد سرطانی هستند که می توانند به تنهایی یا به صورت ترکیب با شیمی درمانی جهت فروکش کردن بیماری در زیرگروه بخصوصی از لوسمی حاد میلوئید به نام پرومیلوسیتیک استفاده شوند. این داروها، منجر به این می شوند که سلول های لوسمیک دارای جهش های خاص، بالغ شوند و در نهایت از بین بروند یا باعث توقف تقسیم سلولی آن ها می شوند.

  • درمان جایگزین

    هیچ درمان جایگزینی که بتواند برای درمان لوسمی حاد میلوئیدی مفید باشد تا کنون برای درمان آن یافت نشده است. اما، برخی درمان های مکمل  وجود دارند که می توانند نشانه ها و علائم بیماری را که به واسطه درمان های سرطان ایجاد می‌شود تا حدی تسکین دهند.
    درمان های جایگزینی که می توانند کمک کننده باشند شامل موارد زیر می شوند:
    •    طب سوزنی
    •    رایحه درمانی
    •    ماساژ
    •    مراقبه
    •    تمرین های آرامش بخش

    حمایت و سازگاری:
    لوسمی حاد میلوئید نوع  تهاجمی از سرطان است که به طور معمول نیازمند تصمیم گیری های سریع می‌باشد که افرادی با تشخیص تازه ی بیماری را با تصمیم گیری های مهمی در رابطه با بیماریی رو به رو میکند که هیچ درکی از آن ندارند.
    برخی نکات جهت ایجاد سازگاری در این جا آورده شده است:

     کسب اطلاعات کافی جهت گرفتن تصمیمات درست:
    واژه ی لوسمی به تنهایی می تواند گیج گننده باشد چرا که به گروهی از سرطان ها اطلاق می شود که با هم متفاوت هستند. البته به جز این نکته که همگی بر مغز استخوان و خون تاثیر می‌گذارند.
    جهت جلوگیری از اتلاف وقت در راستای جستجوی اطلاعات بیهوده بهتر است بیمار از پزشک خود بخواهد تا حد ممکن اطلاعات مربوط به بیماری خاص وی را یادداشت نموده و در اختیار او قرار دهد.
    بیمار باید قبل از هر وقت ملاقات سوالات خود از پزشک را یادداشت نموده و همینطور در کتابخانه های محلی و اینترنت به دنبال اطلاعات مفید در این زمینه باشد. منابع مفید اطلاعات موسسه ی ملی سرطان، جامعه ی سرطان آمریکا و جامعه ی لوسمی و لنفوم می باشد.
    تکیه به خانواده و دوستان:
    صحبت در رابطه با تشخیص بیماری و دریافت واکنش های متعدد از سوی افراد مختلف دشوار است اما از طرفی می تواند کمک کننده باشد چرا که منجر به دریافت حمایت های فراوانی از سوی آن ها می شود.
    مراقبت از خود:
    درگیر شدن در انواع بی شمار آزمایشات، درمان ها و روش های درمانی امری آسان است اما مهم این است که فرد بتواند نه فقط از سرطان بلکه از خود نیز مراقبت کند. افراد باید زمان هایی را به انجام یوگا، آشپزی و دیگر فعالیت های مورد علاقه بپردازند