کبدچرب: پیشگیری و درمان

در بیماری کبد چرب، چربی در کبد ساخته و تجمع می یابد که به این وضعیت استئاتوز گفته می شود. گاهی کبد چرب وجود دارد اما تجمع چربی به اندازه ای نیست که سبب بروز علائم شود. افراد مبتلا به کبد چرب ممکن است هیچ نوع علائمی نداشته و کاملاً از بیماری خود بی اطلاع باشند. در بسیاری از مواقع کبد چرب بعد از انجام آزمایشاتی به منظور بررسی سایر مشکلات پزشکی، تشخیص داده می شود. با این حال گاهی کبد چرب با خستگی، احساس ناراحتی در قسمت بالای شکم، کاهش وزن، کاهش اشتها و تهوع همراه است.
با گذشت زمان بیماری پیشرفت کرده و وخیم تر خواهد شد. با پیشرفت بیماری ممکن است سیستم ایمنی در پاسخ به وجود چربی در کبد واکنش نشان داده و سبب بروز التهاب شود که به این حالت استئاتوهپاتیت گفته می شود. همچنین ممکن است سیروز کبدی رخ دهد که معمولاً در افراد چاق مبتلا به کبد چرب مشاهده می شود. در سیروز کبدی پس از آسیب کبدی بافت اسکار جایگزین سلول‌های طبیعی کبد می‌شود. درنتیجه کبد قادر به انجام وظایف خود نمی باشد.
هرچند علت دقیق بروز کبد چرب به خوبی شناخته نشده اما چاقی، دیابت، افزایش چربی های خون مانند کلسترول بالای خون و پرفشاری خون در بروز آن نقش دارند. معمولاً 20-10 درصد افراد مبتلا به کبد چرب چاق نیستند اما مشخص شده اضافه وزن و چاقی به طور قابل توجهی با بروز این بیماری مرتبط است. همچنین افزایش سن و استعمال سیگار نیز احتمال بروز کبد چرب را افزایش می دهند.
کبد چرب شایع ترین فرم بیماری کبدی طولانی مدت در کودکان است. به طوریکه این بیماری در 10 تا 20 درصد کل کودکان و نیز در 50 تا 80 درصد کودکان چاق دیده می شود. انتظار می رود طی 10 سال آینده بیماری کبد چرب علت عمده آسیب کبدی، نارسایی کبدی و پیوند کبد در میان کودکان و نوجوانان به ویژه در کشورهای غربی باشد.
پیشگیری و درمان کبد چرب
در حال حاضر، دارویی که قادر به درمان موثر کبد چرب باشد وجود ندارد. اگر علت بروز این بیماری چاقی، دیابت یا افزایش چربی های خون است، درمان شامل تغییر سبک زندگی، کاهش وزن و انجام فعالیت بدنی خواهد بود. کاهش وزن به میزان 5 تا 10 درصد وزن سبب کاهش استئاتوز و بیشتر از 10 درصد سبب بهبود التهاب در بیماران می شود.
•    بیماران مبتلا به دیابت یا چربی خون بالا باید از یک رژیم غذایی کم چرب و کم کالری استفاده  کنند تا از بروز کبد چرب در آن ها پیشگیری شود.
•    مطالعاتی که بر روی حیوان و انسان انجام شده نشان می دهد که بیماری کبد چرب با دریافت زیاد کربوهیدرات های ساده مانند قند و شکر و مواد غذایی حاوی شکر مرتبط است.
•    کمبود ویتامین D با بروز کبد چرب در ارتباط است. بنابراین لازم است در بیماران مبتلا میزان این ویتامین در خون اندازه گیری شده و در صورت لزوم مکمل تجویز شود.
•    الگوی رژیم غذایی در بروز، پیشرفت و درمان کبد چرب نقش دارد. رژیم غذایی پرکالری، سرشار از چربی های اشباع (گوشت پرچرب، لبنیات پرچرب، کره، سرشیر و …) و چربی های ترانس (روغن های جامد) سبب افزایش چربی در ناحیه شکم و تجمع چربی در کبد می گردد. درحالیکه کاهش مصرف انرژی، افزایش مصرف پروتئین سویا، فیبر، اسیدهای چرب غیراشباع (روغن های مایع گیاهی، دانه بزرک، ماهی، گردو و …) و پروبیوتیک ها نقش پیشگیری کننده دارند.
•    در برخی مطالعات مشاهده شده در بیماران مبتلا به کبد چرب که از قهوه استفاده می کردند نسبت به سایرین میزان آسیب کبدی کمتر بود. مکانیسم این اثر یا مقدار مصرف قهوه که می تواند مفید باشد تاکنون مشخص نشده و نیاز به انجام مطالعات بیشتر در این زمینه است.
•    به نظر می رسد احتمالاً ویتامین E و سایر ویتامین هایی که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند می توانند به کاهش التهاب کمک کرده و از آسیب وارده به کبد جلوگیری کنند.