آنافیلاکسیAnaphylaxis
تعریف بیماری
آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید و تهدید کننده حیات است که می تواند طی چند ثانیه یا چند دقیقه مواجهه با موادی که فرد به آن ها آلرژی (حساسیت) دارد مانند بادام زمینی یا سم حاصل از نیش زنبور عسل رخ دهد.
مواد شیمیایی آزاد شده به وسیله سیستم ایمنی در طول آنافیلاکسی می تواند سبب بروز شوک شود. فشارخون به صورت ناگهانی کاهش یافته و راه های هوایی مسدود شده و تنفس طبیعی مختل می شود. علائم و نشانه های آنافیلاکسی شامل نبض سریع و ضعیف، بثورات جلدی، تهوع و استفراغ است. محرک های رایجی که سبب بروز آنافیلاکسی می شوند شامل برخی از غذاها، داروها، سم حشرات و لاتکس است.
آنافیلاکسی نیازمند مراجعه به بخش اورژانس و تزریق اپی نفرین می باشد. اگر آنافیلاکسی فوراً درمان نشود می تواند منجر به بیهوشی یا حتی مرگ شود.
نشانه ها
علائم آنافیلاکسی معمولاً طی چند دقیقه مواجهه با یک ماده آلرژی زا ایجاد می شود. برخی اوقات آنافیلاکسی نیم ساعت یا مدت زمان بیشتری بعد از مواجهه رخ می دهد. علائم آنافیلاکسی عبارتند از:
• واکنش های پوستی شامل کهیر همراه با خارش، بر افروخته شدن پوست یا پوست رنگ پریده (معمولاً همیشه در آنافیلاکسی وجود دارد.)
• احساس گرما
• احساس توده در گلو
• انقباض راه های هوایی و زبان یا گلوی متورم که می تواند سبب خس خس سینه و مشکلات تنفسی شود.
• نبض ضعیف و سریع
• تهوع، استفراغ و اسهال
• سرگیجه یا غش
علل
سیستم ایمنی بدن آنتی بادی هایی تولید می کند که از بدن در مقابل مواد خارجی دفاع می کند. این امر زمانی که عامل خارجی مضر است (مانند باکتری یا ویروس)، خوب است. اما سیستم ایمنی برخی افراد به موادی که سبب واکنش آلرژیک نمی شوند واکنش بیش از حد نشان می دهد. هنگامی که این امر رخ می دهد سیستم ایمنی یک واکنش زنجیره ای شیمیایی ایجاد می کند که منجر به بروز علائم آلرژی می شود. به طور معمول، علائم آلرژی حیات فرد را تهدید نمی کند. اما برخی افراد واکنش آلرژیک شدید دارند که می تواند منجر به آنافیلاکسی شود. حتی اگر شما یا فرزندتان در گذشته یک واکنش آلرژیک خفیف داشته اید، در معرض خطر بروز آنافیلاکسی شدیدتر قرار دارید.
مواد آلرژن یا حساسیت زا که می توانند سبب بروز آنافیلاکسی شوند عبارتند از:
• برخی از داروها به خصوص پنی سیلین
• مواد غذایی مانند بادام زمینی، گردو، بادام، گندم (در کودکان)، ماهی، صدف، شیر و تخم مرغ
• گزش حشرات
• لاتکس
• داروهای مورد استفاده در بیهوشی
• ورزشعلائم آنافیلاکسی گاهی اوقات توسط آسپرین یا سایر داروها (مانند ایبوپروفن و ناپروکسن و مواد حاجب داخل وریدی که در برخی روش های تصویربرداری با اشعه X استفاده می شوند)، ایجاد می شود. اگرچه این نوع واکنش توسط آنتی بادی های آلرژی ایجاد نمی شود.
آنافیلاکسی بر اثر ورزش معمول نیست و از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. در برخی افراد، فعالیت هوازی مانند دویدن سبب آنافیلاکسی می شود. در برخی دیگر، فعالیت بدنی با شدت کمتر، مانند پیاده روی، می تواند سبب بروز واکنش شود. مصرف برخی مواد غذایی قبل از ورزش یا در حین ورزش هنگامی که هوا گرم، سرد یا مرطوب است با آنافیلاکسی در برخی افراد مرتبط است. با پزشک خود در مورد اقدامات احتیاطی که باید در هنگام ورزش انجام دهید صحبت کنید.
اگر شما نمی دانید چه عاملی سبب بروز حملات آلرژی در شما می شود ممکن است پزشک به منظور شناسایی آلرژن های مختلف آزمایشاتی انجام دهد. در برخی موارد، علت آنافیلاکسی هرگز شناخته نمی شود. این امر آنافیلاکسی ایدیوپاتیک نامیده می شود.
عوامل خطر
عوامل خطر زیادی برای آنافیلاکسی وجود ندارد. اما برخی موارد می توانند سبب افزایش خطر بروز آنافیلاکسی شوند:
• سابقه شخصی آنافیلاکسی. اگر شما یکبار آنافیلاکسی را تجربه کرده اید خطر بروز این واکنش جدی در شما افزایش می یابد. واکنش های آینده ممکن است نسبت به واکنش اول شدیدتر باشند.
• آلرژی یا آسم. در افرادی که هر کدام از این دو شرایط را دارند خطر بروز آنافیلاکسی افزایش می یابد.
• سابقه خانوادگی. اگر اعضای خانواده شما آنافیلاکسی بر اثر ورزش را تجربه کرده اند، خطر بروز این نوع آنافیلاکسی در شما نسبت به افراد بدون سابقه خانوادگی این وضعیت بیشتر است.
عوارض
واکنش آنافیلاکتیک زمانی که یک حمله شدید اتفاق می افتد می تواند تهدیدکننده حیات باشد. این واکنش می تواند سبب قطع تنفس یا ضربان قلب شود. در این موارد، شما نیاز به احیاء قلبی- ریوی (CPR) و سایر درمان های اورژانسی دارید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر شما، یا کودکانتان یا هر شخص دیگری به واکنش آلرژیک شدید مبتلا شد اورژانس را مطلع کنید.
اگر فرد با خود اپی نفرین به همراه دارد فوراً اپی نفرین را به او تزریق کنید. حتی اگر بعد از تزریق اپی نفرین اورژانسی علائم بهبود یافت باید به اورژانس مراجعه کنید تا از عدم بازگشت علائم مطمئن شوید.
اگر شما یا فرزندتان یک حمله آلرژیک شدید داشته اید یا علائم و نشانه های آنافیلاکسی را در گذشته داشته اید باید به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص و کنترل طولانی مدت آنافیلاکسی پیچیده است. بنابراین شما احتمالاً باید به یک متخصص آلرژی و ایمونولوژی مراجعه کنید.
روش های تشخیصی
روش های تشخیصی:
پزشک از شما سوالاتی در مورد حساسیت ها یا واکنش های آلرژیک که در گذشته داشته اید می پرسد. سوالاتی که از شما پرسیده می شوند عبارتند از:
• آیا مواد غذایی خاصی سبب بروز واکنش در شما می شود؟
• هر دارویی که دریافت می کنید یا اگر به نظر می رسد داروهای خاصی با علائم شما مرتبط هستند.
• آیا زمانی که پوست شما با لاتکس در تماس قرار می گیرد علائم آلرژی ظاهر می شود؟
• آیا به نظر می رسد نیش حشرات سبب بروز علائم در شما می شود؟به منظور تائید تشخیص:
• ممکن است آزمایشات پوستی یا آزمایش خون بر روی شما انجام شود
• ممکن است از شما خواسته شود تا لیست دقیقی از غذاهایی که می خورید تهیه کنید یا از مصرف برخی مواد غذایی برای مدتی خودداری نماییدپزشک سعی می کند سایر شرایطی که ممکن است سبب بروز علائم شما شوند را رد کند. این شرایط عبارتند از:
• تشنج
• شرایطی غیر از آلرژی که می تواند سبب گرگرفتگی یا سایر علائم پوستی شود
• ماستوسیتوز، یک اختلال سیستم ایمنی
• مسائل روانی مانند حملات ترس (پانیک)
• مشکلات قلبی یا ریویدرمان دارویی
در طول حملات آنافیلاکتیک اگر تنفس یا ضربان قلب شما متوقف شده باشد یک تیم پزشکی اورژانس ممکن است احیاء قلبی- ریوی (CPR) را انجام دهند. داروهایی که ممکن است به شما داده شوند عبارتند از:
• اپی نفرین (آدرنالین) به منظور کاهش واکنش آلرژیک بدن
• اکسیژن برای کمک به جبران مشکلات تنفسی
• آنتی هسیتامین های داخل وریدی و کورتیزون برای کاهش التهاب راه های هوایی و بهبود تنفس
• یک آنتاگونیست بتا (مانند آلبوترول) برای رفع علائم تنفسیاستفاده از آمپول خودتزریق
بسیاری از افرادی که در معرض خطر آنافیلاکسی هستند یک آمپول خودتزریق دارند. این وسیله شامل یک سرنگ و سوزن است و زمانی که بر روی ران فشار داده می شود یک تک دوز دارو را تزریق می کند. دقت کنید تا قبل از پایان تاریخ انقضا یا در صورت درست کار نکردن آمپول، اپی نفرین را جایگزین کنید.
مطمئن شوید که از شیوه کاربرد آمپول خودتزریق آگاه هستید. همچنین مطمئن شوید که نزدیکان شما از کاربرد این آمپول آگاهی دارند. همچنین پرسنل پزشکی در واکنش آنافیلاکتیک شدید ممکن است به شما اپی نفرین تزریق کرده یا سایر داروها را به منظور درمان علائم به شما دهند.
درمان طولانی مدت
اگر واکنش آنافیلاکتیک به وسیله نیش حشرات ایجاد شود شما ممکن است قادر به دریافت ایمونوتراپی یا تزریق واکسن آلرژی باشید تا واکنش آلرژیک بدن کاهش یافته و از بروز واکنش شدیدتر در آینده جلوگیری شود.
متاسفانه در اکثر موارد دیگر راهی برای درمان بیماری زمینه ای سیستم ایمنی که سبب بروز آنافیلاکسی می شود وجود ندارد. اما شما می تواند اقداماتی به منظور جلوگیری از بروز حملات در آینده انجام دهید:
• از موادی که می دانید سبب بروز آلرژی می شوند، اجتناب کنید.
• شما ممکن است نیاز به همراه داشتن اپی نفرین خودتزریق داشته باشید. در طول یک حمله آنافیلاکتیک شما می توانید اپی نفرین را به خود تزریق نمایید.
• پزشک ممکن است دریافت پردنیزون یا آنتی هیستامین ها را توصیه نماید.درمان جایگزین
حمایت و پشتیبانی:
• ابتلا به یک واکنشی که بالقوه تهدیدکننده حیات است، ترسناک می باشد. به کمک پزشک خود یا فرزندان یک طرح عملی برای مقابله با واکنش آنافیلاکسی بنویسید. در این صورت شما دقیقاً می دانید که اگر واکنش آنافیلاکسی رخ داد چه اقداماتی باید انجام دهید و شما یک برنامه نوشته شده دارید که می توانید آن را در اختیار معلم یا پرستار کودک خود قرار دهید تا این افراد نیز از اقداماتی که باید انجام دهند آگاه شوند.
• اگر کودک شما آنافیلاکسی را تجربه کرده است با معلم و پرستار مدرسه در این باره گفتگو کنید. مطمئن شوید که پرسنل مدرسه یک آمپول خودتزریق برای مواقعی که کودک شما به آن نیاز دارد، در اختیار دارند.
پیشگیری
بهترین راه برای پیشگیری از بروز آنافیلاکسی اجتناب از موادی است که می دانید سبب بروز واکنش شدید می شوند. اقدامات زیر را انجام دهید:
• از یک گردنبند یا دستبند که نشان دهنده آلرژی شما به داروهای خاص یا سایر مواد است، استفاده کنید.
• پزشک را قبل از شروع هر درمان دارویی از آلرژی های دارویی که دارید مطلع سازید.
• داروهای مورد نیاز مانند اپی نفرین خودتزریق را همیشه در دسترس نگاه دارید. مطمئن شوید که آمپول خودتزریق منقضی نشده است. این داروها به طور کلی تا 18 ماه قابل نگهداری هستند.
• اگر به نیش حشرات آلرژی دارید از نزدیک شدن به آن ها خودداری کنید. پیراهن آستین بلند و شلوار بپوشید. صندل نپوشید یا پابرهنه بر روی چمن راه نروید. از پوشیدن رنگ های روشن و استفاده از عطر خودداری کنید. اگر در نزدیکی یک حشره گزنده قرار دارید آرامش خود را حفظ کرده و به آرامی حرکت کنید.• اگر شما آلرژی غذایی خاصی دارید به دقت برچسب تمام مواد غذایی که می خرید یا می خورید را بخوانید. فرآیند تولید می تواند تغییر کند، بنابراین مهم است که برچسب مواد غذایی که به طور معمول می خورید را به طور مرتب چک کنید. هنگامی که در بیرون از منزل غذا می خورید در مورد محتویات غذا و آماده سازی غذا سوال کنید زیرا حتی مقادیر کم ماده غذایی که شما به آن آلرژی دارید نیز می تواند سبب بروز یک واکنش شدید شود.