بیماری شریان محیطیPeripheral artery disease (PAD)

عوامل خطر

عواملی که سبب افزایش احتمال بروز بیماری عروق محیطی می شوند، عبارتند از:

•    سیگار کشیدن
•    دیابت
•    چاقی (نمایه توده بدنی بالاتر از 30)
•    پرفشاری خون (فشارخون 140/90 میلی متر جیوه یا بالاتر)
•    کلسترول بالا (کلسترول تام بالاتر از 240 میلی گرم در دسی لیتر)
•    افزاش سن به خصوص پس از 50 سالگی
•    سابقه خانوادگی بیماری عروق محیطی، بیماری قلبی یا سکته مغزی
•    افزایش میزان هموسیستئین (یک جزء پروتئینی که به ساخت و حفظ بافت ها کمک می کند.)

افرادی که سیگار می کشند یا به دیابت مبتلا هستند به علت کاهش جریان خون بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

عوارض

اگر بیماری شریان محیطی به علت ایجاد پلاک در رگ های خونی (آترواسکلروز) ایجاد شود، احتمال بروز عوارض ذیل وجود دارد:

•    ایسکمی اندام های حیاتی. این وضعیت به صورت زخم های بازی که بهبود نمی یابند، جراحت یا عفونت پاها یا انگشتان شروع می شود. ایسکمی اندام های حیاتی زمانی رخ می دهد که جراحت ها یا عفونت ها پیشرفت کرده و می تواند سبب مرگ بافت شود. برخی اوقات در این شرایط نیاز به قطع اندام وجود دارد.

•    سکته مغزی یا  حمله قلبی. آترواسکلروزی که سبب بروز علائم بیماری شریان محیطی می شود به پاها محدود نمی شود. رسوبات چربی می توانند در شریان های قلب و مغز نیز ایجاد شوند.

زمان مراجعه به پزشک

اگر شما به درد در پا، بی حسی یا سایر علائم غیرطبیعی مبتلا هستید باید به پزشک مراجعه نمایید.

حتی اگر به علائم بیماری عروق محیطی مبتلا نیستید باید در صورت دارا بودن شرایط زیر مورد بررسی قرار گیرید:
•    سن بیشتر از 70 سال
•    سن بیشتر از 50 سال و داشتن سابقه دیابت یا استعمال سیگار
•    سن زیر 50 سال و داشتن سابقه دیابت و سایر عوامل خطر بیماری شریان محیطی مانند چاقی یا پرفشاری خون

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

برخی آزمایشات که پزشک ممکن است برای تشخیص بیماری شریان محیطی انجام دهد عبارتند از:

•    معاینه فیزیکی. پزشک ممکن است در طول یک معاینه فیزیکی علائم PAD مانند ضعف یا فقدان نبض در زیر عروق تنگ شده، شواهد مبنی بر عدم بهبود مناسب زخم ها در مناطقی که جریان خون کم است و کاهش فشارخون در اندام های مبتلا را پیدا کند.

•    شاخص فشارخون مچ پا- بازو (ABI). این یک آزمایش معمول برای تشخیص PAD است. در این روش فشارخون مچ پا با فشارخون بازو مقایسه می شود. ممکن است شما بر روی یک تردمیل راه روید و قبل و بلافاصله بعد از ورزش فشارخون خوانده شود تا شدت تنگی شریان ها در طول راه رفتن مشخص شود.

•    سونوگرافی. تکنیک های خاص سونوگرافی مانند سونوگرافی داپلر می توانند به پزشک در ارزیابی جریان خون موجود در رگ های خونی و شناسایی شریان های مسدود شده یا تنگ شده کمک کنند.

•    آنژیوگرافی. با تزریق یک ماده حاجب به داخل رگ های خونی پزشک می تواند جریان خون موجود در شریان ها را مشاهده نماید. پزشک می تواند به کمک تکنیک های تصویربرداری مانند اشعه X یا MRI یا سی تی آنژیوگرافی (CTA) جریان خون را دنبال کند.

•    آزمایش خون. نمونه ای از خون شما به منظور اندازه گیری کلسترول و تری گلیسرید و ارزیابی ابتلا به دیابت مورد آزمایش قرار می گیرد.

روش های درمانی:

درمان بیماری شریان محیطی دو هدف عمده را دنبال می کند. اولین هدف کنترل علائم مانند درد پا و درنتیجه از سرگیری فعالیت های فیزیکی است. هدف دوم توقف پیشرفت آترواسکلروز در سراسر بدن و کاهش خطر حمله قلبی یا سکته مغزی است.

شما ممکن است بتوانید با تغییر شیوه زندگی به این اهداف دست یابید. اگر سیگار می کشید، ترک سیگار مهم ترین اقدامی است که می تواند به پیشگیری از بروز عوارض کمک کند. اگر تغییر شیوه زندگی به تنهایی کافی نیست، شما به درمان های دیگری نیاز دارید. پزشک ممکن است برای شما داروهایی جهت پیشگیری از ایجاد لخته خون، کاهش فشارخون و کلسترول و کنترل درد و سایر علائم تجویز نماید.

آنژیوپلاستی و جراحی

در برخی موارد آنژیوپلاستی یا جراحی به منظور درمان بیماری شریان محیطی مورد نیاز است:
•    آنژیوپلاستی. در این روش، یک لوله توخالی کوچک (کاتتر) از طریق عروق خونی به سمت عروق آسیب دیده هدایت می شود. سپس یک بالون کوچک که در نوک کاتتر قرار دارد، متورم شده و سبب باز شدن عروق می شود. همچنین ممکن است پزشک یک استنت را در رگ به منظور کمک به باز کردن آن وارد رگ نماید.

•    جراحی بای پس. پزشک ممکن است با استفاده از یک رگی که از قسمت دیگری از بدن به دست آمده یا یک رگ ساخته شده به طریق مصنوعی اقدام به جراحی بای پس نماید. این تکنیک به خون این اجازه را می دهد که قسمت مسدود شده رگ را دور بزند.

•    درمان ترومبولیتیک. اگر یک لخته خون سبب مسدود شدن رگ شده باشد، پزشک ممکن است در محل تشکیل لخته یک داروی حل کننده لخته را به داخل شریان به منظور از بین بردن لخته خون تزریق کند.

درمان دارویی

•    داروهای کاهنده کلسترول. ممکن است برای شما داروهای کاهنده کلسترول مانند استاتین به منظور کاهش خطر بروز حمله قلبی یا سکته مغزی تجویز شود. در افراد مبتلا به PAD کلسترول بد یا LDL باید به کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر برسد. اگر شما دارای عوامل خطر دیگری برای حمله قلبی و سکته مانند دیابت یا استعمال سیگار هستید، بهتر است LDL به کمتر از این میزان برسد.

•    دارو برای درمان فشارخون بالا. در این شرایط ممکن است پزشک داروهایی جهت کاهش فشارخون تجویز نماید. هدف از درمان، کاهش فشارخون سیستولیک به کمتر از 140 میلی متر جیوه و فشارخون دیاستولیک به کمتر از 90 میلی متر جیوه است. اگر به دیابت مبتلا هستید این میزان باید به کمتر از 130/80 میلی متر جیوه برسد.

•    دارو به منظور کنترل قند خون. اگر به دیابت مبتلا باشید، کنترل قند خون از اهمیت بسزایی برخوردار است. با پزشک خود در مورد میزان قند خون هدف و نحوه رسیدن به آن مشورت نمایید.

•    داروهایی برای جلوگیری از لخته شدن خون. از آنجاکه بیماری شریان محیطی با کاهش جریان خون به اندام ها مرتبط است، کاهش خطر ابتلا به لخته شدن خون مهم است. یک لخته خون می تواند به طور کامل سبب مسدود شدن رگ تنگ شده و سبب مرگ بافت شود. پزشک ممکن است مصرف روزانه آسپرین یا سایر داروها مانند پلاویکس را به منظور جلوگیری از لخته شدن خون توصیه نماید.

•    داروهایی به منظور درمان علائم. داروی cilostazol سبب افزایش جریان خون اندام ها از طریق جلوگیری از ایجاد لخته خون و گشاد کردن رگ ها می شود. این دارو به درمان علائم لنگش، مانند درد پا کمک می کند. عوارض جانبی شایع این دارو سردرد و اسهال است. داروی جایگزین برای آن pentoxifyline است. اما اثربخشی آن کمتر است. اما عوارض جانبی آن نادر است.

اصلاح شیوه زندگی

بسیاری از افراد می توانند از طریق تغییر شیوه زندگی به خصوص ترک سیگار علائم این بیماری را کنترل کرده و از پیشرفت آن جلوگیری نمایند. اقداماتی که در این راستا می توانید انجام دهید عبارتند از:

•    عدم استعمال سیگار. سیگار سبب انقباض و آسیب به شریان شده و یک عامل خطر مهم برای بروز و پیشرفت PAD است. اگر سیگار می کشید، ترک آن مهمترین اقدامی است که می توانید به منظور کاهش عوارض انجام دهید.

•    ورزش. موفقیت در درمان PAD غالباً از طریق اندازه گیری میزان توانایی شما در راه رفتن مشخص می شود. ورزش مناسب می تواند به عضلات در استفاده موثرتر از اکسیژن کمک می کند.

•    رژیم غذایی سالم. یک رژیم غذایی سالم که دارای چربی اشباع کم باشد می تواند به کنترل فشارخون و میزان کلسترول کمک کرده و مانع بروز یا پیشرفت آترواسکلروز شود.

•    از مصرف داروهای سرماخوردگی خاصی خودداری نمایید. داروهای سرماخوردگی که بدون نسخه در دسترس هستند و دارای پزودوافدرین هستند، سبب انقباض عروق خونی شده و ممکن است علائم PAD را افزایش دهند.

مراقب دقیق از پاها

علاوه بر پیشنهادات فوق، باید به خوبی از پاهای خود مراقبت نمایید. افراد مبتلا به PAD، به خصوص افراد مبتلا به دیابت، در معرض خطر بهبود ضعیف زخم های روی پاها و انگشتان هستند. گردش خون ضعیف می تواند بهبود زخم ها را به تعویق اندازد یا خطر بروز عفونت را افزایش دهد.

به منظور مراقبت از پاها نکات ذیل را انجام دهید:
•    پاهای خود را به طور روزانه بشویید. آن ها را به طور کامل خشک و مرطوب کنید. این کار اغلب از ایجاد ترک هایی که می توانند منجر به عفونت شوند، جلوگیری می کند. از مرطوب کننده ها در بین انگشتان پا استفاده نکنید، زیرا می تواند سبب رشد قارچ شود.
•    از کفش مناسب و جوراب خشک استفاده نمایید.
•    هر نوع عفونت قارچی را که در پاها وجود دارد به خوبی درمان کنید.
•    هنگام گرفتن ناخن ها دقت نمایید.
•    از راه رفتن با پای برهنه خودداری کنید.
•    با مشاهده اولین نشانه های زخم یا آسیب پوست به پزشک مراجعه نمایید.

درمان جایگزین

درمان های جایگزین:

اثرات رقیق کنندگی خون جینکو ممکن است به افراد مبتلا به لنگش متناوب در راه رفتن با درد کمتر کمک کند. با این حال، این داروی گیاهی ممکن است در صورت مصرف با دوز بالا سبب خونریزی شود و مصرف همزمان آن با داروهای ضد پلاکت معمول مانند آسپرین که معمولاً برای افراد مبتلا به PAD تجویز می شود، خطرناک است. قبل از مصرف جینکو با پزشک خود مشورت نمایید.

حمایت و پشتیبانی:

بیماری شریان محیطی می تواند به خصوص در زمان ورزش سبب ایجاد ناامیدی شود. با این حال دلسرد نشوید. با ادامه ورزش، فواصلی که می توانید بدون درد راه بروید، افزایش می یابد. ممکن است بالا بردن سر تخت به میزان 15-10 سانتی متر و درنتیجه نگه داشتن پاها در زیر سطح قلب به کاهش درد کمک کند. اجتناب از مواجهه با هوای سرد نیز می تواند به کاهش علائم کمک کند. اگر نمی توانید از هوای سرد اجتناب کنید، به اندازه کافی لباس گرم بپوشید.

پیشگیری

بهترین راه برای پیشگیری از لنگش داشتن شیوه زندگی سالم است:
•    در صورت استمعال سیگار، سیگار را ترک کنید.
•    در صورت ابتلا به دیابت، قند خون خود را در محدوده مناسب حفظ کنید.
•    به طور منظم ورزش کنید. پس از مشورت با پزشک هفته ای 3 مرتبه و هر مرتبه 30 دقیقه ورزش کنید.
•    در صورت لزوم کلسترول خون و فشارخون خود را کاهش دهید.
•    از رژیم غذایی حاوی چربی اشباع کم استفاده نمایید.
•    وزن خود را در محدوده سالم حفظ نمایید.