روتاویروسRotavirus
تعریف بیماری
بر طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، روتاویروس شایع ترین دلیل اسهال در نوزادان و کودکان سراسر جهان می باشد. پیش از شیوع واکسیناسیون، بیشتر کودکان ایالات متحده آمریکا حداقل یک بار تا سن 5 سالگی درگیر روتاویروس می شدند.
اگرچه عفونت های روتاویروس ناخوشایند هستند، بیشتر آن ها در منزل با مصرف مایعات زیاد و پیشگیری از کم آبی قابل درمان است. در موارد خاص، کم آبی شدید نیازمند تزریق مایعات درون وریدی در بیمارستان می باشد. کم آبی از عارضه های شدید روتاویروس بوده و اصلی ترین علت مرگ و میر در دوران کودکی در کشورهای در حال توسعه می باشد.
واکسیناسیون می تواند از عفونت روتاویروس در نوزادان پیشگیری نماید. برای کودکان بزرگتر و بزرگسالان (افرادی که دچار علائم خطرناک روتاویروس نمی شوند) شستن مکرر دست ها بهترین راه دفاعی در مقابل این بیماری می باشد.
نشانه ها
عفونت روتاویروس معمولاً با تب و استفراغ شروع شده و با اسهال آبکی 3 تا 8 روزه ادامه می یابد. عفونت می تواند منجر به درد شکمی نیز شود. در بزرگسالان سالم، عفونت روتاویروس منجر به بروز علائم و نشانه های خفیف شده یا در مواردی هیچ علامتی نیز ندارد.
علل
روتاویروس در مدفوع فرد بیمار چندین روز قبل از بروز علائم و تا 10 روز بعد از آن وجود دارد. ویروس در طی این زمان به راحتی از طریق ارتباط دست به دهان منتقل می شود (حتی اگر فرد مبتلا علائمی نداشته باشد).
اگر شما روتاویروس داشته باشید و بعد از دستشویی دست هایتان را نشویید، یا اگر فرزندتان مبتلا باشد و شما بعد از عوض کردن پوشک او دست هایتان را نشویید، ویروس به هر جایی که دست بزنید، اعم از غذا، اسباب بازی و لوازم آشپزخانه منتقل می شود. اگر فرد دیگری با دست نشسته یا اجسام آلوده توسط شما تماس داشته باشد سپس به دهانش دست بزند، عفونت منتقل می شود.
از آن جایی که انواع مختلفی روتاویروس وجود دارد، احتمال ابتلا به آن بیش از یک بار وجود دارد، حتی اگر واکسینه شده باشید. اگرچه، عفونت های تکرار شده شدت کمتری دارند.
عوامل خطر
عفونت روتاویروس بیشتر در کودکان 4 تا 24 ماهه (خصوصاً کسانی که تحت مراقبت های ویژه هستند) شایع می باشد. افراد مسن و بزرگسالانی که از کودکان مبتلا به روتاویروس مراقبت می کنند نیز در معرض خطر عفونت هستند.
خطر ابتلا به روتاویروس در زمستان و بهار بالاست.
عوارض
اسهال شدید می تواند منجر به کم آبی، به ویژه در کودکان شود. در صورت عدم درمان، کم آبی بدن می تواند به یک بیماری مرگ آور، صرف نظر از علت بوجود آورنده آن، تبدیل شود.
زمان مراجعه به پزشک
در صورتیکه کودک تان دچار موارد زیر شد، حتما با پزشک خود تماس بگیرید:
• داشتن اسهال شدید یا خونی
• استفراغ های مکرر بیشتر از سه ساعت
• تب 103 درجه فارنهایت (39.4 درجه سانتی گراد) یا بیشتر
• سستی، تحریک پذیری یا درد داشتن
• داشتن علائم و نشانه های کم آبی (دهان خشک، گریه بدون اشک، ادرار کم یا قطع ادرار، خواب آلودگی غیرمعمول یا عدم هوشیاری)اگر بزرگسال هستید، در مواقع زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
• استفراغ مکرر بیشتر از 2-1 روز
• استفراغ خونی
• اسهال خونی
• تب بیشتر از 103 درجه فارنهایت (بیشتر از 39.4 درجه سانتی گراد)
• داشتن علائم و نشانه های کم آبی (تشنگی بیش از حد، خشکی دهان، ادرار کم یا قطع ادرار، ضعف شدید، سرگیجه در هنگام ایستادن یا گیجی)روش های تشخیصی
روش های تشخیصی:
روتاویروس معمولاً بر اساس علائم و معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. ممکن است نمونه مدفوع در آزمایشگاه برای تایید تشخیص مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
درمان دارویی
هیچ درمان خاصی برای روتاویروس وجود ندارد. آنتی بیوتیک ها به بهبود عفونت روتاویروس کمک نمی کنند. معمولاً عفونت بین سه تا هشت روز برطرف می شود. پیشگیری از کم آبی بزرگ ترین نگرانی در این بیماری می باشد.
برای جلوگیری از کم آبی بدن در زمان فعالیت ویروس، مقدار زیادی مایعات بنوشید. اگر فرزندتان اسهال شدید دارد، از پزشک در مورد تغذیه کودک با مایعات خوراکی مانند پدیالیت مشورت کنید، خصوصاً اگر اسهال بیش از چند روز ادامه داشته باشد. برای کودکان، مایع درمانی می تواند به طور موثر مواد معدنی از دست رفته را بهتر از آب یا سایر مایعات جایگزین نماید. کم آبی شدید ممکن است نیازمند تزریق مایعات داخل وریدی در بیمارستان باشد.
اصلاح شیوه زندگی
اگر فرزندتان بیمار است، مقداری مایعات به او دهید. اگر در دوران شیردهی هستید، برای فرزندتان پرستار بگیرید. اگر کودک تان از شیرخشک تغذیه می کند، مقدار کمی مایع خوارکی یا شیرخشک را به طور منظم به وی بخورانید. شیرخشک او را رقیق نکنید.
اگر فرزند بزرگ تان احساس خوبی نمی کند، وی را به استراحت تشویق کنید. غذاهای سبک و ملایم تهیه نمایید. تامین مقدار زیادی مایعات اعم از مایع درمانی خوراکی اهمیت زیادی دارد. از آب سیب، لبنیات و غذاهای شیرین که می توانند اسهال فرزندتان را وخیم تر کنند، پرهیز کنید.
اگر درگیر اسهال یا استفراغ هستید، از تکه های یخ یا جرعه های کوچک آب، زنجبیل و غذاهای مایع استفاده نمایید. غذاهای سبک و ملایم بخورید. از هر چیزی که ممکن است معده شما را تحریک کند مانند لبنیات، غذاهای چرب یا ادویه دار، کافئین، الکل و نیکوتین پرهیز کنید.
پیشگیری
جهت کاهش گسترش روتاویروس، دست های خود را به طور مرتب و کامل بشویید، خصوصاً بعد از استفاده از توالت، عوض کردن پوشک بچه یا بعد از کمک به فرزندتان در استفاده از توالت. اما حتی شستن دقیق دست ها نیز تضمینی ارائه نمی کند.
دو واکسن در برابر روتاویروس وجود دارد:
• روتاتک. این واکسن از طریق دهان و طی سه دوز داده می شود، معمولا ًدر سنین 2، 4 و 6 ماهگی. استفاده از این واکسن برای کودکان بزرگتر یا بزرگسالان مناسب نیست.
هر چند که مواردی از پیچ خوردگی روده (یک نوع انسداد روده نادر اما مرگ آور) بعد از واکسیناسیون با روتاتک گزارش شده است، سازمان غذا و داروی آمریکا و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری تعداد کودکان واکسینه شده و مبتلا به این مشکل را برابر با کودکان واکسینه نشده اعلام کرد و نتیجه گرفت که واکسن خطر ابتلای یک کودک به انسداد روده را بیشتر نمی کند. واکسن ضد روتاویروس مشابه (روتاشیلد) در سال 1999 به علت تاثیر داشتن در انسداد روده از بازار جمع گردید.
اگر پس از واکسیناسیون، فرزندتان دچار درد معده، اسهال، استفراغ، مدفوع خونی یا تغییر در اجابت مزاج شد، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
• روتاریکس. این واکسن به صورت مایع در دو دوز به نوزادان 2 تا 4 ماهه داده می شود. آزمایشات بالینی تشخیص داده اند که این واکسن خطر انسداد روده را افزایش نمی دهد.