یائسگی (منوپوز)Menopause

عوارض

از آن جا که تحولات یائسگی در طی ماه ها و سال ها حادث می شود، یائسگی را می توان به طور کلی به مراحل زیر تقسیم نمود:

قبل از یائسگی
این مرحله زمانی است که شما علایم و نشانه های یائسگی را تجربه می نمایید، حتی اگر هنوز قاعدگی ها را داشته باشید. افزایش و کاهش سطوح هورمون های بدن تان غیریکنواخت و نامنظم است و لذا ممکن است گر گرفتگی و دیگر علایم را داشته باشید.

مرحله قبل از یائسگی ممکن است برای 4 تا 5 سال و یا بیشتر به طول انجامد. باید توجه داشته باشید که در طی این دوره نیز ممکن است بتوانید باردار شوید؛ اگر چه بعید است. اهمیت مرحله قبل از یائسگی آن است که خیلی از اختلالات پس از یائسگی از آن زمان شروع می گردند و شما می توانید از بروز آن پیشگیری نمایید.
پس از یائسگی
وقتی که 12 ماه از آخرین قاعدگی شما گذشت یائسه محسوب می گردید. تخمدان های شما استروژن بسیار کمتری تولید می کند و دیگر پروژسترون تولید نمی کنند و تخمک نیز، آزاد نمی نماید. سال های پس از وقوع یائسگی را مرحله پس از یائسگی می نامند.

عوارض یائسگی:
بسیاری از عوارض بالینی می توانند پس از یائسگی توسعه یابند از جمله:

•      بیماری قلبی- عروقی
وقتی سطوح استروژن بدن تان کاهش می یابد خطر بیماری قلبی-عروقی در شما افزایش می یابد. به طوری که به تدریج شیوع بیماری قلبی منجر به مرگ زنان، همانند مردان می گردد. می توانید از اقدامات بسیاری برای کاهش خطر بیماری قلبی کمک بگیرید از جمله اقدامات کاهش دهنده ی ابتلا به بیماری قلبی عبارت هستند از: ترک سیگار در صورت مصرف آن، کاهش و کنترل فشارخون بالا، اجرای منظم تمرینات بدنی و فعالیت های بدنی هوازی و یا پیروی از یک رژیم غذایی سالم حاوی چربی اشباع کم و مقادیر فراوان از غلات کامل و سبزی ها و میوه ها.

•      استئوپروز (پوکی استخوان)
در طی چند سال اول پس از یائسگی ممکن است با یک نسبت سریعی تراکم توده استخوانی شما کاهش یابد که این امر شما را در خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار می دهد. پوکی استخوان موجب ضعیف و نازک شدن استخوان ها و در نتیجه افزایش خطر شکستگی استخوان می گردد. زنان بالغ در دوران پس ازیائسگی به ویژه مستعد شکستگی استخوان های: لگن، مچ و ستون فقرات هستند. به همین علت دریافت مقادیر کافی کلسیم و ویتامین D در این دوران اهمیت بسیاری دارد(در حدود 1200 تا 1500 میلی گرم کلسیم در روز و  800 واحد بین المللی ویتامین D درروز).

انجام فعالیت بدنی منظم نیز در عدم پیشرفت پوکی استخوان اهمیت دارد. تمرینات بدنی قدرتی و تقویت کننده مانند پیاده روی و دویدن آهسته به ویژه برای تقویت استخوان های شما مفید هستند. البته لازم به ذکر است که تقویت ذخیره استخوانی از سنین نوجوانی و جوانی ضروری می باشد و در این سنین شما تنها از عدم پیشرفت پوکی استخوان می توانید پیشگیری نمایید.

•    بی اختیاری یا عدم کنترل ادرار
به موازات این که بافت های واژن و رحم شما خاصیت ارتجاعی خود را از دست دهند ممکن است که در خود یک سری مشکلات ادراری به صورت سوزش ادرار و نیز تکرر ادرار را تجربه نمایید. اغلب پس از این مراحل یک دفع ادرار ناخواسته رخ می دهد این حالت، بی ‌اختیاری ادراری همراه با فوریت نامیده میشود که بیمار به محض احساس ادرار دچار ریزش ادرار می‌ شود و قادر به کنترل ادرار تا رسیدن به دستشویی نیست و یا ممکن است دچار دفع بی اختیار ادرار به هنگام سرفه کردن، خندیدن و یا بالا رفتن از جایی (بی اختیاری ادراری استرسی) گردد.

•    افزایش وزن
بسیاری از زنان در طی انتقال به دوران یائسگی دچار افزایش وزن می گردند. کم نیستند خانم هایی که می گویند مانند همیشه غذا می خورند ولی وزن شان روز به روز افزایش می یابد. اولین نکته آن است که باید در این دوران کمتر غذا بخورید (شاید نیاز باشد روزانه به میزان 200 تا 400 کیلوکالری کمتر غذا بخورید) و فعالیت بدنی بیشتری داشته باشید تا بتوانید وزن فعلی خود را حفظ نمایید. لازم به ذکر است که تغییرات هورمونی دراین دوران می تواند 3 تا 4 کیلو افزایش وزن را برای شما توجیه نماید ولی بیشترافزایش وزن در این دوران، مربوط به عدم تحرک و تغییر شیوه های زندگی متناسب با این سنین می باشد.

زمان مراجعه به پزشک

مراجعه به پزشک در طی سال هایی که به یائسگی منتهی می شوند (دوره پیش از یائسگی) اهمیت دارد و نیز در سال های پس از یائسگی نیز باید به منظور انجام اقدامات پیشگیرانه و محافظت از سلامت و مراقبت از شرایط بالینی که به همراه افزایش سن ممکن است حادث شوند، تحت نظرپزشک باشید.

اگر یک قاعدگی را نداشتید اما مطمئن هم نیستید که نقطه شروع یائسگی شما هست و یا خیر، ممکن است لازم باشد برای بررسی این که آیا باردار شده اید و یا خیر، به پزشک معالج مراجعه کنید. پزشک معالج یک تاریخچه ی بالینی از شما می گیرد و یک معاینه بالینی از شما انجام می دهد و اگر لازم باشد یک آزمایش بارداری را تجویز می نماید. اگر پس از یائسگی دچار خونریزی گشتید باید همواره به دنبال توصیه های پزشکی بروید و موضوع را پیگیری نمایید. چراکه اگر مشکلی برای شما باشد و در مراحل اولیه تشخیص داده شود موفقیت در درمان آن به مراتب بهتر از حالتی خواهد بود که شما آن را نادیده بگیرید.

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

برای اغلب زنان علایم و نشانه های مرتبط با یائسگی برای پیش بینی شروع حرکت به سمت یائسگی شان کفایت می کند. اگر شما نگرانی هایی در مورد عادات ماهیانه نامنظم و یا احساس گرمای شدید (گرگرفتگی) دارید با پزشک تماس بگیرید. در برخی موارد ممکن است به بررسی های بیشتری نیاز باشد.

تحت شرایط خاص ممکن است پزشک معالج تان سطوح هورمون محرک فولیکولی (FSH) و استروژن (استرادیول) را توسط یک آزمایش خون ارزیابی نماید. چراکه به موازات این که یائسگی انجام می شود سطوح هورمون FSH افزایش می یابد و سطوح هورمون استرادیول کاهش می یابد. پزشک معالج تان ممکن است همچنین به شما توصیه نماید که یک آزمایش خونی به منظور ارزیابی سطح هورمون محرک تیروئید را انجام دهید، چرا که کم کاری تیروئید می تواند علایمی مشابه با یائسگی را تولید نماید.
 

درمان دارویی

یائسگی به خودی خود به هیچ درمان دارویی نیاز ندارد. اما به جای آن معالجات معمولاً بر روی تسکین علایم و نشانه های بیماری و پیشگیری یا کاهش عوارضی که به همراه بروز این مرحله زندگی ایجاد می شود، متمرکز می گردند. معالجات معمول عبارت هستند از:

•    هورمون درمانی:
از دیرباز بهبود سطح استروژن، موثرترین گزینه درمانی برای تسکین گرگرفتگی در یائسگی می باشد. بسته به تاریخچه بالینی خانوادگی و یا شخصی شما، پزشک معالج تان ممکن است مصرف حداقل میزان استروژن مورد نیاز برای تسکین علایم یائسگی را به شما توصیه نماید.

•    دوزهای پایین داروهای ضد افسردگی:
نشان داده شده است که مصرف داروی ونلافاکسین (Venlafaxine (Effexor)) که از گروه داروهای مصطلح به مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین می باشد احساس گرگرفتگی یائسگی را کاهش می دهد. دیگر داروهای این خانواده نیز ممکن است مفید باشند، از جمله:

•   فلوکستین
•   سیتالوپرام
•   سرترالین

•    داروی گاباپنتین (Neurontin):
کاربرد این دارو برای درمان حملات صرع تایید شده است ولی همچنین نشان داده شده است که به طور آشکارا گرگرفتگی را نیز کاهش میدهد.

•    داروی کلونیدین:
کلونیدین یک قرص است که عموماً برای درمان فشارخون بالا تجویز می شود که ممکن است به طور آشکارا میزان تکرر گرگرفتگی را کاهش دهد ولی عوارض جانبی نامطبوعی دارد.

•    داروهای بی فسفونات (Bisphosphonates):
پزشکان ممکن است این داروهای غیرهورمونی را توصیه کنند که شامل Alendronate و Risedronate است که در درمان و پیشگیری از پوکی استخوان موثر است. این داروها به طور موثری از پوکی استخوان جلوگیری و خطر شکستگی استخوان را کاهش میدهند و جایگزین استروژن به عنوان درمان اساسی برای پوکی استخوان در زنان است.

•    استروژن واژنی:
می توان استروژن را برای کاهش خشکی واژن توصیه کرد به صورت قرص های داخل واژن، کرم، و یا حلقه. این درمان مقدار کمی استروژن را در بافت واژن به صورت موضعی آزاد می کند و به از بین رفتن خشکی واژن و بعضی از علائم ادراری کمک مینماید.

اصلاح شیوه زندگی

خوشبختانه بسیاری از علائم و نشانه های همراه با یائسگی موقتی و گذرا هستند. اقدامات زیر به کاهش و یا جلوگیری از اثرات نامطلوب یائسگی کمک می نمایند:

•      کنترل احساس گرما (گرگرفتگی):
اگر دچار گرگرفتگی هستید، به طور منظم ورزش و فعالیت بدنی داشته باشید، سعی کنید مواردی را که گرگرفتگی شما را تشدید می کند، بشناسید. در خیلی از زنان برخی موارد از جمله: مصرف نوشیدنی های داغ، غذاهای ادویه دار، الکل، آب و هوای گرم و حتی اتاق گرم، گرگرفتگی را تشدید میکند.

•    کاهش ناراحتی های واژن:
برای خشکی واژن و ناراحتی در آن منطقه، از نرم کننده های حلال در آب واژن مانند KY jelly ، مرطوب کننده ها مانند Replens وVagisil یا استروژن واژنی استفاده کنید.

•      بهینه سازی خواب:
در صورتی که مشکل خواب دارید از مصرف نوشابه های کافئین دار و ورزش و فعالیت بدنی قبل از خواب اجتناب نمایید، همچنین بهره گیری از تکنیک ها و تمرینات تمدد اعصاب مانند تنفس عمیق، شل کردن ماهیچه ای پیش رونده، میتوانند سودمند باشند. می توانید برخی  کتاب ها و یا نوارها یا سی دی هایی در مورد انواع تمرینات مختلف آرام کننده و شل کردن ماهیچه ای تهیه کرده و از آن ها استفاده نمایید. اگر احساس گرگرفتگی خواب شما را مختل می کند پس ممکن است نیاز باشد تا قبل از این که بتوانید استراحت کافی داشته باشید راه حلی برای مدیریت و تسکین گرگرفتگی ها بیابید.

•      توانایی بخشیدن به ناحیه کف لگن:
تمرینات تقویت کننده ماهیچه های کف لگن موسوم به تمرینات Kegel، می تواند برخی از انواع بی اختیاری های ادراری را بهبود بخشد.

•      تغذیه صحیح:  
یک رژیم غذایی متعادل باید شامل یک طیف متنوع از: میوه جات، سبزیجات و غلات کامل باشد و از طرف دیگر باید مصرف چربی های اشباع، روغن ها و قند ها محدود گردد و نیز می بایست روزانه 1500 میلی گرم کلسیم و 400 تا 800 واحد بین المللی ویتامین D دریافت گردد. در صورت نیاز داشتن، از پزشک معالج خود در مورد مکمل هایی که حاوی مقادیر کافی کلسیم و ویتامین D هستند سئوال کنید.

•      ترک سیگار:
سیگار کشیدن خطر بیماری های قلبی، سکته، سرطان و تعدادی از مشکلات سلامتی را افزایش می دهد. همچنین موجب افزایش گرگرفتگی و یائسگی زودرس می شود. باید توجه داشته باشید که هیچ وقت برای بهره مندی از فواید ترک سیگار دیر نیست.

•    فعالیت بدنی منظم:
اجرای حداقل 30 دقیقه  فعالیت بدنی و ورزش ملایم در اغلب روزها، شما را از بیماری های قلبی، دیابت، پوکی استخوان و دیگر بیماری های مرتبط با افزایش سن محافظت می نماید. انجام ورزش های شدیدتر برای مدت زمان های طولانی تر فواید بیشتری را دارا است، به ویژه اگر در حال تلاش برای کاهش وزن باشید افزایش فعالیت بدنی اهمیت دارد. همچنین ورزش استرس را کاهش می دهد.

•      از تمرینات یوگا بهره ببرید:
مطالعات مقدماتی نشان می دهند که یوگا به عنوان نوعی ورزش که شامل تنفس های کنترل شده و ژست های مناسب است، ممکن است در کاهش گرگرفتگی زنان در دوره پیش از یائسگی مفید باشد. کلاس های یوگا اغلب در برخی باشگاه ها و مراکز برگزار می شوند. می توانید در یک کلاس یوگا ثبت نام کنید تا فرا بگیرید که چگونه از حالت های یوگا و تنفس صحیح بهره مند گردید.

•      داشتن یک الگوی منظم برای ویزیت شدن و چک شدن:
با پزشک خود در مورد زمان ماموگرافی، آزمایش پاپ اسمیر، آزمایش چربی خون (کلسترول و تری گلیسرید) و دیگر تست های غربالگری مشورت کنید.

درمان جایگزین

درمان های جایگزین:

راه های زیادی در جهت کمک به مدیریت و مقابله با علائم ناخوشایند یائسگی توسعه یافته اند ولی همه آن ها از شواهد علمی تایید کننده برخوردار نیستند. در زیر چند روش درمانی تکمیلی و جایگزین که از قبل وجود داشته اند و یا اکنون در حال مطالعه هستند گرد آوری شده است:

•      فیتواستروژن ها یا استروژن های گیاهی:
این استروژن ها به طور طبیعی در غذاها وجود دارد. دو نوع عمده استروژن طبیعی وجود دارد: ایزوفلاون ها ولیگنان ها. ایزوفلاون ها (Isoflavones) در سویا، نخود و ... وجود دارند. لیگنان ها (Lignans) نیز در دانه بزرک و غلات کامل و بعضی از میوه جات و سبزیجات وجود دارد.

هرچند بنا به برخی اظهارات این استروژن های غذایی میتوانند به تسکین گرگرفتگی و علایم یائسگی کمک کنند، ولی اغلب مطالعات علمی دریافته اند که غذاهای حاوی فیتواستروژن اثربخشی چندانی ندارند، در ضمن ایزوفلاون دارای برخی اثرات ضعیف مشابه با استروژن است و نگرانی هایی در مورد ارتباط مصرف ایزوفلاون و سرطان سینه وجود دارد. لذا اگر مبتلا به سرطان سینه هستید باید قبل از استفاده از قرص های مکملی ایزوفلاون با پزشک معالجتان مشاوره نمایید.

•      ویتامین E:
این ویتامین هر از گاهی موجب از بین رفتن گرگرفتگی های ملایم در بعضی از زنان می شود. هر چند که مطالعات علمی فوائد آن را در از بین بردن گرگرفتگی ثابت نکرده اند و دریافت بیشتر از 400 واحد بین المللی ویتامین E در روزمی تواند ایمن نباشد و خطراتی را در بر داشته باشد.

•      داروی گیاهی Black cohosh:
این داروی گیاهی به طور وسیعی در اروپا برای درمان گرگرفتگی در یائسگی استفاده می شود و به صورت روز افزونی نیز مصرف آن در ایالات متحده رواج یافته است. گزارشاتی مبنی بر ایمنی و سلامت آن صادر شده است. ولی اثرات دقیق استفاده ی طولانی مدت آن هنوز روشن نیست و دلیل چندانی وجود ندارد استفاده از آن برای تخفیف علایم یائسگی موثر باشد. به طور خلاصه ممکن است به خاطر داشتن خطر کم عوارض جانبی، استفاده کوتاه مدت از این دارو برای تخفیف علائم یائسگی توصیه گردد ولی اثرات دقیق استفاده طولانی مدت هنوز روشن نیست.
ممکن است شما در مورد دیگر فرآورده های مکمل غذایی مانند Dong quai، شیرین بیان، روغن گیاه پامچال و سیب زمینی هندی وحشی (به عنوان کرم های طبیعی پروژسترون) چیزهایی شنیده باشید و یا حتی سعی در استفاده از آن ها کرده باشید. اگرچه بعضی ها ممکن است برای اثربخش بودن این داروها قسم هم بخورند ولی دلایل علمی مبنی بر سلامت و موثر بودن آن ها زیاد دردسترس نیست. حتماً قبل از استفاده از هرگونه درمان گیاهی و یا مکمل غذایی تخفیف دهنده علائم یائسگی، با پزشک معالج خود مشورت کنید. این محصولات گیاهی میتوانند با دیگر داروهایی که شما استفاده می کنید تداخل داشته باشند.