تنبلی چشمLazy eye

عوامل خطر

معمولاً تنبلی چشم جنبۀ وراثتی دارد. تنبلی چشم معمولاً در بین کودکانی که به طور نارس به دنیا آمده اند و یا وزن زمان تولدشان کم بوده است و یا سابقه خانوادگی آب مروارید دوره خردسالی و مشکل چشم دارند، بیشتر شایع است.

عوارض

در صورتی که تنبلی چشم درمان نشود، ممکن است منجر به ضعف دائم بینایی شود. در واقع، تنبلی چشم معمول ترین علت ضعف بینایی یک چشم در افراد جوان و بالغ است.

زمان مراجعه به پزشک

معمولاً پزشک خانواده از کودکان معاینه چشم به عمل می آورد به خصوص اگر فرد دارای سابقه خانوادگی انحراف چشم، آب مروارید دوره خردسالی و یا مشکلات چشمی باشد. در صورتی که در هفته اول زندگی کودکتان متوجه انحراف چشم او شدید حتماً به پزشک مراجعه نمائید.

بسته به شدت مشکل چشم کودک، پزشک خانواده ممکن است او را به متخصص چشم پزشک و یا بینایی سنج ارجاع دهد. معاینه چشم به تمامی کودکان 3 تا 5 ساله توصیه می شود.

روش های تشخیصی

روش های تشخیصی:

معمولاً پزشک از طریق انجام یک آزمایش کامل چشمی، تنبلی چشم را تشخیص می دهد. به ویژه زمانی که یکی از چشم ها ضعیف تر از چشم دیگر باشد، پزشک بیشتر احتمال تنبلی چشم را مد نظر قرار می دهد. بسته به سن کودک، آزمایش های زیر در مورد او انجام می گیرد:

• نوزادان: آزمایش رفلکس قرمز، برای تشخیص کاتاراکت دورۀ خردسالی که از طریق یک ابزار نوری ذره بینی (افتالمواسکوپ) انجام می گیرد. 

• شیرخواران: آزمایش توانایی شیرخوار برای متمرکز شدن روی یک جسم و دنبال کردن اشیاء متحرک و بررسی استرابیسم.

• کودکان نوپا: آزمایش رفلکس قرمز، فوتواسکرین و معاینۀ قدرت بینایی اتوماتیک.

• کودکان پیش دبستانی و بزرگتر: آزمایش از طریق نشان دادن عکس یا حروف، که طی آن یک چشم را می بندند و با چشم دیگر نگاه می کنند.

پزشک علاوه بر موارد فوق و جو التهاب، تومور و مشکلات داخلی چشم را نیز بررسی می کند.

روش های درمانی:

در بهترین حالت، درمان تنبلی چشم باید از اوایل کودکی (زمانی که ارتباطات پیچیدۀ مغز و چشم در حال شکل گیری است) شروع شود. بسته به علت و شدت تنبلی چشم کودک، گزینه های درمان می تواند شامل موارد زیر باشد:

• عینک های اصلاحی: در صورتی که کودک دچار دوربینی، نزدیک بینی و یا آستیگماتیسم باشدلازم است که از عینک های طبی و یا لنز طبی استفاده کند. گاهی تمام آنچه کودک نیاز دارد تنها یک عینک طبی است.

• پچ (محافظ) چشم: به منظور تحریک چشم ضعیف تر یک محافظ روی چشم قوی تر قرار می دهند. استفاده از پچ های چشمی به مدت 3 تا 6 ساعت در روز می تواند برای بیشتر کودکان بالای 4 سال مفید باشد. این کار به مغز نیز این فرصت را می دهد تا بخش بینایی مربوط به چشم ضعیف تر را بهبود بخشد.

• قطرۀ چشمی: استفاده روزانه از قطرۀ آتروپین به مدت دو هفته می تواند بینایی چشم قوی تر را به طور موقت تارتر نماید. این امر سبب تحریک و استفاده بیشتر چشم ضعیف تر می شود. استفاده از قطره چشمی زمانی که چشم قوی تر دچار نزدیک بینی باشد مفید نیست.

• جراحی: در صورتی که چشم کودک بر اثر ماهیچه های آن دچار انحراف شدید باشد ممکن است نیاز به جراحی باشد. همچنین در موارد وجود افتادگی پلک و یا کاتارکت خردسالی نیز ممکن است جراحی از اقدامات درمانی باشد.

در برخی کودکان تنها استفاده از عینک یا لنز طبی می تواند باعث بهبود تنبلی چشم شود اما برخی دیگر علاوه بر عینک نیازمند پچ یا قطرۀ چشمی هستند.

درمان های فعال مانند نقاشی، پازل و یا بازی های کامپیوتری نیز علاوه بر درمان های غیر فعال فوق می تواند مورد استفاده قرار گیرد. هرچند هنوز شواهد موثقی در مورد کفایت اثر آنها در مقایسه با  درمان های غیرفعال وجود ندارد.

در بیشتر کودکان درمان صحیح می تواند طی چند هفته تا چند ماه منجر به بهبودی شود که هر چه اقدام به درمان زودتر صورت گیرد بهبودی نیز زودتر حاصل میشود. البته تحقیقات نشان می دهد که تا دوران نوجوانی نیز امکان درمان وجود دارد هر چند که پاسخ درمان در اوایل دوران کودکی بسیار بهتر است.