جراحی آب مروارید (جراحی کاتاراکت)Cataract surgery
جراحی آب مروارید روندی است که در اغلب موارد طی آن عدسی چشم برداشته شده و یک عدسی مصنوعی جایگزین آن می‌گردد. جراحی آب مروارید برای رفع کدری عدسی چشم (کاتاراکت) که به طور طبیعی شفاف است، استفاده می‌شود.
جراحی آب مروارید توسط چشم پزشک (اُفتالمولوژیست) و به صورت سرپایی انجام می‌شود، به این معنی که بیمار پس از جراحی در بیمارستان بستری نمی‌شود. جراحی آب مروارید بسیار رایج بوده و عموماً روندی بی‌خطر محسوب می‌گردد.
عوارض پس از جراحی آب مروارید شایع نبوده و بیشتر آنها با موفقیت درمان می‌شوند. خطرات جراحی آب مروارید شامل این موارد است:
- التهاب
- عفونت
- خونریزی
- تورم
- انفصال شبکیه
- گلوکوم (آب سیاه)
- آب مروارید ثانویه
- از دست دادن بینایی
خطر عوارض جراحی آب مروارید زمانی افزایش می‌یابد که شما به بیماری چشمی دیگر و یا بیماری جدی که بر کل بدن شما اثر بگذارد، مبتلا باشید. گاهاً به خاطر آسیب شدید چشم ناشی از گلوکوم یا تخریب ماکولا، جراحی آب مروارید قادر به بهبود بینایی شما نیست. بررسی و درمان سایر مشکلات چشمی پیش از تصمیم‌گیری در خصوص جراحی آب مروارید می‌تواند مفید باشد.
جراحی آب مروارید برای درمان آب مروارید انجام می‌شود. آب مروارید می‌تواند سبب تاری دید و افزایش حساسیت به نور لامپ شود. چنانچه آب مروارید، انجام کارهای روزانه را برای شما مشکل کند، چشم پزشک، جراحی آب مروارید را پیشنهاد می‌کند. برای مثال، ممکن است پزشکان زمانی جراحی آب مروارید را توصیه کنند که معاینه چشم و پیگیری درمان سایر بیماری‌های چشم از جمله تخریب ماکولای وابسته به سن و یا رتینوپاتی ناشی از دیابت مشکل شده باشد. در بیشتر موارد، انتظار برای جراحی آب مروارید به چشم شما آسیبی نمی‌رساند لذا شما زمان لازم برای بررسی جوانب و تصمیم‌گیری را دارید. اگر بینایی شما نسبتاً خوب است ممکن است هیچگاه نیازمند جراحی آب مروارید نباشید.
زمانی که تصمیم به جراحی آب مروارید دارید، این چند سؤال را به خاطر بسپارید:
- آیا قادر به انجام صحیح کارها و رانندگی هستید؟
- آیا برای خواندن یا تماشای تلویزیون مشکل دارید؟
- آیا آشپزی، خرید، نگهداری از باغچه حیاط، بالا رفتن از پله‌ها یا مصرف دارو برای شما مشکل است؟
- آیا مشکلات بینایی بر سطح استقلال شما اثر گذاشته است؟
- آیا شما قادرید چهره اشخاص را به وضوح ببینید؟
- آیا دیدن نورهای روشن برای شما مشکل است؟
برای آمادگی جهت جراحی آب مروارید، ممکن است موارد زیر از شما خواسته شود:
- انجام تست: حدود یک هفته پیش از جراحی، پزشک شما یک تست التراسوند بدون درد برای اندازه‌گیری اندازه و شکل چشمان شما انجام می‌دهد. این امر به تعیین نوع صحیح کاشت عدسی (لنزهای داخل چشمی یا IOL) کمک می‌کند.
- عدم مصرف برخی داروهای خاص: ممکن است پزشک به شما توصیه کند که موقتاً مصرف برخی داروهایی که خطر خونریزی حین جراحی را افزایش می‌دهند را قطع کنید.
- استفاده از قطره های چشمی برای کاهش خطر عفونت: ممکن است 2-1 روز پیش از جراحی آنتی‌بیوتیک‌های چشمی تجویز شوند.
- ناشتایی پیش از جراحی: از شما خواسته می‌شود که 12 ساعت پیش از عمل جراحی از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید.
- آمادگی جهت بهبود: به طور معمول پس از جراحی شما می‌توانید به خانه بازگردید اما قادر به رانندگی نخواهید بود، پس برای چگونگی بازگشت به منزل برنامه‌ریزی کنید. همچنین ممکن است پزشک انجام برخی فعالیت‌ها از جمله خم شدن و بلند کردن اجسام را به مدت یک هفته پس از عمل جراحی محدود کند.
معمولاً جراحی آب مروارید سرپایی بوده و حدود یک ساعت یا کمتر طول می‌کشد. ابتدا پزشک قطره‌ای را برای گشاد شدن مردمک در چشم شما می‌ریزد. داروی بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن محل جراحی و داروی آرام‌بخش برای تسلی به شما تجویز می‌گردد. در این حالت در حین جراحی شما بیدار اما گیج و بی‌حال خواهید بود.
طی جراحی آب مروارید، عدسی‌های کدر برداشته شده و عدسی‌های مصنوعی شفاف جایگزین می‌شوند. با این حال، در برخی موارد آب مروارید بدون کاشت عدسی‌های مصنوعی رفع می‌شود.
روش‌های جراحی که برای رفع آب مروارید استفاده می‌شوند، شامل این موارد هستند:
- استفاده از پروب‌های التراسوند برای شکستن عدسی‌ها جهت برداشت: طی روندی که phacoemulsification نامیده می‌شود، پزشک جراح برشی کوچک در جلوی چشمان (قرنیه) ایجاد کرده و یک پروب به نازکی سوزن را وارد ماده عدسی می‌کند که آب مروارید در آنجا تشکیل شده است. سپس جراح با استفاده از پروب که انتقال دهنده‌ی موج‌های التراسوند است، آب مروارید را متلاشی و آن را خارج می‌کند. انتهای عدسی‌ها (کپسول عدسی) دست نخورده باقی مانده و به عنوان مکانی برای عدسی‌های مصنوعی استفاده می‌شود. ممکن است در انتهای عمل، از بخیه برای پوشاندن سوراخ ایجاد شده در جلوی قرنیه استفاده گردد.
- ایجاد برش در چشم برای خارج کردن عدسی‌ها: خروج خارج کپسولی آب مروارید روندی است که کمتر استفاده می‌شود و نیازمند برش بزرگتری نسبت به روش فوق است. از طریق این برش بزرگ، پزشک جراح با استفاده از ابزار جراحی، کپسول جلوی عدسی و بخش کدر عدسی که سبب آب مروارید شده را خارج می‌کند. کپسول خلف عدسی دست نخورده باقی مانده و به عنوان مکانی برای عدسی‌های مصنوعی استفاده می‌شود. در صورتیکه شما دارای عوارض چشمی خاصی باشید از این روش استفاده می‌شود. استفاده از بخیه برای پوشش این برش بزرگتر لازم است.
زمانی که آب مروارید توسط یکی از روش‌های فوق خارج شد، عدسی‌های مصنوعی شفاف در داخل کپسول خالی لنز کاشته می‌شود. این کاشت به عنوان عدسی داخل چشمی (IOL) شناخته شده و از پلاستیک، آکریلیک یا سلیکون ساخته می‌شود. شما قادر به دیدن یا لمس عدسی‌ها نخواهید بود، به هیچ مراقبتی نیاز ندارد و جزئی از چشمان شما می‌شود.
انواع مختلفی از IOL با ویژگی‌های مختلفی موجود هستند. برخی پلاستیک فشرده بوده و از طریق برشی که نیازمند چندین برش است، کاشته می‌شوند. با این حال، بسیاری از IOLها منعطف بوده و با یک برش کوچک بدون نیاز به بخیه انجام می‌شوند. جراح این نوع از عدسی‌ها را تا کرده و آنها را وراد کپسول خالی لنز می‌کند، جاییکه عدسی‌ها به طور طبیعی در آنجا قرار دارند. در داخل چشم، IOL باز شده و در کپسول خالی جای می‌گیرد. برخی از انواع IOL نور فرابنفش (UV) را مهار می‌کنند. برخی IOLها دو کانونی بوده و امکان هر دو دید دور و نزدیک را فراهم می‌کنند. سایر انواع تنها امکان دید دور یا نزدیک را دارند. برای برخی افراد، یک عدسی برای تأمین دید دور در یک چشم و عدسی دیگر برای دید نزدیک در چشم دیگر انتخاب می‌شود. مزایا و خطرات انواع مختلف IOL را با پزشک جراح خود مطرح کنید تا بهترین نوع را برای شما در نظر گیرد.
پس از جراحی آب مروارید
پس از جراحی آب مروارید، طی چند روز بینایی شما بهتر می‌شود. ممکن است در روزهای اول که چشم در حال التیام و تطابق است، تاری دید داشته باشید. معمولاً 2-1 روز پس از جراحی، یک هفته و سپس یک ماه بعد نیز برای پایش بهبود توسط پزشک خود ویزیت می‌شوید.طی دو روز پس از جراحی، احساس خارش و ناراحتی اندک طبیعی است. از مالیدن یا فشار دادن چشم بپرهیزید. ممکن است پزشک از شما بخواهد تا روز پس از جراحی از چشم بند یا حفاظ چشم استفاده کنید و یا به شما توصیه کند طی چند روز پس از جراحی چشم بند ببندید یا طی دوره بهبودی در زمان خواب از محافظ چشم استفاده نمایید. ممکن است پزشک قطره‌های چشم یا سایر داروها را برای پیشگیری از عفونت، کاهش التهاب و کنترل فشار چشم تجویز کند. پس از دو روز بیشتر ناراحتی‌ها از بین خواهند رفت. معمولاً طی 8 هفته بهبودی کامل ایجاد می‌شود.
در صورت مواجه با این موارد فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- از دست دادن بینایی
- درد مقاوم علیرغم استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه
- افزایش قرمزی چشم
- فلاش‌های نوری یا لکه‌های جدید در مقابل چشم
- تهوع، استفراغ یا سرفه شدید
پس از جراحی آب مروارید بیشتر افراد، حداقل در پاره‌ای از مواقع، نیازمند عینک هستند. پزشک به شما اطلاع خواهد داد که چه زمانی چشمانتان برای تعیین نمره نهایی عینک، به حد کافی بهبود یافته است. اگر شما در هر دو چشمتان آب مروارید دارید، پزشک زمان جراحی دوم را 2-1 ماه بعد برنامه ریزی می‌کند. این امر به چشم شما اجازه می‌دهد تا پیش از جراحی چشم دوم بهبود یابد.
جراحی آب مروارید در اکثر افراد سبب بازگشت موفقیت آمیز بینایی می‌گردد. ممکن است افرادی که جراحی آب مروارید داشته‌اند عوارض شایعی از جمله کدورت کپسول خلفی (PCO) یا آب مروارید ثانویه را تجربه کنند. این امر زمانی اتفاق می‌افتد که پشت کپسول (بخشی از لنز که طی جراحی برداشته نمی‌شود و عدسی‌های کاشته شده را حمایت می‌کند) کدر شده و بینایی شما را مختل می‌کند. PCO با استفاده از روش سرپایی بدون درد که 5 دقیقه به طول می‌انجامد و کپسولوتومی لیزر YAG نامیده می‌شود، درمان می‌گردد. در کپسولوتومی لیزر YAG، از اشعه لیزر برای ایجاد سوراخی کوچک در کپسول کدر استفاده می‌شود تا راهی برای عبور نور فراهم شود.
پس از جراحی آب مروارید، معمولاً به مدت یک ساعت در مطب دکتر منتظر می‌مانید تا از عدم افزایش فشار چشم مطمئن شوید. سایر عوارض نادر است اما می‌تواند شامل افزایش فشار چشم و انفصال شبکیه باشد.