آزمایش کلسترولCholesterol test
آزمایش کامل کلسترول که به آن پروفایل یا الگوی لیپیدی نیز گفته می شود، آزمایش خونی است که مقدار کلسترول و تری گلیسرید خون را اندازه گیری می کند. به کمک آزمایش کلسترول می توان خطر ابتلاء به آترواسکلروز (تشکیل پلاک در شریان ها که باعث تنگی یا انسداد آنها می شود) را مشخص نمود. از آنجا که سطح بالای کلسترول معمولاً نشانه، سبب یا علامت خاصی ندارد، آزمایش کلسترول ابزاری مهم است. سطح بالای کلسترول از عوامل خطر بارز ابتلاء به بیماری قلبی است.
خطرات انجام آزمایش کلسترول ناچیز است. ممکن است در ناحیه خون گیری کمی درد یا ناراحتی حس شود و یا ناحیه عفونت کند.
آزمایش کامل کلسترول، شامل اندازه گیری چهار نوع از چربی های (لیپید) خون است:
• کلسترول تام: در این آزمایش محتوای کلسترول خون شمارش می شود.
• کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL): این مورد گاهی کلسترول خوب نامیده می شود، چرا که به برداشت LDL از خون کمک می کند، بنابراین باعث باز ماندن شریان ها و جریان خون بهتر می شود.
• کلسترول لیپوپروتئین با چگالی پائین (LDL): این مورد گاهی کلسترول بد نیز نامیده می شود. مقدار بیش از حد این نوع چربی باعث تشکیل رسوبات چربی (پلاک) در شریان ها (بیماری آترواسکلروز) و جریان خون کم می شود. پلاک ها گاهی جدا شده و باعث حمله قلبی یا سکته مغزی می شوند.
• تری گلیسرید: تری گلیسرید نوعی چربی خون است. پس از غذا خوردن هر مقدار انرژی مازاد نیاز توسط بدن به تری گلیسرید تبدیل و در سلول های چربی ذخیره می شود. سطوح بالای تری گلیسرید معمولاً نشانگر آن است که میزان غذا خوردن فرد بیش از مقداری است که می سوزاند. میزان بالای تری گلیسرید در افراد با وزن بالا، در افرادی که در خوردن شیرینی جات و الکل زیاده روی می کنند یا در افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده نیز دیده می شود.
چه کسانی باید آزمایش کلسترول بدهند؟
تمام بزرگسالان 20 ساله و مسن تر باید هر 5 سال یکبار مورد آزمایش قرار گیرند. به طور ایده آل فرد باید آزمایش کلسترول را در اوایل دهه سوم زندگی شروع کند. آزمایش کلسترول باید وقتی انجام شود که فرد از سلامت نسبی برخوردار است. ابتلاء به بیماری حاد، بروز سکته قلبی یا استرس شدید میتواند سطح کلسترول خون را تحت تاثیر قرار دهد.آزمایش کلسترول در شرایط زیر از اهمیت بسیاری برخوردار است:
• دارا بودن پیشینه فامیلی کلسترول بالا یا بیماری قلبی
• بالا بودن وزن
• ابتلاء به دیابت
• رژیم غذایی پرچربیاین عوامل احتمال ابتلاء به کلسترول بالای خون و بیماری قلبی را بالا می برند.
در افراد مبتلا به کلسترول بالا پزشک انجام آزمایش را با فواصل کمتری تجویز می کند. در صورتی که سطح کلسترول خون شما غیرطبیعی است با پزشک در مورد فواصل تکرار آزمایش صحبت کنید. طی بارداری معمولاً کلسترول خون بالاست، بنابراین زنان باردار بهتر است حداقل شش هفته پس از وضع حمل آزمایش کلسترول دهند.
آزمایش کلسترول در کودکان
کودکان نیز می توانند از 2 سالگی مورد آزمایش کلسترول قرار گیرند، اما در همه کودکان نیاز به غربالگری کلسترول بالا نیست. انجمن کودکان آمریکا انجام این آزمایش را در کودکان 2 تا 10 ساله که دارای سابقه فامیلی کلسترول بالا یا بیماری نارسایی شریان قلبی هستند پیشنهاد می کنند. در صورتی که اولین آزمایش کودک بالا بودن کلسترول خون را نشان دهد، ممکن است پزشک تکرار آزمایش را تجویز نماید. اگر کودک دارای سابقه فامیلی ابتلاء به بیماری عروق کرونر در سنین پایین است، پزشک ممکن است تکرار آزمایش را با فواصل کوتاهتری تجویز نماید.انجمن کودکان آمریکا همچنین پیشنهاد می کند در صورتی که سابقه فامیلی کودک مشخص نیست،اما کودک دارای عوامل خطر ابتلاء نظیر چاقی، فشار خون بالا یا دیابت است مورد آزمایش قرار گیرد.
فرد باید 9 تا 12 ساعت پیش از آزمایش ناشتا بماند یعنی هیچ غذا یا مایعی به جز آب مصرف نکند. در این مدت فرد می تواند آب بنوشد اما باید از نوشیدن چای، قهوه و نوشیدنی های دیگر اجتناب نماید.
در صورت داشتن سوال با پزشک خود مشورت کنید. برخی داروها، مثل قرص های پیشگیری از بارداری، می توانند منجر به افزایش کلسترول خون شوند. به همین دلیل، ممکن است پزشک مصرف برخی داروها را چند روز پیش از آزمایش متوقف کند.
طی انجام آزمایش
از آنجا که لازم است فرد برای آزمایش کلسترول خون ناشتا باشد تا نتیجه دقیق تری حاصل شود، این آزمایش صبح انجام می شود. خون معمولاً از ورید بازو گرفته می شود. پیش از وارد نمودن سوزن، محل خون گیری ضدعفونی می شود و بالای بازو توسط یک بند پلاستیکی بسته می شود.این کار باعث جمع شدن خون در رگ می شود.پس از وارد نمودن سوزن، مقدار کمی خون گرفته می شود و در ویال یا سرنگ جمع آوری می گردد. سپس بند از بازو باز می شود تا جریان خون ادامه یابد و خون بیشتری به درون ویال بریزد. وقتی به میزان کافی خون گرفته شد سوزن را خارج می کنند و محل خونگیری را با پنبه فشار داده و می پوشانند. تمام مراحل طی چند دقیقه و تقریباً بدون درد انجام می گیرد.
پس از انجام آزمایش
هیچ توصیه خاصی برای بعد از انجام آزمایش وجود ندارد. فرد خودش می تواند رانندگی کند و فعالیت های روزانه اش را انجام دهد. در صورتی که فرد برای آزمایش ناشتا باشد، می تواند همراه خود میان وعده داشته باشد. حاضر شدن نتایج ممکن است چند روز طول بکشد. بهتر است پزشک برای فرد توضیح دهد که نتایج آزمایش چه معنایی دارد. در صورتی که جواب آزمایش مبنی بر بالا بودن کلسترول خون فرد باشد، ممکن است پزشک با فاصله چند هفته یا ماه آزمایش را تکرار کند. پیش از شروع هرگونه درمان بر پایه نتیجه یک آزمایش، معمولاً چند آزمایش دیگر برای حصول اطمینان از صحیح بودن تشخیص انجام می شود.
در ایالات متحده و ایران سطح کلسترول با واحد میلی گرم کلسترول در دسی لیتر خون (mg/dl) بیان می شود. در کانادا و بسیاری از کشورهای اروپایی واحد بر اساس میلی مول کلسترول در لیتر خون (mmol/L) بیان می شود. برای تفسیر نتیجه ی آزمایش خود از راهنمایی عمومی که در جداول زیر آمده استفاده کنید:
کلسترول تام
(mg/dl)
کلسترول تام
(mmol/L)
تفسیر نتایج کمتر از 200 کمتر از 5.2 مطلوب 239- 200 6.2- 5.2 حد مرزی بالا بالاتر از 240 بالاتر از 6.2 بالا LDL کلسترول
(mg/dl)
LDL کلسترول
(mmol/L)
تفسیر نتایج کمتر از 70 کمتر از 1.8 حد مطلوب برای افراد مبتلا به بیماری قلبی یا دیابت کمتر از 100 کمتر از 2.6 حد مطلوب در افراد در معرض خطر بیماری قلبی 129- 100 3.3- 2.6 نزدیک حد مطلوب (اگر به بیماری قلبی مبتلا نیستید.)
بالا (اگر به بیماری قلبی مبتلا هستید.)
159- 130 4.1- 3.4 حد مرزی بالا (اگر به بیماری قلبی مبتلا نیستید.)
بالا (اگر به بیماری قلب مبتلا هستید.)
189- 160 4.9- 4.1 بالا (اگر به بیماری قلبی مبتلا نیستید.)
خیلی بالا (اگر به بیماری قلبی مبتلا هستید.)
190 و بالاتر بالاتر از 4.9 خیلی بالا HDL کلسترول
(mg/dl)
HDL کلسترول
(mmol/L)
تفسیر نتایج کمتر از 40 کمتر از 1 ضعیف 59- 40 1.5- 1 خوب 60 و بالاتر بالاتر از 1.5 عالی تری گلیسرید
(mg/dl)
تری گلیسرید
(mmol/L)
تفسیر نتایج کمتر از 150 کمتر از 1.7 مطلوب 199- 150 2.2- 1.7 حد مرزی بالا 499- 200 5.6- 2.3 بالا 500 و بالاتر بالاتر از 5.6 خیلی بالا مقدار پیشنهادی انجمن قلب آمریکا (AHA) برای تری گلیسرید 100 میلی گرم در دسی لیتر (1.3 mg/dl) یا پایین تر به عنوان سطح بهینه یا مطلوب است. انجمن قلب آمریکا بر این نظر است که این سطح بهینه سلامت قلب را ارتقاء می بخشد. هرچند این انجمن پیشنهاد نمی کند افراد برای دستیابی به این سطح از دارو درمانی استفاده کنند و به جای آن افراد می توانند به منظور کاهش تری گلیسرید تا رسیدن به سطح بهینه، شیوه زندگی خود را تغییر دهند،از جمله رعایت رژیم غذایی،کاهش وزن و فعالیت بدنی توصیه می شود چرا که تری گلیسرید معمولاً به خوبی به تغییرات رژیم غذایی و شیوه زندگی پاسخ می دهد.چهار گروه اصلی (کلسترول تام، کلسترول LDL، کلسترول HDL و تری گلیسرید) رایج ترین مواردی هستند که در آزمایش کلسترول اندازه گیری می شوند. پزشکان اخیراً مواد دیگری را نیز در خون اندازه گیری می کنند. آزمایش این مواد نیز بر روی همان نمونه اصلی انجام می گیرد و فقط نقش تکمیل کننده دارند و به عنوان جایگزین برای چهار گروه اصلی موجود در پروفایل لیپیدی در نظر گرفته نمی شوند.اگر نتایج آزمایش نشانگر بالا بودن سطح کلسترول خونتان بود، دلسرد نشوید. ممکن است بتوانید فقط با اعمال تغییراتی در شیوه زندگی مثل ترک سیگار کشیدن، ورزش کردن و رعایت رژیم غذایی سالم، کلسترول خون را کاهش دهید. اگر تغییر شیوه زندگی کافی نباشد، داروهای کاهنده کلسترول می توانند کمک کننده باشند. با پزشک در مورد بهترین راه کاهش کلسترول صحبت کنید.