وزن ایده آل یا وزن دلخواه؟

اگر شما می خواهید رژیم بگیرید، آیا به درستی می دانید چه میزان از وزنتان را باید کاهش دهید؟

شاید شما جزء آن دسته افرادی هستید که قبلاً تلاش های های ناموفقی را برای کاهش وزنتان در سنین دبیرستان و یا برای مراسم ازدواجتان داشته اید. فراوانند افرادی که در هنگام مراجعه به کلینیک های کاهش وزن می گویند که عمری است با رژیم لاغری و راه های مختلف کاهش وزن دست و پنجه نرم می کنند. بعضی از افراد برای خود وزنی را جستجو می کنند که سال ها با آن خداحافظی نموده اند، مثلاً می گویند من می خواهم به وزن قبل از ازدواج خود بازگردم.

توجه به چند سوال ذیل در هنگامی که قصد رژیم کاهش وزن دارید، ضروری است:

آیا شما واقعا نیاز به کاهش وزن دارید؟

وزن مطلوب شما با توجه به شرایط خاص شما چیست؟

وزنی که می خواهید به آن برسید، با وزن ایده آلتان تفاوت دارد یا نه؟

در چه مدت می توانید به وزن مورد نظر خود دست یابید؟

به این نکته توجه داشته باشید که کاهش وزن های مکرر با رژیم های لاغری غیراصولی (رژیم یویو) که با زندگی معمول در تضاد است، نه تنها شما را به وزن مورد نظر نمی رساند، بلکه عوارض متعددی را برای سلامتی شما به همراه خواهد داشت. پس توصیه اساسی متخصصین تغذیه آن است که از رژیم های یویو دست بردارید، زیرا شما می توانید حتی با داشتن وزنی بیشتر از وزن ایده آلتان همچنان سالم باشید، اگر چه ممکن است از اندام خود راضی نباشید.

نکته جالب توجه دیگر آن که اگر دارای اضافه وزن هستید، فقط کاهش 10 درصد از وزنتان می تواند مزایای بسیاری را برای سلامتی شما به ارمغان بیاورد، از جمله: کاهش فشارخون بالا، کاهش کلسترول خون، کاهش قند خون و کاهش خطر بیماری های قلبی. و این تمام ماجرا نیست، زیرا تجربیات متخصصین تغذیه حاکی از آن است که چنین کاهش وزنی، هم آسان تر به دست می آید و هم حفظ آن راحت تر است و نیز شانس موفقیت شما را در یک نبرد طولانی مدت برای لاغر شدن افزایش می دهد.

وزن مطلوب ما چگونه تعیین می گردد؟

هنگام تعیین وزن مطلوب، در یک سو سیستم فیزیولوژی بدن قرار دارد و در سوی دیگر هدفی که شما برای کاهش وزن خود دارید؟

در تعیین هدف وزنی خود، توصیه آن است که هدفی منطقی را برگزینید نه این که دنبال خیالات و آرزوهای دیرینه برای وزن خود باشید. متخصصین برای تعیین وزن مطلوب از استانداردهای بین المللی که از تناسب بین قد و وزن به دست می آید، مانند نمایه توده بدنی (BMI) استفاده می نمایند.

اما مسئله ی مهم دیگر در تعیین وزن مطلوب، سیستم فیزیولوژی بدن شماست. مطالعات گذشته نشان داده است که نقطه تعادل وزن ما در مرکزی در هیپوتالاموس مشخص می گردد. سیستم بدن دقیق است و برنامه ریزی های منظمی دارد و همان طوری که سیستم بدن طوری تنظیم شده که درجه حرارت را در حدود مشخصی ثابت نگه می دارد، وزنتان نیز در حوالی مقدار مشخصی (با 10 تا 20 درصد نوسان) تنظیم می شود. این همان تئوری “SET POINT” در بدن است. مجموعه پیچیده ای از هورمون ها، مواد شیمیایی و پیغام های گرسنگی و … در ثابت نگه داشتن وزنتان در محدوده ذکر شده موثرند.

باید به این نکته توجه داشت که تنها ژنتیک و وراثت، تعیین کننده وزن فعلی شما نیست، بلکه عادات غذایی و شیوه زندگی شما بر نقطه تعادل وزن شما تاثیرگذارند. اما از طرف دیگر، گرچه عادات شما از نظر مصرف غذا و فعالیت بدنی می تواند در تعیین نقطه تعادل وزنتان موثر باشند، ولی این تاثیر لحظه ای نخواهد بود. بر این اساس، این ادعا که من چون شب گذشته مهمانی بودم و رژیم غذایی خود را شکستم، در نتیجه به یک باره 5 کیلوگرم وزن اضافه کردم، قابل قبول نخواهد بود.

پُرخوری روی سیستم تنظیمی داخلی بدن اثر گذاشته و در نتیجه نقطه تعادل وزن را افزایش می دهد. به عبارت دیگر وقتی شما پُرخوری می کنید، ابتدا بدن مقاومت می نماید، ولی وقتی این پرخوری ادامه پیدا کرد، وزن شما تغییر کرده و به نقطه تعادل بالاتری می رسد. در هنگام رژیم لاغری هم، بدن با این مکانیسم دفاعی در برابر تغییرات وزن مقاومت می نماید، اما با ادامه رژیم، بدن شما وزنی پایین تر را برای خود انتخاب می نماید. جالب است بدانید افزایش نقطه تعادل وزن بدن، بسیار آسان تر از کاهش دادن آن است! این موضوع شاید به نوعی تایید ادعای خیلی از افراد چاق باشد که می گویند، سریعاً چاق می شوند، ولی به سختی لاغر می گردند.

در هر صورت باید بدانیم با پر خوری کردن، بدن خودش را روی نقطه تعادل وزن بالاتری تنظیم می کند و از این نقطه تعادل جدید حمایت کرده و سعی می کند آن را حفظ نماید. وقتی این اتفاق افتاد سخت است که بتوان مجددا نقطه تنظیمی وزنی جدید را کاهش داد.