آتلکتازیAtelectasis
تعریف بیماری
آتلکتازی جمع شدن قسمتی از ریه یا تمام آن است که وقتی اتفاق می‌افتد که کیسه های هوایی ریه از هوا خالی شوند یا توسط مایعات پر شوند.
این بیماری یکی از شایع ترین بیماری های تنفسی است که بعد از جراحی اتفاق می‌افتد. همچنین یکی از عوارض بیماری هایی مانند سیستیک فیبروزیس، تومور های ریوی و آسیب های قفسه سینه است.
نشانه ها
• دشواری در تنفس
• تنفس با سرعت بالا
• صدای مشابه سوت هنگام تنفس
• سرفهعلل
علت آتلکتازی مسدود شدن راه های هوایی یا وجود فشار خارجی می باشد.
بیهوشی عمومی از علل شایع آتلکتازی تست چرا که الگوی طبیعی تنفس را مختل می‌کند و منجر به خالی شدن راه‌های هوایی می‌شود. اغلب افرادی که جراحی‌های سنگین انجام می‌دهند درجاتی از آتلکتازی را تجربه می کنند.
علل احتمالی آتلکتازی انسدادی:
• تجمع موکوس در راه های هوایی که اغلب به دنبال عمل جراحی اتفاق می‌افتد. تجمع موکوس همینطور در کودکانی مبتلا به آسم و یا بیماران سیستیک فیبروزیس اتفاق می افتد.
• وجود اجسام خارجی در ریه خصوصاً در کودکانی که یک جسم خارجی را می‌بلعند مانند بادام زمینی یا یک تکه از اسباب بازی.
• وجود تومور در مسیر راه های هوایی و ریه می تواند مسیر هوایی را باریک سازد.
علل احتمالی آتلکتازی غیر انسدادی:
• آسیب به قفسه سینه در اثر افتادن یا زمین خوردگی که به علت وجود درد باعث ممانعت از تنفس عمیق می‌شود.
• تجمع مایعات در فضای بین ریوی
• ذات الریه
• آسیب بافت ریه
• وجود تومور
• پنموتوراکس که باعث نفوذ هوا به فضای جنب می شودعوامل خطر
• سن بالا
• هر عارضه ای که با اشکال در بلع همراه شود
• بستری شدن طولانی مدت و بدون حرکت
• بیماری های ریوی مانند آسم یا سیستیک فیبروزیس
• جراحی شکمی یا قفسه سینه
• بیهوشی عمومی
• تنفس ضعیف
• استعمال سیگارعوارض
سطح پایین اکسیژن خون: آتلکتازی دریافت اکسیژن هوا را برای ریه ها دشوار می‌سازد بنابراین سطح اکسیژن خون کاهش می‌یابد.
ذات الریه: خطر ذات الریه تا زمانی که آتلکتازی وجود داشته باشد باقی است چرا که تجمع موکوس باعث عفونت می‌شود.
آمادگی ویزیت پزشک
آمادگی برای ملاقات پزشک:
اقدامات بیمار:
• یادداشت تمامی علائم و نشانه ها
• مشخص کردن زمان شروع علائم
• تهیه فهرستی از همه داروها و مکمل های مصرفی
• همراه داشتن عضوی از خانواده
• یادداشت سوالات خود از پزشک شامل:
• علت علائم ایجاد شده چیست؟
• چه آزمایشاتی لازم است؟
• آیا نیازی به محدودیت رژیمی یا فعالیتی وجود دارد؟انتظارات از پزشک:
پزشک نیز سوالاتی از بیمار خواهد پرسید:
• علائم از چه زمانی شروع شدند؟
• آیا این علائم همیشه وجود دارند یا گاهاً بروز پیدا می‌کنند؟
• آیا تجربه تب نیز داشته اید؟
• چه چیزی علائم شما را بهبود می‌دهد؟
• چه چیزی علائم شما را تشدید می‌کند؟زمان مراجعه به پزشک
بعد از تجربه هرگونه مشکل در تنفس باید فوراً به پزشک مراجعه کرد. گاهی نیاز به تشخیص علل زمینه ای مشکل تنفس و سایر بیماری های ایجاد کننده آن وجود دارد.
روش های تشخیصی
• سی تی اسکن: از آن جایی که CT روشی حساس تر و دقیق تر از اشعه ایکس می‌باشد میتواند در تشخیص علت و نوع آتلکتازی بهتر عمل کند.
• اکسیمتری: این تست ساده به واسطه یک وسیله کوچک که بر روی انگشت دست قرار داده می‌شود میزان اکسیژن خون را بررسی می کند و در تشخیص شدت بیماری کمک کننده است.
• سونوگرافی قفسه سینه: این تست غیر تهاجمی می تواند تفاوت بین آتلکسازی، سختی و سفتی ریه ها و عفونت را در راه های هوایی بررسی کند.
• برونکوسکوپی: در این روش یک لوله منعطف و سبک وارد مسیر هوایی شده تا انسداد را بررسی کند مانند وجود تومور، موکوس یا یک جسم خارجی. این روش در رفع انسداد میز تاثیر گذار است.
روش های درمانی:
درمان آتلکتازی به علت آن وابسته است. نوع خفیف آن ممکن است بدون درمان خود بهبود یابد اما گاهی برای از بین بردن موکوس استفاده از داروها توصیه می‌شود. در صورت انسداد نیز جراحی یکی از روش‌های پیشنهادی است.
فیزیوتراپی قفسه سینه:
تکنیک هایی که به توانایی تنفس عمیق بعد از جراحی کمک می کنند در باز نگاه داشتن راه های هوایی پس از جراحی موثر هستند و شامل موارد زیر می‌شوند:
• انجام تمرین های تنفس عمیق و استفاده از دستگاههایی که حجم ریه را افزایش می‌دهند.
• قرار گیری در موضع هایی که سبب تخلیه موکوس از ریه شود به طوری که سر پایین تر قرار بگیرد از بدن.
• ضربه به قفسه سینه در مکان ریه دچارعارضه برای تخلیه موکوس.جراحی:
در صورتی که انسداد ریه به دنبال وجود یک تومور باشد اقدام درمانی لازم شامل برداشتن یا کوچک کردن توده خواهد بود.
پیشگیری
آتلکتازی در کودکان اغلب به دنبال وجود اجسام خارجی ایجاد می‌شود. برای کاهش خطر آن بایست اجسام ریز را از دسترس کودکان دور نگه داشت.
در بزرگسالان اغلب آتلکتازی بعد از جراحی اتفاق می‌افتد. برخی تمرین‌های تنفس و تقویت عضلات می‌توانند خطر آن را کاهش دهند.