عفونت هلیکوباکتر پیلوریHelicobacter pylori infection
تعریف بیماری
عفونت هلیکوباکتر پیلوری هنگامی رخ می دهد که یک نوع باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری (H. پیلوری) معده را آلوده کند. این عفونت معمولاً در دوران کودکی اتفاق می افتد. یک علت شایع زخم های گوارشی، عفونت هلیکوباکتر پیلوری می باشد که نیمی از مردم جهان را درگیر کرده است.
اکثر مردم متوجه نمی شوند که مبتلا به عفونت H. پیلوری هستند، زیرا هرگز به واسطه ی آن بیمار نمی شوند. اگر شما علائم و نشانه های زخم های گوارشی را داشته باشید، پزشک معالج وجود عفونت H. پیلوری را حتماً در شما بررسی خواهد کرد. عفونت H. پیلوری به سادگی قابل درمان با آنتی بیوتیک می باشد.
نشانه ها
اغلب افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری هرگز علائم و نشانه ای نخواهند داشت. بدون هیچ دلیل خاصی، برخی از افراد ممکن است بطور مادرزادی نسبت به اثرات H. پیلوری مقاوم باشند. علائم و نشانه های عفونت H. پیلوری شامل موارد زیر می شوند:
- درد و یا احساس سوزش در شکم
- بدتر شدن درد شکم وقتی معده تان خالی باشد
- تهوع
- از دست دادن اشتها
- آروغ زدن مکرر
- نفخ
- کاهش وزن غیرارادی
علل
نحوه ی آلوده کردن H. پیلوری هنوز ناشناخته است. این باکتری ممکن است از فردی به فرد دیگر از طریق بزاق، استفراغ یا مدفوع منتقل شود. همچنین امکان آلودگی از طریق غذا یا آب آلوده نیز وجود دارد.
عوامل خطر
H. پیلوری اغلب در دوران کودکی افراد را درگیر می کند. عوامل خطر برای ابتلا به هلیکوباکتر مربوط به شرایط زندگی در دوران کودکی تان می باشد، از جمله:
- زندگی در شرایط شلوغ. اگر شما در یک خانه ی پر جمعیت زندگی می کنید، احتمال آلودگی به هلیکوباکتر در شما بیشتر است.
- عدم نوشیدن آب سالم و تمیز. داشتن یک منبع قابل اعتماد از آب تمیز به کاهش خطر ابتلا به H. پیلوری کمک می کند.
- زندگی در کشور در حال توسعه. چون مردم کشورهای در حال توسعه، در شرایطی شلوغ و غیربهداشتی زندگی می کنند در معرض خطر بالاتری از عفونت هلیکوباکتر پیلوری هستند.
- زندگی با کسی که به عفونت H. پیلوری مبتلا است. در این شرایط احتمال آلودگی شما نیز افزایش خواهد یافت.
عوارض
عوارض مرتبط با عفونت هلیکوباکتر پیلوری عبارتند از:
- زخم: H. پیلوری می تواند به پوشش محافظتی معده و روده کوچک آسیب برساند. در این شرایط اسید معده می تواند منجر به ایجاد زخم گردد. حدود 10 درصد از افراد مبتلا به H. پیلوری درگیر این زخم ها هستند.
- التهاب دیواره ی معده. عفونت هلیکوباکتر پیلوری می تواند معده شما را تحریک کرده و باعث التهاب (گاستریت) شود.
- سرطان معده. عفونت H. پیلوری عامل خطر قوی برای انواع خاصی از سرطان معده می باشد.
زمان مراجعه به پزشک
اگر هرگونه علامت و نشانه ی مزمنی داشتید که نگران کننده است، حتماً به پزشک خود مراجعه کنید. در صورت تجربه ی هر یک موارد زیر سریعاً از فوریت های پزشکی کمک بگیرید:
- درد شدید یا مزمن شکم
- اختلال در بلع
- مدفوع سیاه یا وجود خون در مدفوع
- استفراغ خونی
روش های تشخیصی
روش های تشخیصی:
تست ها و آزمایش های مورد استفاده برای تعیین عفونت هلیکوباکتر پیلوری عبارتند از:
- آزمایش خون. تجزیه و تحلیل نمونه خون می تواند شواهد عفونت فعال یا قبلی هلیکوباکتر پیلوری را نشان دهد. اگرچه، آزمایش تنفس یا مدفوع نسبت به آزمایش خون بهتر می تواند عفونت فعال هلیکوباکتر را تشخیص دهد.
- تست تنفس. برای آزمایش تنفس به شما یک قرص، نوشیدنی یا پودینگ حاوی مولکول های کربن داده می شود. اگر مبتلا به عفونت H. پیلوری باشید، پس از هضم کربن در معده شما آزاد می شود. بدن شما کربن را جذب کرده و از طریق بازدم آن را دفع می کند. بدین منظور شما درون یک کیسه مخصوص می دمید و پزشک با استفاده از دستگاه های خاص وجود مولکول های کربن را در آن بررسی می کند. داروهای ضد اسید مثل مهار کننده های پمپ پروتون، بیسموت و آنتی بیوتیک ها می توانند باعث تداخل در دقت این تست شوند. بنابراین از شما خواسته می شود تا یک یا دو هفته قبل از آزمایش مصرف این نوع داروها را قطع نمایید. این تست برای کودکان و بزرگسالان قابل اجرا می باشد.
- آزمایش مدفوع. تست آزمایشگاهی به نام آزمایش آنتی ژن مدفوع جهت بررسی وجود پروتئین های بیگانه (آنتی ژن) در ارتباط با عفونت هلیکوباکتر پیلوری، انجام می گیرد. مانند تست تنفس، داروهای مهار کننده اسید و بیسموت می تواند نتایج این آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین از شما خواسته می شود از دو هفته ی قبل آزمایش، آن ها را استفاده نکنید.
- آزمایش اسکوپ. آین آزمایش به آندوسکوپی شباهت دارد. در طول آن، پزشک یک لوله بلند انعطاف پذیر مجهز به یک دوربین کوچک (آندوسکوپ) را از حلق و مری تا معده و دوازدهه تان عبور می دهد. این ابزار به پزشک اجازه می دهد تا هرچیز غیرمعمولی را مشاهده کرده و درصورت نیاز بیوپسی (نمونه برداری) نیز انجام دهد. این نمونه ها برای عفونت H. پیلوری مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. این آزمایش به طور رایج توصیه نمی شود، زیرا نسبت به دیگر موارد بیشتر تهاجمی می باشد. اما ممکن است برای تشخیص زخم ناشی از H. پیلوری یا به دلیل سایر شرایط پزشکی مورد استفاده قرار گیرد.
درمان دارویی
عفونت H. پیلوری معمولاً با دو نوع آنتی بیوتیک در یک مرحله، برای پیشگیری از مقاومت باکتری به یک آنتی بیوتیک خاص، درمان می شود. همچنین در این دوره داروهای مهار کننده اسید به منظور کمک به بهبود پوشش معده، تجویز می شود. از انواع این داروهای مهار کننده اسید می توان موارد زیر را نام برد:
- مهار کننده پمپ هیدروژن (PPI ها). این داروها از تولید اسید در معده جلوگیری می کنند. مثل: امپرازول، اسموپرازول، لانزوپرازول و پنتوپرازول.
- مهار کننده های هیستامین (H-2). این داروها ماده ای به نام هیستامین را بلوکه می کنند که باعث تولید اسید می شود. مثال ها عبارتند از: سایمیتیدین و رانیتیدین.
- بیسموت ساب سالی سیلات. این دارو بیشتر با نام Pepto-Bismol شناخته می شود و با پوشش زخم از آن در مقابل اسید معده محافظت می کند.
معمولاً چهار هفته بعد از درمان، آزمایشی برای H. پیلوری مجدداً توصیه می شود. اگر نتیجه آزمایش نشان دهد که درمان موثر نبوده، دوره ی جدیدی را با ترکیبی مختلف از آنتی بیوتیک ها از سر خواهید گرفت.
پیشگیری
در مناطقی از جهان که در آن H. پیلوری و عوارض آن شایع است، پزشکان افراد سالم را نیز مورد غربالگری قرار می دهند. در مورد سودمندی شروع درمان قبل از بروز علائم عفونت، بین پزشکان اختلاف نظر وجود دارد.
اگر شما در مورد عفونت هلیکوباکتر پیلوری نگران هستید و یا فکر می کنید که در معرض خطر سرطان معده قرار دارید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. در این شرایط با موافقت و تصمیم یکدیگر می توانید از غربالگری H. پیلوری بهره مند شوید.