بوتولیسمBotulism

تعریف بیماری

بوتولیسم یک بیماری نادر ولی جدی ناشی از سم باکتری به نام کلستریدیوم بوتولینوم می باشد.

بیماری بوتولیسم اشکال مختلفی دارد، ولی سه مورد از آن ها، از اساسی ترین می باشند:

• بوتولیسم نوزادان، که رایج ترین شکل بوتولیسم بوده و بعد از رشد اسپور باکتری کلستریدیوم در روده نوزادان، علائم آن شروع می شود. معمولاً کودکان سن 2 تا 6 ماه را درگیر می کند.
• بوتولیسم منتقل شده از غذا. در این نوع، باکتری های مضر رشد کرده و سپس در محیط های کم اکسیژن مثل کنسرو غذاها، تولید سم می کنند.
• بوتولیسم منتقل شده از زخم. اگر این باکتری ها وارد بریدگی شوند، می توانند منجر به ایجاد یک عفونت خطرناک شده و در نهایت سم تولید کنند.

تمام انواع بوتولیسم می تواند کشنده بوده و نیازمندکمک های فوری پزشکی می باشند.

نشانه ها

بوتولیسم منتقل شده از غذا

علائم و نشانه های بوتولیسم ناشی از غذا به طور معمول بین 18 تا 36 ساعت بعد از ورود سم به بدن شروع می شود، اما بسته به میزان سم مصرف شده، می تواند از چندین ساعت تا چند روز نیز متغیر باشد. علائم و نشانه های بوتولیسم منتقله از مواد غذایی عبارتند از:

• مشکل در بلع یا صحبت کردن
• خشکی دهان
• ضعف در هر دو طرف صورت
• تاری دید یا دو بینی
• افتادگی پلک
• اختلال در تنف
• تهوع، استفراغ و دردهای شکمی
• فلج شدن

بوتولیسم منتقل شده از زخم

بیشتر افرادی که مبتلا به  بوتولیسم در اثر زخم هستند، چندین بار طی روز مواد مخدر تزریق می کنند. بنابراین معین کردن اینکه پس از ورود سم به بدن، چه مدت طول می کشد تا علائم و نشانه ها پیشرفت کنند، مشکل می باشد. نشانه های معمول بوتولیسم منتقله از زخم در کسانی که هروئین تزریق می کنند عبارتست از:

• مشکل در بلع یا صحبت کردن
• ضعف در هر دو طرف صورت
• تاری دید یا دو بینی
• افتادگی پلک
• اختلال در تنفس
• فلج شدن

بوتولیسم نوزادان

اگر بوتولیسم اطفال مربوط به غذا (مثلاً عسل) باشد، علائم معمولاً بعد از 18 تا 36 ساعت پس از ورود سم به بدن کودک آغاز خواهد شد. علائم و نشانه ها عبارتند از:

• یبوست (اغلب اولین نشانه)
• حرکات سست به علت ضعف عضلانی و مشکل در کنترل سر
• گریه ضعیف
• تحریک پذیری
• سرازیر شدن آب از دهان
• پلک
• خستگی
• غذا خوردن یا مکیدن مشکل
• فلج شدن

علائمی از این قبیل در بوتولیسم وجود ندارد: افزایش فشارخون یا ضربان قلب، سردرگمی، گیجی و تب. با این حال گاهی اوقات تب همراه با بوتولیسم منتقله از زخم پیش می آید.

علل

بوتولیسم نوزادان

نوزادان با خوردن اسپور این باکتری به این بیماری مبتلا می شوند، این اسپور ها در روده آنان رشد کرده، چندین برابر می شوند و بعد از مدتی تولید سم می نمایند. منشأ بوتولیسم نوزادان می تواند عسل باشد، علت عمده آن معمولاً مواجه با خاک آلوده به این باکتری شناخته شده است.
 

بوتولیسم ناشی از غذا

منبع این نوع از بوتولیسم، اغلب مواد غذایی کنسرو شده خانگی می باشد که میزان کمی اسید دارند، مانند لوبیا سبز، ذرت و چغندر. شایع ترین منبع این بیماری در آلاسکا غذاهای دریایی تخمیر شده هستند. با این حال، این بیماری از فلفل تند، سیب زمینی پخته و روغن آغشته شده با سیر نیز انتقال می یابد. با خوردن غذای مسموم، عملکرد اعصاب مختل شده و باعث فلجی می شود.

بوتولیسم منتقل شده از زخم

هنگامی که باکتری بوتولینوم C، وارد زخم می شود (حتی زخمی که شما متوجه ایجاد آن نشده باشید) در آن محل می توانند تکثیر و تولید سم کند. بوتولیسم منتقله از زخم در دهه های اخیر در افرادی که هروئین تزریق می نمایند، افزایش یافته زیرا ممکن است حاوی اسپور (هاگ) این باکتری باشد.
 

آیا سم بوتولینوم مزایایی دارد؟

ممکن است تعجب کنید که چگونه یک ماده ی سمی می تواند مفید هم باشد، اما دانشمندان دریافته اند که اثر فلج کنندگی سم بوتولینوم در شرایط خاص می تواند فایده هم داشته باشد.

سم بوتولینوم برای کاهش چین و چروک صورت با جلوگیری از انقباض ماهیچه های سطحی پوست، در شرایطی مانند اسپاسم پلک و تعریق شدید زیر بغل، مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، به ندرت عوارض جانبی جدی از جمله فلج عضلات فراتر از موضع تحت درمان با سم بوتولینوم، گزارش شده است.