آدنومیوزAdenomyosis

  • تعریف بیماری

    زمانی که بافت اندومتریال رحم که به طور معمول رحم را می پوشاند، به درون دیواره عضله ای رحم رشد میکند آدنومیوزیس رخ می دهد. بافت تغییر مکان یافته،  به عملکرد طبیعی خود از جمله افزایش ضخامت، شکسته شدن و خون ریزی درهرسیکل قاعدگی ادامه می دهد که نتیجه ی آن افزایش اندازه رحم و قاعدگی های دردناک و سنگین است.

    علت آدنومیوز ناشناخته است اما بعد ازیائسگی برطرف می شود. برای زنانی که ناراحتی‌های شدیدی را به دنبال این بیماری تجربه می کنند هورمون تراپی می‌تواند موثر باشد اما خارج کردن رحم (هیسترکتومی) می تواند آدنومیوزیس را کاملاً درمان کند.

    نشانه ها

    گاهی، آدنومیوز هیچ علائم و نشانه ای را به همراه ندارد و یا تنها مشکلاتی بسیار جزئی را بروز خواهد داد. اگرچه می تواند منجر به علائمی به شرح زیر شود:

    •    خون ریزی‌های طولانی و سنگین در دوران قاعدگی
    •    کرمپ‌ها ( انقباضات) شدید و تیز، درد‌های مشابه ضربات چاقو در ناحیه ی لگن در طول دوره قاعدگی
    •    درد مزمن درناحیه لگن
    •    ممکن است رحم بزرگ تر شود اگرچه بیمار متوجه این افزایش اندازه نمی شود و فقط ممکن است در قسمت پایین شکم احساس سفتی یا فشار بر لگن حس شود.

    علل

    دلایل به وجود آورنده‌ی آدنومیوزیس هنوز مشخص نیست اما برخی تئوری‌هایی وجود دارد که شامل موارد زیر می شود:

    رشد تهاجمی بافت: برخی کارشناسان بر این باورند که آدنومیوز در نتیجه رشد مستقیم سلول‌های اندومتریال دیواره رحم به داخل بافت ماهیچه ای که شکل دهنده ی دیواره ی رحم می باشد رخ می دهد.  ایجاد شکاف یا برش در در رحم در طول جراحی‌هایی ازجمله سزارین می تواند باعث افزایش تهاجم مستقیم سلول های اندومتریال به دیواره رحم شود.

    منشاء جنینی: برخی دیگراز کارشناسان عقیده دارند که این بیماری از داخل دیواره عضلانی رحم و بافت اندومتریالی که دردوران جنینی در رحم باقی می ماند نشات میگیرد چرا که رحم برای اولین بار دردوران جنینی شکل میگیرد.

    التهاب رحم مرتبط با زایمان: تئوری دیگری وجود دارد که وجود یک ارتباط بین آدنومیوز و زایمان را بیان می کند. التهاب دیواره ی داخلی رحم در طول دوره پس از زایمان ممکن است منجر به یک شکستگی در مرز سلول‌های پوشاننده لایه داخلی رحم شود. سایر پروسه های جراحی رحم نیزمی تواند اثری مشابه داشته باشد.

    منشاء سلول های بنیادی: تئوری که اخیراً بیان شده است اظهار دارد که سلول های بنیادی مغز استخوان می‌تواند به داخل عضلات رحم هجوم برده ومنجربه آدنومیوز شود.

    جدای از چگونگی ایجاد آدنومیوز، رشد آن به گردش استروژن در بدن زنان بستگی دارد.

  • عوامل خطر

    فاکتور های خطر آدنومیوز شامل موارد زیر هستند:

    •    داشتن سابقه جراحی های رحم مانند سزارین یا برداشت فیبروئید
    •    زایمان
    •    میانسالی

    بیشتر موارد آدنومیز – که وابسته به استروژن است – در زنان 40 تا 50 سال دیده می شود. آدنومیوز در این زنان می تواند مرتبط به مواجهه ی طولانی تر با استروژن در مقایسه با زنان جوان‌تر باشد. اگرچه تحقیقات فعلی پیشنهاد میکند که این وضعیت در زنان جوان نیز ممکن است شایع باشد.

    عوارض

    درصورتی که فرد خون ریزی‌های سنگین و طولانی را در دوره ی قاعدگی تجربه کند ممکن است به آنمی مزمن نیز مبتلا شود که خود می تواند منجر به بروز خستگی و دیگر مشکلات مرتبط با سلامت شود.

    اگرچه این بیماری آسیب خاصی ایجاد نمی کند اما خون ریزی بیش از حد مرتبط با آدنومیوز می‌تواند شیوه زندگی فرد را مختل کند. چرا که فرد ممکن است به دلیل وجود درد یا نگرانی از شروع خون ریزی های شدید مجبور به پرهیز از انجام فعالیت‌های مورد علاقه خود شود.

    آمادگی ویزیت پزشک

    در ابتدا بیمار با متخصص زنان و زایمان ملاقات خواهد داشت.
    مواردی که بیمار می تواند انجام دهد شامل آماده کردن لیستی از موارد به شرح زیر است:

    •    علائم و نشانه ها و زمان وقوع  آن‌ها
    •    کلیه داروها، ویتامین ها و مکمل‌های مصرفی به همراه دوز آن ها
    •    اطلاعات پزشکی شامل پیشینه ی قاعدگی و زایمان

    سوالات بیمار از پزشک:
    سوالات ابتدایی که بیماران می تواند در رابطه با ادنومیوز از پزشک بپرسند:

    •    ایا داروهایی برای کاهش علائم من وجود دارند؟
    •    تحت چه شرایطی شما جراحی را پیشنهاد می کنید؟
    •    آیا بیماری بر توانایی باردار شدن من تاثیرگذار خواهد بود؟
    برای پرسیدن هر سوال دیگری تردید نکنید.

    انتظارات بیماران از پزشک:
    پزشک ممکن است سوالات زیر را از بیمار بپرسد:

    •    معمولاً چه زمانی علائم آغاز می شوند؟
    •    شدت علائم چقدر است؟
    •    آخرین عادت ماهیانه شما در چه تاریخی بوده است؟
    •    آیا میتوانید باردار شوید؟
    •    آیا از روش های ضد بارداری استفاده می کنید؟ اگر بله نام آن را ذکر کنید؟
    •    آیا علائم شما به نظر با سیکل ماهیانه شما مرتبط است؟
    •    موردی وجود دارد که علائم شما را بهتر کند؟

    زمان مراجعه به پزشک

    اگر خون ریزی های  طولانی و انقباضات شدید در طول دوره قاعدگی وجود داشته باشد که منجر به اختلال در فعالیت‌های روزانه شود فرد باید نسبت به ملاقات با پزشک اقدام نماید.

  • روش های تشخیصی

    پزشک ممکن است بر پایه موارد زیر به آدنومیوز مشکوک شود:

    •    علائم و نشانه های بیماری
    •    معاینه لگن که نشان دهنده ی بزرگ شدن رحم و تحریک پذیری آن باشد
    •    سونوگرافی از رحم
    •    انجام MRI  از رحم

    در برخی موارد، پزشک ممکن است جهت اطمینان از اینکه خون ریزی غیرطبیعی فرد ناشی از وضعیت جدی و خطرنا ک دیگری نباشد از بافت رحم نمونه برداری کند (بیوپسی رحم).

    تنها راه تایید آدنومیوز معاینه رحم بعد از انجام هیسترکتومی است. اما سونوگرافی و MRI از لگن نیز میتواند در تشخیص علائم آن موثر باشد.
    یماری های دیگر رحم نیز می تواند علائم و نشانه‌هایی شبیه به آدنومیوز ایجاد کند که تشخیص آن را دشوار می‌کند. بیماری‌هایی مانند تومورهای فیبروئیدی، اندومتریوز (رشد سلول های رحم به سمت خارج رحم) و پلیپ‌های اندومتریال از این قبیل هستند.
    پزشک در نهایت ممکن است بعد از حذف دیگرعوامل زمینه‌ای محتمل در بروز علائم و نشانه ها، تشخیص آدنومیوز را برای بیمار بگذارد.

    درمان:
    آدنومیوز اغلب بعد از یائسگی از بین می رود بنابراین درمان بیمار به اینکه تا چه اندازه به این دوره از زندگی نزدیک باشد بستگی دارد.گزینه های موجود برای درمان آدنومیوز شامل دارودرمانی و هیسترکتومی می‌شود:

    هیسترکتومی: در صورت که بیمار درد شدیدی را تجربه می کند و هیچ روش درمانی برای وی موثر نبوده است، پزشک ممکن است جراحی و برداشتن رحم را پیشنهاد دهد. خارج کردن تخمدان ها برای کنترل آدنومیوز ضروری نیست.

    درمان دارویی

    داروهای ضد التهاب: پزشک ممکن است برای کنترل درد داروهای ضدالتهاب از جمله ایبوبروفن (ادویل) را پیشنهاد دهد. شروع مصرف داروهای ضد التهاب یک تا دو روز قبل از شروع سیکل قاعدگی و همینطور در طول دوره، می تواند خون ریزی قاعدگی و درد را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

    داروهای هورمونی: استفاده از قرص‌های ضد بارداری که ترکیبی از استروژن و پروژستین هستند، پچ ها‌ی حاوی هورمون می توانند خون ریزی‌های شدید و درد مرتبط با آدنومیوز را کاهش دهند. داروهای ضد بارداری که فقط بر پایه ی پروژستین هستند مانند دستگاه های داخل رحمی یا استفاده ی مداوم از داروهای ضد بارداری اغلب منجر به آمنوره می شوند - قطع شدن سیکل‌های ماهیانه – که خود منجر به کاهش علائم بیماری می شود.

  • اصلاح شیوه زندگی

    به منظور کاهش درد لگنی و انقباضات دردناک مرتبط با آدنومیوز انجام نکات زیر پیشنهاد شده است:

    •    استفاده از حمام آب گرم
    •    استفاده از پدهای گرمایشی بر روی شکم
    •    استفاده از داروهای مسکن از جمله ایبوبروفن (ادویل)