دیابت یک بیماری شایع در جهان است و روز به روز نیز بر تعداد افراد مبتلا به این بیماری افزوده می‌شود. دیابت، اندام های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و منجر به بروز علائم و نشانه‌های گوناگونی می گردد. در این مقاله می خواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که آیا دیابت می‌تواند موجب سردرد شود؟
سردرد و دیابت
سردرد یک اختلال شایع است که ممکن در کودکان و بزرگسالان ایجاد شود و علل آن نیز متفاوت است. سردرد را می توان به دو دسته سردرد اولیه و سردرد ثانویه تقسیم کرد.
سردرد اولیه سردردی است که بر اثر ارسال سیگنال درد از طرف سلول های مغز و اعصاب، عروق خونی یا عضلات اطراف سر به مغز ایجاد می شود. میگرن و سردرد تنشی نمونه های رایج سردرد اولیه هستند.
اما سردرد ثانویه، منبعی به غیر سر، اعصاب و عروق خونی اطراف سر دارد و معمولا به بیماری زمینه ای دیگری مرتبط است. یکی از عوارض دیابت، سردرد ثانویه است. علل دیگر سردرد عبارتند از:
_ تب یا عفونت
_ آسیب دیدگی
_ فشار خون بالا
_ سکته
_ اضطراب یا استرس
_ نوسانات هورمونی
_ اختلالات چشم
_ ناهنجاری های ساختاری در مغز
سردرد ایجاد شده توسط دیابت معمولا شدید نیست. این سردرد می تواند نشانه آن باشد که قند خون از حد مجاز خیلی بالاتر یا خیلی پایین تر است. در این شرایط اندازه گیری قند خون اولین اقدامی است که باید انجام دهید. استفاده از مسکن هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن ممکن است گام دوم برای کاهش این نوع سردردها باشند.
انواع سردرد و رابطه آن با دیابت
برخی علائم و نشانه ها می توانند به شما در تشخیص علل سردرد و درمان آن کمک کنند. بر این اساس انواع مختلف سردرد را بررسی خواهیم کرد که با توجه به دلیل آن، احساس و شدت این سردردها متفاوت خواهند بود.
1_ سردرد هایپرگلیسمی
هایپرگلیسمی شرایطی است که با سطوح بالای قند در خون نعریف می شود. این نوع از سردرد، متاسفانه یک وضعیت جدی است و در صورت تشخیص ندادن یا درمان نشدن می تواند به مرگ منجر شود. در صورت تداوم سطوح بالای گلوکز خون، این شرایط در بلند مدت به تمام اندام های بدن آسیب وارد می کند و می تواند به شکل گیری عوارض جدی منجر شود.
سردردهای مکرر و دردناک یکی از نشانه های هایپرگلیسمی می باشد. با پیشرفت بیماری و وخیم تر شدن شرایط، سردردهای هایپرگلیسمی نیز شدیدتر می شوند. یکی از مهمترین اقدامات در درمان سردرد های دیابتی، چک کردن و کنترل قند خون به طور مرتب می باشد.
از دیگر نشانه های هایپرگلیسمی عبارتند ار:
_ تشنگی
_ کم آبی بدن
_ خستگی شدید
_ تاری دید
_ افزایش گرسنگی
_ تکرر ادرار
_ عدم بهبود زخم ها
2_ سردرد هیپوگلیسمی
هیپوگلایسمی یا کاهش قند خون مهم ترین مشکلی است که در دیابت بوجود می‌آید و اغلب در اثر درمان با انسولین رخ می‌دهد.
هیپوگلیسمی عبارتست از قند خون زیر 80 میلی گرم در دسی لیتر یا قند خون زیر 90 میلی گرم در دسی لیتر همراه باعلائم مربوط به آن.
نشانه ها و علائم هیپوگلیسمی ناگهانی رخ می دهند و اغلب شامل موارد زیر می شوند:
_ تعریق فراوان
_ تهوع
_ سرگیجه
_ لرزش
_ ضعف
_ خستگی شدید
_ اضطراب
_ تحریک پذیری
در موقع بروز هیپوگلیسمی، وقتی که آزمایش قند خون 70 میلی گرم در دسی لیتر و کمتر را نشان می‌دهد، توصیه می‌شود که فرد حداقل 15 گرم کربوهیدرات مصرف کند. بدین منظور یک شخص دیابتی باید همیشه این مقدار کربوهیدرات را همراه با خود داشته باشد.
همچنین برای پرهیز از هیپوگلیسمی باید به طور منظم سطوح قند خون فرد اندازه گیری شود و همچنین بلافاصله یک خوراکی شیرین مصرف کند تا به کنترل قند خون در فرد کمک نماید. زمانی که هیپوگلیسمی کنترل شده باشد، نشانه ها و علائم، از جمله سردرد، برطرف خواهند شد.
با این وجود، گاهی اوقات ممکن است نیازمند یک داروی مسکن برای بهبود سردرد هیپوگلیسمی خود باشید. به خاطر داشته باشید که هیپوگلیسمی یک مشکل جدی در بیماران مبتلا به دیابت است، زیرا زمانی که به درستی و به موقع درمان نشود می تواند به تشنج و کما منجر شود.
3_ سردرد نوروپاتی
سطوح بالای قند خون می تواند به اعصاب آسیب وارد کرده و آنها را تحریک کند که به شکل گیری سردرد نوروپاتی، منجر می شود. نـوروپاتی نـوعی اختـلال عـصبـی اسـت کـه بـر روی مـیـزان حساسیت و تحریک پذیری اعصاب دست و پا تاثیر می گذارد. در ایـن حالت همواره نوعی احساس کرختـی، بـی حـسی و درد به بیمار دست می دهد.
از جمله علائمی که بیماران، از آن شکایت می کنند، احساس سوزش در دست ها و پاهای آنهاست. در اکثر بیماران دلیل ایجاد این اختلال بیماری دیابت می باشد که معمولاً با گذشت زمان و استفاده از داروهای مناسب و کنترل قند خون، شرایط بهبود پیدا خواهد کرد.
4_ سردرد آب سیاه
افراد مبتلا به دیابت در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری آب سیاه قرار دارند. آب سیاه در نتیجه حساس شدن بیش از اندازه عصب بینایی به سطوح بالای گلوکز در خون شکل می گیرد. در افراد مبتلا به آب سیاه فشار در چشم ها نیز افزایش می یابد و به شکل گیری سردرد منجر می شود.
از دیگر نشانه ها و علائم سردرد آب سیاه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
_ حالت تهوع
_ استفراغ
_ تاری دید
_ نابینایی ناگهانی
_ درد شدید در پشت و بالای چشم
_ پدیده های دیداری هاله مانند
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
سردردها یکی از نشانگرهای سطوح بالا یا پایین گلوکز در خون هستند و زندگی فرد را در معرض خطر قرار می دهند. از این رو، فرد مبتلا به دیابت که گاهی سردرد را تجربه می کند باید برای بررسی این مشکل به پزشک مراجعه کند. در موارد زیر باید بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید:
1_ سطوح قند خون در محدوده نرمال قرار نمی گیرد.
2_ با سردردهای شدید و مکرر مواجه هستید که زندگی روزانه شما را مختل می کنند.
3_ نشانه ها و علائم پایدار دیگر همراه با سردردها را تجربه می کنید.
در افراد مبتلا به دیابت، کنترل قند خون برای پیشگیری از هر گونه نوسانی اهمیت دارد. برای این منظور بررسی منظم سطوح قند خون، مصرف منظم داروها و همچنین تزریق انسولین بر اساس دستور پزشک از اهمیت بسزایی برخوردار است.
راهکارهایی برای کنترل سردردهای دیابتی:
1_ استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه یا تجویزی در صورت نیاز
2_ استفاده از کمپرس سرد برای تسکین درد
3_ تامین آب مورد نیاز بدن و نوشیدن آب فراوان
4_ ورزش منظم و فعال بودن از نظر جسمانی
5_ نظارت بر رژیم غذایی و پرهیز از غذاهای سرشار از کربوهیدارت تا حد امکان
نکته
البته همه افراد مبتلا به دیابت، سردرد را تجربه نمی‌کنند و دیابت تنها علت سردرد نیست. کنترل دقیق بیماری دیابت، بهترین راه برای کاهش سردرد و سایر علایم دیابت و همچنین عوارض جدی‌تر آن است، اگر به سردردهای شدید و مکرر مبتلا می‌شوید که با کنترل قندخون برطرف نمی‌شود، حتما به پزشک مراجعه نمایید.