کافئین: افزایش قند خون
پس از مصرف قهوه قند خون افزایش می یابد حتی اگر قهوه تلخ و بدون کالری باشد، که این اثر ناشی از کافئین موجود در آن است. همچنین چای تلخ، چای سبز و نوشیدنی های انرژی زا نیز می توانند کنترل قند خون را در افراد دیابتی مختل کنند. واکنش هر فرد متفاوت از دیگری بوده و لذا بهترین روش، بررسی واکنش بدن خودتان در پاسخ به مواد غذایی و افزودنی هاست. از قضا، سایر ترکیبات موجود در قهوه می تواند به پیشگیری از بروز دیابت نوع 2 در افراد سالم جلوگیری نماید.
غذاهای بدون قند: افزایش قند خون
مصرف بسیاری از غذاهایی که دارای برچسب «بدون قند» هستند، قند خون را افزایش می دهند. چرا؟ به این دلیل که این مواد غذایی دارای مقادیری از کربوهیدرات ناشی از نشاسته، چربی و فیبر نیز هستند. پیش از خرید، مقدار کل کربوهیدرات درج شده بر روی برچسب را بررسی نمایید. همچنین بایستی به قندهای الکلی از جمله سوربیتول و زایلیتول نیز توجه داشته باشید. این قندها سبب افزایش شیرینی ماده غذایی با مقادیر کربوهیدرات کمتر از قند (سوکروز) می شوند اما با این حال باز هم محتوی کربوهیدرات آنها برای افزایش سطح قند خون کافی است.
غذاهای پرچرب: افزایش قند خون
زمانی که شما به مصرف گوشت گوساله و یا مرغ ترش یا شیرین پناه می برید، باید بدانید که تنها برنج سفید نیست که سبب مشکلات قند خون می شود. مصرف غذاهایی که حاوی مقادیر بالایی از چربی هستند نیز می توانند به مدت طولانی تری قند خون را بالا نگه دارند. این امر برای پیتزا، سیب زمینی سرخ کرده و سایر غذاهایی که حاوی چربی و کربوهیدرات بالایی هستند، به همین صورت است. قند خون خود را حدود دو ساعت پس از غذا خوردن اندازه بگیرید تا به اثر مصرف غذا بر افزایش قند خون پی ببرید.
سرماخوردگی شدید: افزایش قند خون
در زمان مقابله بدن با بیماری ها، قند خونتان افزایش می یابد. برای تأمین آب بدن مقادیر زیادی آب و مایعات بنوشید. در صورتی که به اسهال مبتلا شدید یا استفراغ بیش از دو ساعت به طول انجامید و یا پس از دو روز بیماری، بهبود نیافتید به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید برخی از داروها از جمله آنتی بیوتیک ها و ضد احتقان هایی که برای رفع گرفتگی سینوس ها استفاده می شوند، بر قند خون اثر می گذارند.
استرس: افزایش قند خون
احساس ضعف یا ناراحتی و استرس کاری عوارض زیادی در پی دارد. زمانی که شما تحت استرس قرار می گیرید، بدنتان هورمونهایی ترشح می کند که می تواند سبب افزایش قند خون گردد. این امر در افرادی که دیابت نوع 2 دارند شایع تر از مبتلایان به دیابت نوع 1 است. سعی کنید با نرمش و تنفس عمیق آرامش خود را حفظ کنید. در صورت ممکن موقعیتی که سبب احساس استرس در شما می شود را تغییر دهید.
مصرف شیرینی جات: افزایش قند خون
تفاوت بین دریافت یک برش نان سفید و شیرینی خمیری چیست؟ شیرینی ها سرشار از کربوهیدرات و کالری هستند و مقدار کربوهیدرات آنها بیشتر از یک برش نان است. اگر زمانی شیرینی هوس کردید بهتر است انواع کوچک آن را انتخاب نمایید. برخی مواد غذایی بیش از آنکه تصور می کنید قند خون را افزایش می دهند. برای انتخاب جایگزین های مناسب تر با پزشک خود مشورت نمایید.
نوشیدنی های ورزشی: افزایش قند خون
نوشیدنی های ورزشی برای تأمین مایعات و بازیابی ذخایر آب بدن مطلوب بوده و برخی از آنها حاوی مقادیر زیادی شکر هستند. برای فعالیت های ورزشی کمتر از یک ساعت، آب به تنهایی می تواند نیازهای بدن شما را تأمین کند. اما در فعالیت های طولانی تر و یا شدیدتر، نوشیدنی ورزشی مناسب تر است. در کل بهتر است مقادیر کالری، کربوهیدرات و املاح نوشیدنی ها را با پزشک خود در میان بگذارید تا بهترین نوع آن را برای شما تعیین کند.
میوه های خشک: افزایش قند خون
میوه ها انتخاب های سالمی هستند اما باید بدانید که در هر سروینگ از میوه های خشک مقدار کربوهیدرات بیشتری وجود دارد. کربوهیدرات 2 قاشق غذاخوری کشمش یا توت خشک با یک برش میوه کوچک برابری می کند. هر سه عدد خرما حدود 15 گرم کربوهیدرات دارد.
استروئیدها و داروهای دیورتیک: افزایش قند خون
کورتیکواستروئیدها مثل پردنیزون، یکی از دسته های بزرگ دارویی هستند که قند خون را افزایش می دهند و حتی در برخی افراد بروز دیابت را تحریک می کنند. استروئیدها در درمان بثورات جلدی، آرتریت، آسم و …. تجویز می شوند. داروهای دیورتیک در درمان پرفشاری خون بکار می روند و اگر مبتلا به دیابت نیز باشید می توانند قند خون را نیز افزایش دهند. برخی داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است سبب افزایش و یا کاهش سطح قند خون گردند.
داروهای سرما خوردگی: افزایش قند خون
داروهای ضد احتقانی که حاوی سودوافدرین و یا فنیل اِفرین هستند می توانند سبب افزایش قند خون شوند. همچنین گاهی داروهای سرماخوردگی حاوی قند یا الکل هستند. اگرچه محتوی قند آنها اندک است اما بهتر است از محصولات فاقد قند و الکل استفاده نمود. آنتی هیستامین ها در تغییر سطح قند خون اثر ندارند. پیش از خرید داروهای بدون نسخه از پزشک داروساز در خصوص اثرات احتمالی آنها سؤال کنید.
داروهای پیشگیری کننده از بارداری: نیازمند توجه
مصرف داروهای پیشگیری کننده از بارداری حاوی استروژن می تواند بر پاسخ بدن به انسولین اثر بگذارد. اگرچه مصرف قرص های جلوگیری کننده از بارداری برای زنان مبتلا به دیابت ایمن و بی خطر است. انجمن دیابت آمریکا مصرف همزمان این داروها را بطور همزمان با نورژستیمات و استروژن های سنتتیک توصیه می کند. این انجمن همچنین بیان کرده است که آمپول ها و استفاده از روش هایی مثل آ.یو.دی برای زنان مبتلا به دیابت بی خطر است، هرچند که ممکن است بر سطح قند خون آنان اثر بگذارد.
خانه داری و انجام کارهای خانه: کاهش قند خون
انجام نظافت منزل یا کارهای باغبانی مثل چمن زنی می تواند برای مبتلایان به دیابت مفید باشد، چون به کاهش قند خون آنها کمک می کند. بسیاری از کارهای منزل به عنوان فعالیت با شدت متوسط در نظر گرفته می شوند که فواید بسیاری برای سلامتی بدن دارند. علاوه بر این کارها می توانید کمی پیاده روی داشته باشید و یا اتومبیل خود را دورتر از محل کار خود پارک کرده و بخشی از مسیر را پیاده روی کنید؛ با این کار فعالیت بدنی روزانه خود را افزایش می دهید.
ماست: کاهش قند خون
مواد غذایی از جمله ماست که حاوی باکتری های مفید هستند، پروبیوتیک نامیده می شوند. این مواد می توانند سیستم هضم بدن را بهبود داده و به کنترل قند خون کمک کنند. برخی از انواع ماست حاوی شکر افزوده و یا میوه هستند که باید به محتوی کربوهیدرات آنها دقت کرد. ماست ساده یا کم چرب بهترین انتخاب است.
رژیم گیاهخواری محض: کاهش قند خون
مبتلایان به دیابت نوع 2 که به رژیم گیاهخواری محض روی آورده اند و یا رژیم آنها کاملاً مبتنی بر سبزیجات است، کنترل قند خون بهتری داشته و کمتر به انسولین نیاز دارند. افزایش فیبر دریافتی از غلات کامل و حبوبات با کاهش سرعت هضم و جذب قندها می تواند نقش مؤثری در کنترل قند خون ایفا کند. البته برای تأیید اثر رژیم گیاهخواری در دیابت نیاز به تحقیقات بیشتری هست. بهتر است پیش از اِعمال تغییرات اساسی در رژیم غذایی با پزشکتان مشورت نمایید.
دارچین: کاهش احتمالی قند خون
افزودن اندکی دارچین به غذا باعث بهتر شدن طعم آن بدون اضافه شدن نمک، کربوهیدرات و کالری می شود. برخی مطالعات نشان داده اند که دارچین می تواند توانایی بدن را در استفاده از انسولین بهبود بخشیده و در نتیجه قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد. البته برای تأیید نتایج این مطالعات نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد، ضمن اینکه مکمل یاری با دوزهای بالای دارچین می تواند عوارض جانبی را به دنبال داشته باشد. بهتر است پیش از افزودن دارچین به رژیم غذایی خود با پزشکتان مشورت نمایید.
خواب: نیازمند احتیاط
ممکن است در برخی از مبتلایان به دیابت نوع 1، خوابیدن سبب افت شدید قند خون گردد. بهتر است قند خون خود را پیش از خوابیدن و بلافاصله پس از بیدار شدن اندازه بگیرید. دریافت یک میان وعده کوچک پیش از خواب می تواند کمک کننده باشد. در برخی از افراد، قند خون در صبح – و حتی پیش از مصرف صبحانه – افزایش می یابد که ناشی از تغییرات هورمونی و افت سطح انسولین است. اندازه گیری منظم قند خون اهمیت ویژه ای دارد. یک روش، پایش پیوسته قند خون است که شما را از سطوح بالا و پایین قند خون آگاه می کند.
ورزش کردن: نیازمند احتیاط
فعالیت بدنی یک عامل مهم در حفظ و افزایش سلامتی در همه افراد است. اما در مبتلایان به دیابت باید با توجه به شرایط آنها سازگار شده و تطابق یابد. زمانی که شدت فعالیت به حدی بالاست که سبب تعریق و افزایش ضربان قلب می شود، قند خون بالا رفته و سپس افت می کند. فعالیت های شدید یا استقامتی می توانند حداقل به مدت 24 ساعت افت قند خون را به دنبال داشته باشند. دریافت یک میان وعده پیش از شروع ورزش کمک کننده است. بهتر است پیش از فعالیت، حین فعالیت و پس از آن قند خون خود را اندازه بگیرید.
گرما
در فصل تابستان به ویژه در روزهای خیلی گرم بهتر است در منزل بمانید و از وسایل سرمایشی استفاده نمایید. گرما، کنترل قند خون را مشکل می کند. بهتر است قند خون خود را به صورت دوره ای اندازه گرفته و برای جلوگیری از دهیدراسیون، آب کافی بنوشید. باید توجه داشته باشید که داروها، گلوکومتر و نوارهای اندازه گیری قند خون می توانند تحت تأثیر گرما قرار بگیرند، پس بهتر است آنها را در معرض گرما قرار ندهید.
هورمون های زنان
زمانی که هورمون های زنان تغییر می کند، سطح قند خون نیز تغییر می یابد. برای درک بهتر اثر سیکل قاعدگی بر قند خون بهتر است قند خون خود را به مدت یک ماه اندازه گرفته و ثبت کنید. تغییر هورمون ها در دوران یائسگی، کنترل قند خون را مشکل تر می کند. در مورد فواید و خطرات درمان جایگزینی با هورمون ها در دوران یائسگی با پزشک خود مشورت کنید.
آیا مصرف قند و شکر برای شما مضر است؟
در صورتی که به شیرینی جات علاقمند هستید، نا امید نشوید. لازم نیست که مصرف آنها را برای همیشه کنار بگذارید. اثر قندها بر افزایش سطح قند خون بسیار سریع تر از کربوهیدرات هاست اما در حال حاضر متخصصین دیابت بیان می کنند که مقدار کل کربوهیدرات دریافتی اهمیت بیشتری دارد. بهتر است اندازه های کوچک را انتخاب کرده و به مقدار کل کربوهیدرات و کالری دریافتی توجه داشته باشید.
شاخص گلیسمی چیست؟
توزیع مناسب کربوهیدرات کل دریافتی در طول روز یکی از راه های مناسب برای کنترل قند خون است. برخی از افراد شاخص گلیسمی مواد غذایی را نیز پایش می کنند که نشان دهنده اثر هر یک از مواد غذایی بر افزایش قند خون است. شاخص گلیسمی حبوبات و غلات کامل نسبت به نان سفید و ماکارونی معمولی پایین تر است. آبمیوه نسبت به میوه کامل شاخص گلیسمی بالاتری دارد. در صورتی که می خواهید یک غذا با شاخص گلیسمی بالا مصرف کنید بهتر است آن را با یک غذای دارای شاخص گلیسمی پایین همراه کنید تا کنترل قند خونتان راحت تر باشد.