بیماری دیابت از جمله بیماریهای متابولیک و شایعی است که بین نوع 1 آن و بروز پوکی استخوان ارتباط وجود دارد. بالا بودن سطح قند خون در دراز مدت به اندام‌هایی از بدن آسیب وارد کرده و منجر به بروز ناتوانی در آن اندام می گردد
پوکی استخوان یا استئوپروز بیماری است که در آن توده استخوان کم و بافت آن ضعیف و بسیار شکننده می‌شود. پوکی استخوان در زنان یائسه شیوع بالایی داشته و ۳۰ درصد آنان دچار شکستگی‌های ناشی از این بیماری می‌شوند.
این بیماری معمولا پس از شکستگی استخوان به ویژه در نواحی گردن، استخوان ران و مهره های کمری تشخیص داده می‌شود. گاهی اوقات، پوکی استخوان شدید حتی بدون درد و با شکستگی ممکن است وجود داشته باشد. شکستگی در چنین شرایطی می‌تواند حتی بدون ضربه خوردن یا در مواردی با ایجاد ضربه ای خفیف رخ دهد.
علاوه بر کهولت سن و یائسگی، عوامل دیگری نیز می‌توانند باعث ایجاد پوکی استخوان شوند که برخی بیماریهای زمینه‌ای مانند دیابت، پرکاری تیروئید، بیماری مزمن کبدی و کلیوی، کمبود ویتامین D، روماتیسم مفصلی، ایدز، سوء تغذیه و همچنین بارداری، استعمال دخانیات، الکل و برخی داروها از آن جمله اند.
طبق تحقیقات به عمل آمده در صورت ابتلا به دیابت، سلامت استخوان نیز به خطر می افتد و از آنجایی که ارتباط مستقیمی بین استخوان و انسولین وجود دارد، احتمال ابتلا به پوکی استخوان در بیماران دیابتی بیشتر است، در این بیماران، کاهش تراکم استخوان به علت کمبود سطح انسولین در آنها ایجاد می شود.
در بیماران دیابتی، به علت کاهش تراکم استخوانی، شکستگی بیشتر رخ می دهد و در عین حال، ترمیم بافت استخوانی اغلب دیرتر انجام می‌شود. همچنین میزان مرگ و میر ناشی از شکستگی تا ۲۰ درصد نیز گزارش شده است.
چه عواملی باعث ایجاد شکستی ناشی از پوکی استخوان می شوند
کشور محل زندگی، نژاد، سن ۴۰ تا ۹۰ سالگی، جنس، وزن، سابقه خانوادگی، سابقه شکستگی‌های قبلی، استعمال دخانیات، روماتیسم مفصلی، مصرف داروهای گلوکوکورتیکوئید، مصرف الکل و استئوپروز ثانویه به دنبال دیابت نوع یک، سوء تغذیه، بیماری مزمن کبد، هیپرپاراتیرویید و … از مهمترین عوامل افزایش دهنده احتمال شکستگی ناشی از پوکی استخوان می باشند.
چه عواملی باعث شکستگی ناشی از دیابت می شوند
عدم کنترل قند خون، کاهش بینایی و شنوایی، عدم حفظ تعادل، زخم پاها و آسیب های عصبی و سکته‌های گذشته، کاهش قند خون و کم تحرکی، مصرف برخی از داروها، عوامل محیطی و فراموشی ازجمله مهمترین عوامل احتمال شکستگی ناشی از دیابت هستند.
در حال حاضر، مهمترین راه پیشگیری از پوکی استخوان در بیماران دیابتی، تغییر سبک زندگی یعنی کنترل قند خون و تغدیه سالم و همجنین فعالیت فیزیکی می باشد.
مصرف کلسیم و ویتامینD
به طور میانگین، مصرف روزانه، حدود ۱۰۰۰ میلی گرم کلسیم که در لبنیات و برخی از مواد غذایی یافت می شود، برای افراد توصیه می‌شود. همچنین ویتامین D نیز هنگامی که پوست در معرض نور خورشید قرار گیرد تولید می‌شود، ولی از آنجایی که در اکثر موارد، افراد کمتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، دچار کمبود ویتامین Dمی شوند. به همین دلیل برای تامین ویتامین D، باید از مکمل آن استفاده کنند. همچنین استفاده از رژیم غذایی حاوی چربی‌های غیراشباع و اسیدهای چرب امگا ۳ و مصرف بادام، فندق، پسته به میزان متعادل، برای کنترل قند خون و تغذیه سالم در افراد می تواند موثر باشد.
فعالیت بدنی
در افراد مبتلا به دیابت انجام ورزش منظم، نقش بسیار موثری در کنترل قند خون، ایفا می کند. همچنین، انجام تمرینات تحمل وزن و تقویت عضلات از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند و ریسک افتادن و شکستگی استخوان را کاهش می یابد. پیاده روی حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته، علاوه بر کاهش وزن و کنترل قند خون، نقش موثری در بهبود ترکم استخوان خواهد داشت. همچنین، ترک سیگار و متعادل نگهداشتن وزن نیز در درمان دیابت و سلامت استخوان ها موثر خواهد بود.
با توجه به افزایش شیوع ابتلا به بیماری دیابت و همراه شدن پوکی استخوان در این بیماران توصیه می‌شود، علاوه بر کنترل قندخون، تغییر سبک زندگی، تغذیه سالم، فعالیت بدنی، ترک سیگار، جهت پیشگیری از پوکی استخوان با پزشک متخصص مشاوره نمایند.