خواص شوید
-
شویدگیاهی است یک ساله به ارتفاع 30 سانتی متر تا یک متر(گاهی بیشتر) .
-
برگ های تازه و خشک شده این گیاه مانند زیره سیاه، معطر می باشند و برای طعم دهی در خیلی از غذاها به کار برده می شوند.
-
زمان و نحوه کاشت شوید به چگونگی استفاده از اجزای گیاه(بذر یا پیکر رویشی)بستگی دارد.
-
میوه شوید دارای 5/2 تا 4 درصد اسانس می باشد که مقدار آن براساس منطقه جغرافیایی و فصل تغییر می کند و تا 7/7 درصد هم می رسد. قسمت اعظم اسانس میوه شوید، دـ کارن، لیمونن و آلفافلاندرن است که هر سه حدود 90 درصد اسانس را شامل می شوند.
-
ترکیبات دیگر میوه شوید عبارتند از: دیلانوزید، کومارین‌ها، کامپفرول و ترکیب 3ـ گلوکورونیده آن، وی سنین، میریستیسین و سایر فلاوونوئیدها، اسیدهای فنلی، پروتئین(حدود 16 درصد)، چربی (حدود 15ـ 10 درصد).
-
شوید در درمان سوء هاضمه، نفخ(به ویژه نفخ کودکان) و اسپاسم استفاده می شود. همچنین تسکین دهنده، ملین، مقوی معده، ضد استفراغ، محرک ترشح شیر، مدر و کاهش دهنده چربی خوناست. همچنین به عنوان طعم دهنده و معطر کننده در صنایع غذایی و فرآورده‌‌های آرایشی ـ بهداشتی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.
-
در استعمال خارجی، اثر نرم کننده و التیام دهنده دارد، ولی بیشتر در مصارف داخلی مورد استفاده قرار می گیرد.
-
تزریق وریدی دم کرده سر شاخه هوایی شوید به حیوانات، باعث پایین آمدن فشار خون، گشاد شدن عروق خونی، تحریک تنفس و کند شدن ضربان قلب می‌شود. از میوه آن برای رفع نفخ و دردهای ناشی از آن در چهارپایان استفاده می شود.
-
شوید از نظر طبیعت، گرم و خشک است. به همین دلیل گرم مزاجان باید آن را با آب لیمو و سکنجبین و آب غورهو ترشی‌ها بخورند و سرد مزاجان باید آن را با قرنفل و دارچین و عسل بخورند.
-
به طور سنتی از آن برای افزایش ترشح شیر و درمان قولنج نوزادان، سرفه، درد معده، بواسیر، بی خوابی، یرقان، اسکوربوتو زخم‌ها و به عنوان بادشکن استفاده می کرده اند.
-
همان طور که در بالا ذکر شد، فواید بی نظیر و مفید شوید حاصل دو جزء شفابخش موجود در آن می باشد:
-
مونوترپن ها(monoterpenes) شامل: کارون(carvone)، لیمون(limonene) و آنتوفوران(anethofuran)
-
و فلاوونوئیدها شامل: کامپوفرول(kaempferol) و ویکنین(vicenin)
-
مشخص شده است که اجزای مونوترپنی موجود در شوید موجب فعال شدن آنزیم گلوتاتیونS ترانسفراز می شود. این آنزیم موجب پیوستن مولکول آنتی اکسیدان گلوتاتیون به مولکول های اکسید شده می شود و بدین ترتیب بدن را از آسیب رادیکال های آزاد حفظ می کند.
-
فعالیت روغن های فرار موجود در شوید مانند جعفری، انواع خاصی از مواد سرطان زا مانند بنزوپیرن را که در دود سیگار ، دود زغال چوب و دود ناشی از سوختن آشغال ها وجود دارد، خنثی می کند.
-
اسانس(روغن های فرار) میوه شوید دارای اثرات ضد باکتریایی می باشد. شوید از این لحاظ مانند"سیر" عمل می کند.
-
شوید یک منبع بسیار خوب از کلسیممی باشد. کلسیم برای جلوگیری از کاهش تراکم استخوانی که بعد از یائسگیو یا در برخی شرایط خاص مانند آرتریت روماتوئیداتفاق می افتد، بسیار سودمند است.
-
علاوه بر کلسیم، شوید منبع خوبی از فیبر و املاحیچون منیزیم، آهنو منگنز می باشد.
-
عصاره اتانولی میوه‌های شوید درست مانند اسانس آن دارای اثرات ضد التهابی، آرام بخشی و دیورتیکی می باشد. اسانس روغنی شوید برای کشتن کرم قلابدار(Hook-worm) مفید است.
-
زیاده روی در خوردن شوید، نیروی جنسی را ضعیف و اسپرم را خشک و بینایی چشم را کم می کند. گزارش شده که مصرف زیاد برگ های شوید، باعث بروز لکه‌های سیاه بر روی پوست می شود که به علت ترکیبات فورانوکومارینی پیچیده آن است.
-
تخم شوید به طور سنتی برای تسکین و آرام بخشی معده بعد از وعده های غذایی استفاده می شد.
-
تخم شوید به عنوانادویه و چاشنیدر غذاها به کار برده می شود. تخم شوید از برگ آن گرم تر و خشک تر است. در غذاها و ترشی‌ها برای معده مفید است. خوردن ترشی آن بعد از طعام قی آور و مضر گرم مزاجان است.
-
دم کرده تخم شوید برای تسکین درد معده، رفع دل‌پیچه اطفال، و برای ازدیاد شیر مادران و بی خوابی اثرات مفید دارد. دم کرده آن 4 تا 18 گرم تخم آن در هزار گرم آب است که 2 تا 3 فنجان در روز بعد از هر غذا باید مصرف شود. جوشانده 50 تا 100 گرم برگ و سرشاخه شوید در هزار گرم آب، برای استعمال خارجی به کار می رود.
-
از شوید برای آرامش اعصاب و برای کاهش ورمو درد و متوقف کردن سکسکه‌ها استفاده می شود