در دوران شاد ابتدای بارداری احتمالا شما افکار مختلفی را تجربه خواهید کرد (از انتخاب نام کودک گرفته تا برنامه ریزی برای خرید لباس های او) در ابتدای بارداری ممکن است به نظرتان درد زایمان و زایمان بسیار دور باشد و فکر کنید تا آن زمان فرصت زیادی دارید. همین زمانی که تا به دنیا آمدن فرزندتان باقی مانده است یک فرصتی بسیار خوب برای شماست که برنامه ریزی برای تولد فرزندتان را شروع کنید و یک برنامه زایمان با تمام جزئیاتی که مورد نظرتان است را ترتیب دهید.
برنامه ریزی برای زایمان چیست؟
واژه برنامه ریزی زایمان که بعضا واقعا گمراه کننده است. بیشتر به لیستی از اولویت ها اشاره دارد تا به یک برنامه دقیق! در واقع هدف از این برنامه تعیین چگونگی به دنیا آمدن کودک شما نیست. زایمان شامل متغیر های زیادی است و نمی توانید چگونگی آن را دقیقا مشخص کنید . به هر حال این برنامه ریزی به شما کمک می کند آنچه در به دنیا آوردن کودکتان از اهمیت بیشتری برخوردار است بشناسید.
هنگامی که برنامه ریزی زایمان را تکمیل می کنید، در مورد شناخت درد زایمان و گزینه های مختلف زایمان، پیش از به دنیا آمدن کودکتان خواهید آموخت. این روند، نه تنها به آشنایی بیشتر شما با افرادی که در طی زایمان با شما در ارتباطند کمک می کند، همچنین بدین معنی است که شما مجبور نیستید ترجیحات و اولویت های خود را دقیقا در زمانی که هیچ تمایلی به صحبت ندارید (در زمان درد زایمان) توضیح دهید چرا که از قبل هماهنگی های لازم را انجام داده بوده اید.
برنامه ریزی زایمان یک قرار داد نیست! تنها یک راهنما و الگو است. پزشکتان اگر با شما در طول دوران بارداری ملاقات داشته باشد، از آنچه شما می خواهید یا تمایلی به آن ندارید آگاه خواهد شد. همچنین اگر دچار درد زایمان شوید و مجبور باشید به پزشکی که شما را نمی شناسد مراجعه کنید، یک برنامه ریزی زایمان از پیش تعیین شده به شما در برقراری ارتباط با تیم پزشکی جدید و رسیدن به اهدافتان کمک می کنند.
برنامه ریزی زایمان به چه سوالاتی پاسخ می دهد؟
یک برنامه ریزی زایمان سه بخش اصلی به شرح زیر را پوشش می دهد:
- در طول زایمان و درد زایمان چه خواسته هایی دارید؟ این خواسته ها از چگونگی مدیریت تسکین درد تا تنقیه و مانیتورینگ جنین متفاوت است. در مورد محیطی که دوست دارید در آن کودکتان را به دنیا آورید، شخصی که دوست دارید در کنار شما باشد، و وضعیت مناسب زایمان که می خواهید داشته باشید فکر کنید.
- امیدوارید با کودکتان بلافاصله بعد از به دنیا آمدن و چند روز پس از آن چگونه رفتار شود؟
- دوست دارید همسرتان بند ناف نوزاد را ببرد؟ اگر امکان داشته باشد دوست دارید نوزاد بلافاصله بعد از زایمان بر روی شکمتان گذاشته شود؟ دوست دارید بلافاصله بعد از زایمان به نوزادتان شیر دهید؟
- از شیشه شیر استفاده خواهید کرد یا خودتان به او شیر می دهید؟ نوزادتان کجا می خوابد؟ در کنار شما یا در اتاق نگهداری نوزادان؟ بیمارستانها سیاست های متفاوتی برای مراقبت از نوزادان دارند. بنابراین خوب است از این سیاست ها مطلع شوید.
- در زمان وقایع پیش بینی نشده، دوست دارید چه اتفاقی بیفتد؟ هیچ کس دوست ندارد در مورد این وقایع فکر کند اما اگر اتفاق بیفتند بهتر است پیشاپیش در مورد گزینه های ممکن فکر کرده باشید. از آنجائیکه برخی از مادران ممکن است به سزارین نیاز پیدا کنند، لذا بهتر است برنامه زایمان، خواسته های شما را در این حالت نیز برآورده کند. همچنین ممکن است بخواهید در مورد سایر موارد ناخواسته مانند زایمان زودرس نیز فکر کنید.
مواردی که باید به آنها توجه کنید:
پیش از آنکه درمورد هر یک از گزینه های زایمان تصمیم بگیرید، شاید بخواهید با پزشک یا متخصص زنان در این مورد صحبت نموده و در بیمارستانی که قرار است کودکتان را به دنیا بیاورید گشتی بزنید.
ممکن است ماما یا پزشک یا پرستار بیمارستان فرم برنامه ریزی زایمان را به صورت آماده داشته باشند و شما بتوانید از آن استفاده کنید. در این صورت می توانید از این فرم بعنوان راهنمایی برای پرسش راجع به نحوه مراقبت های زایمان در آن مرکز استفاده کنید. اگر پاسخ های آنها مورد تایید شما نبود می توانید بیمارستان دیگری را که به اهداف شما نزدیک تر باشد برگزینید.
سعی کنید انعطاف پذیر باشید واگر بخشی از برنامه شما عملی نشد، اهمیت آن را در مقایسه با دیگر بخش های برنامه بسنجید. اگر به خاطر بیمه، محدودیت های مالی یا جغرافیایی انتخاب های شما محدود است، بر یک یا دو قسمتی که برای شما با اهمیت تر است، تمرکز کنید. در حوزه هایی که طرز فکر شما با پزشک یا ماما یکسان نبود، از آنها در مورد علت نظرشان قبل از گرفتن تصمیم خود سوال کنید. ممکن است دلایل منطقی مهمی برای ارجحیت برخی از انتخاب های خود داشته باشند.
در آخر شما باید در مورد چیزهایی که ممکن است مانع از برخی انتخاب های خاص شوند، اطلاع پیدا کنید.
برای مثال اگر به خاطر سن، وضعیت سلامتی یا مشکلات بارداری های قبلی، بارداری پرخطر داشته باشید، پزشک شما ممکن است نظری برخلاف برخی از انتخاب های شما داشته باشد. بهتر است هنگام تصمیم گیری در مورد گزینه های مختلف برنامه تان با پزشک خود بحث و گفتگو کنید.
گزینه های زایمان شما چه هستند؟
در طراحی برنامه زایمان احتمالا در موارد زیر مجبور به انتخاب هستید:
مکان زایمان. هنوز برخی خانم ها در بیمارستان زایمان می کنند، در حالیکه اغلب خانم ها ترجیح می دهند که خود را در یک اتاق در زایشگاه محبوس نکنند. اگر بیمارستان شما بخش مراقبت های خانواده دارد از آن مطلع شوید. در این تسهیلات اتاقی که در اختیار بیمار قرار می گیرد شامل مبلمان، حمام خصوصی، فضای کافی برای راحتی یک خانواده شامل تخت کودک و سایر امکانات لازم می باشد.
به علاوه هم اکنون اکثر بیمارستان ها اتاق های زایمانی دارند که به مادر این امکان را می دهد تا در تمام مراحل درد زایمان، زایمان و گاها مراقبت های بعد از زایمان کودک در همان اتاق بماند.
اما بعضی از خانم ها معتقدند راحت ترین محیط برای زایمان خانه خودشان است. حامیان زایمان در خانه معتقدند درد زایمان و زایمان می تواند در خانه اتفاق بیافتد اما استرس حضور یافتن پزشک یا مامای حاذق در هنگام زایمان نیز برای آنها وجود دارد. نکته مهمی که درباره زایمان خانگی وجود دارد این است که اگر مشکلی در هنگام زایمان به وجود آید، امکانات و تکنولوژی بیمارستان در دسترس شما نیست. انتقال به بیمارستان ممکن است دقایقی طول بکشد اما در یک زایمان سخت و پیچیده دقیقه ها نیز بسیار ارزشمند هستند.
مراکز زایمان گزینه مناسبی هستند برای زنانی که بارداری کم خطر دارند و مکانی با امکانات حد وسط بین خانه و بیمارستان را مد نظر دارند. این مراکز محیط آرام و صمیمی خانه را همراه با برخی امکانات پزشکی بیمارستان فراهم می کنند. برخی از مراکز زایمان با بیمارستان ها در ارتباطند و در صورت لزوم می توانند بیماران رابه بیمارستان منتقل کنند.
کسی که هنگام زایمان به شما کمک خواهد کرد.
اکثر زنان، یک متخصص زایمان –که برای رسیدگی به امور بارداری، درد زایمان و زایمان آموزش دیده (از جمله بارداری های پیچیده )– را انتخاب می کنند. اگر شما بارداری پرخطر دارید ممکن است به پزشکی متخصص در امور مادر- جنین ارجاع داده شوید . این متخصصین برای مراقبت های مادر باردار و جنین آنها با شرایط یا مشکلات پزشکی آموزش های تخصص دیده اند.
بسته به محل سکونت و امکاناتی که در محیط اطرافتان دارید دکترها تنها گزینه برای شما نیستند، در برخی از کشورها و مناطق گزینه دیگر یک گرداننده و راهنمای خانواده (family practitioner) است که فردی آموزش دیده و تربیت شده برای مدیریت زایمان و بارداری های کم خطر می باشد . در برخی از مناطق امریکا، به ویژه مناطق روستایی که متخصصین زایمان کمتر در دسترس هستند، این افراد مدیریت بیشتر زایمان ها را به عهده دارند. راهنمای خانواده همانند پزشک خانواده نیز می تواند شما و کودکتان را بعد از زایمان تحت نظر قرار دهد. بسته به محل سکونت و امکاناتی که دارید باید بدانید که دکتر ها تنها گزینه ممکن برای انتخاب شما نیستند. ممکن است برای مثال شما یک مامای حاذق را انتخاب کنید که آموزش های لازم برای زایمان های کم خطر را دید ه و گواهی آنرا دارد و حاذق و کاربلد است و بر آموزش والدین در مورد جنبه های طبیعی زایمان تمرکز دارد.
تعداد زنانی که یک فرد یاری دهنده حاذق (doulaیا birth assistant) برای کمک به زایمانشان را به پرسنل پزشکی ترجیح می دهند رو به افزایش است. این افراد برای زایمان کودک آموزش دیده اند و برای حمایت از مادر در حین زایمان حضور دارند. فرد کمک کننده می تواند قبل از زایمان با مادر ملاقات کرده ودر مورد خواسته های او با هم صحبت کنند.
برنامه زایمان شما همچنین مشخص می کند دوست دارید چه کسی قبل، در حین زایمان و بلافاصله پس از زایمان همراه شما باشد. معمولا این شخص همسر شما، دیگر فرزندانتا ، یک دوست یا سایر اعضای خانواده خواهد بود. همچنین می توانید مشخص کنید می خواهید در چه شرایطی فقط همسرتان همراه شما باشد.
انتخاب فضایی که در طول درد زایمان و زایمان در آن قرار دارید. در حال حاضر برخی از بیمارستان ها و مراکز زایمان به زنان اجازه می دهند فضایی که دوست دارند در آن زایمان کنند انتخاب نمایند. موزیک آرامش بخش و نورپردازی ملایم را دوست دارید؟ دوست دارید به یک وان آب داغ دسترسی داشته باشید؟ یا دوست دارید هنگام درد آزادانه راه بروید؟ اگر ممکن باشد دوست دارید هنگام زایمان چیزی بخورید یا بیاشامید؟ همچنین ممکن است وسایل دیگری برای احساس راحتی بیشتر نیاز داشته باشید. از لباس مورد علاقه گرفته تا دستگاه پخش فیلم و موزیک.
دستورالعمل لازم هنگام درد زایمان
در گذشته بیمارستان ها دستورالعمل های یکسانی برای تمام زنان داشتند اما امروزه این دستورالعمل ها انعطاف پذیری بیشتری دارند. به مثال های زیر توجه کنید:
تنقیه. از روش تنقیه معمولا برای پاکسازی روده ها بعد از پذیرش زنان استفاده می شد. هم اکنون شما می توانید خودتان از این روش استفاده نمایید و یا آنرا به کلی حذف کنید.
القاء درد. درد زایمان ممکن است به دلایل پزشکی نیاز به تحریک یا تسریع داشته باشد. اما گاهی ممکن است پرستار یا ماما به زنان کمک کنند یا فرصتی بدهند تا درد زایمان روند خودش را طی کند.
پیرایش اندام تناسلی. تراشیدن موها که سابقا انجام می شده هم اکنون تنها در صورت درخواست مادر صورت می گیرد.
سایر دستورالعمل هایی که می توانید در برنامه زایمان خود بگنجانید شامل مانیتورینگ جنین ، وسایل اضافی که می خواهید در اتاق زایمان به همراه داشته باشید و اینکه در طول درد زایمان هر چند وقت تست داخلی خواهید داشت.
مدیریت درد
مدیریت درد برای اغلب زنان از اهمیت زیادی برخوردار است و مطمئنا شما قادرید کنترل آن را به دست بگیرید و حتما علاقه مندید با پزشکتان در این مورد صحبت کنید. بعضی از خانم ها وقتی با درد زایمان شدید مواجه می شوند نظرشان را در مورد روش کاهش درد (مانند اپیدورال (epidural)) تغییر می دهند.
شما همچنین می خواهید در مورد روش های جایگزین کاهش درد مانند ماساژ، ریلکسیشن، تنفس و وان آب گرم اطلاعاتی داشته باشید. انتخاب های خود را بشناسید و با پزشک خود در مورد خواسته هایتان صحبت کنید.
وضعیت هنگام زایمان
شما می توانید حالت های مختلف را در هنگام درد زایمان امتحان کنید. مانند نیمه خوابیده با پاهای در حالت رکابی (مانند آنچه در فیلم ها دیده اید) و یا هر حالت دیگری که در آن احساس راحتی می کنید.
اپیزیوتومی (Episiotomy): در صورتی که در خطر پارگی واژن باشید و یا در موارد اورژانس، پزشکان برای شما اپیزیوتومی انجام خواهند داد. به این معنی که برای تسهیل زایمان پری نئوم (بخشی از پوست بین واژن و مقعد) بریده می شود. اما اگر انتخاب دیگری هم وجود داشته باشد می توانید در مورد ارجحیت خود با پزشک صحبت کنید.
Assisted birth: اگر کودک شما در کانال زایمان گیر کند ممکن است نیازمند کمک برای زایمان (assisted birth) باشید (شامل استفاده از پنس و یا بیرون آوردن نوزاد توسط وکیوم vaccum extraction))).
سزارین: ممکن است شما دوست نداشته باشید در این مورد فکر کنید اما باید چند نکته را در نظر بگیرید. اگر امکان داشته باشد دوست دارید همسرتان شما را همراهی کند یا نه؟ اگر امکان انتخاب باشد دوست دارید هوشیار باشید یا بی هوش؟ آیا دوست دارید فرایند زایمان را تماشا کنید؟
پس از زایمان
تصمیماتی که بلافاصله پس از زایمان می گیرید شامل موارد زیر هستند:
- آیا همسرتان علاقه مند به بریدن بند ناف هست؟
- آیا همسرتان می خواهد کودک را زمانی که بیرون می آورید در دستانش نگه دارد؟
- آیا دوست دارید بلافاصله پس از زایمان کودک را در آغوش بگیرید یا ترجیح می دهید ابتدا تمیز شود؟
- درمورد خروج جفت چه نظری دارید؟ آیا می خواهید جفت را نگه دارید؟
- دوست دارید همان موقع به کودک خود شیر دهید؟
گفتگو در مورد خواسته هایتان
برنامه زایمان یک نوآوری جدید است و پزشک شما ممکن است خیلی با آن راحت نباشد. به همین دلیل به طور مشخص بگویید که قصد دارید یک برنامه زایمان داشته باشید و به پزشک خود علل این خواسته را توضیح دهید. به این علت نیست که شما به پزشکتان اعتماد ندارید بلکه برای کمک به همکاری بیشتر و برای در نظرگرفتن گزینه های ممکن در صورتیکه مشکلی پیش آید. اگر پزشکتان دلخور شد یا نسبت به این ایده مقاومت کرد ممکن است در انتخاب پزشکتان تجدید نظر نمایید.
همچنین در مورد طرز بیان برنامه بیاندیشید. شما می توانید منابع اینترنتی بسیاری برای طراحی برنامه خود بیابید ویا خودتان برنامه را بنویسید. به توصیه های زیر توجه کنید:
برنامه خود را به صورت لیستی از درخواست ها تهیه کنید نه بصورت تقاضا. عباراتی مانند «من ترجیح می دهم» و «اگر از نظر پزشکی لازم است» به پزشک و ماما و… کمک می کند که تغییر بخشی از برنامه توسط آنها برای شما قابل درک است.
در مورد دیگر کسانی که ممکن است از برنامه استفاده کنند نیز بیاندیشید. در صورتیکه شما برنامه خود را «ترجیحات زایمان» بنامید، کارکنان بیمارستان بیشتر احساس راحتی خواهند کرد. وقتی شما برنامه خود را «برنامه زایما » می نامید، آنها فکر می کنند شما سعی دارید به ایشان بگویید کارشان را چگونه انجام دهند.
به جای عبارات منفی مثل «تحت هیچ شرایطی» سعی کنید از عبارات مثبت مانند «ما امیدواریم» استفاده کنید.
وقتی برنامه زایمان را تهیه کردید، زمانی را برای درمیان گذاشتن آن با پزشک یا مامای خود در نظر بگیرید و در مورد مواردی که موافق یا مخالفید با او صحبت نمایید. در طول دوران بارداری به همراه همسرتان برنامه زایمان را بازبینی کنید تا از هماهنگی آن با خواسته هایتان مطمئن شوید.
سعی کنید برنامه را تا حد ممکن ساده نگه دارید –ترجیحا کمتر از دو صفحه – و به ترتیب اهمیت آن را مرتب نمایید.
تنظیم برنامه بر اساس اولویت ها به شما کمک می کند به مهم ترین خواسته هایتان برسید.
ممکن است لازم باشد تعدادی کپی از برنامه بگیرید: یکی برای خودتان، یکی برای پزشک یا ماما، و یکی برای مربی زایمان یا همراهتان … خوب است تعدادی کپی اضافی نیز در کیفتان به همراه داشته باشید.
اگرچه ممکن است در زمان زایمان قادر به کنترل کامل اوضاع نباشید، اما می توانید در تصمیماتی که درباره بدن شما و کودکتان گرفته می شود نقش داشته باشید. یک برنامه زایمان سنجیده به شما در این عمل کمک خواهد کرد.