نمایه گلایسمی چگونگی میزان و سرعت افزایش گلوکز خون توسط مواد غذایی را اندازه گیری می کند. مواد غذایی با نمایه گلایسمی بالاترگلوکز خون را سریع تر از مواد غذایی با نمایه گلایسمی پایین تر افزایش می دهد. نمونه هایی از مواد غذایی با نمایه گلایسمی بالا عبارتند از نان سفید، برنج سفید، بیسکویت، شیرینی جات و سیب زمینی. یافته های اخیر حاکی از آنند که خوردن مواد غذایی با نمایه گلایسمی بالا مانند کربوهیدرات های به شدت فرایند شده می تواند منجر به ایجاد حس گرسنگی شدید و تحریک مناطق مرتبط با هوس و ولع در مغز شود و کاهش دریافت این دسته از مواد غذایی منتهی به جلوگیری از پرخوری در افراد چاق می شود .
مطالعه ای که به تازگی در مجله American Journal of Clinical Nutrition به چاپ رسیده است نشان می دهد که کربوهیدرات های به شدت فرایند شده می توانند منجر به مکانیسم های مغزی مشابه با اعتیاد به مواد مخدر شوند.
محققین به بررسی سطوح گلوکز خون و گرسنگی با استفاده از MRI پرداختند تا عملکرد و فعالیت مغز را مشاهده کنند. آنها بر فعالیت مغزی در طول دوره 4 ساعته پس از خوردن تمرکز داشتند، دوره ای که رفتارهای خوردن ما تا وعده غذایی بعدی را کنترل می کند. شرکت کنندگان مطالعه شامل 12 فرد مبتلا به چاقی و اضافه وزن بودند. به آنها دو نوع میلک شیک داده شد، هردو با کالری ، طعم و سطوح شیرینی مشابه ولی یکی حاوی کربوهیدرات های با نمایه گلایسمی بالا و دیگری حاوی کربوهیدات های با نمایه گلایسمی پایین.
بعد از نوشیدن میلک شیک با نمایه گلایسمی بالا، شرکت کنندگان حمله قندی به شکل سقوط سریع سطوح گلوکز خون را تجربه کردند. این سقوط در سطوح قند خون با گرسنگی طاقت فرسا و فعالیت شدید در نواحی مغزی مرتبط با رفتارهای اعتیاد آور همراه بود.
به علاوه محققین مطالعه نشان دادند که اعتیاد به غذا و وابستگی به مواد فعالیت مغزی مشابه ای دارند و هر دو گروه فعالیت عصبی بیشتری در نواحی معینی از مغز دارند. به بیان دیگر وقتی شما در مقابل شخصی که معتاد به خوردن است آویزان یک میلک شیک خوشمزه شوید، چیزی که در مغز وی صورت می گیرد متفاوت از فعل و انفعالات در مغز یک فرد الکلی در زمان وسوسه کردن وی با نوشیدنی الکلی نخواهد بود. درحقیقت محققین ارتباطی بین اعتیاد به غذا و فعالیت بیشتر در کورتکس میانی و قدامی مغز را کشف کردند که در زمان انتظار شرکت کنندگان برای رسیدن یک غذای خوشمزه مشاهده می شود .
نکته عملی: نتایج نشان می دهند که محدود ساختن کربوهیدرات های با نمایه گلایسمی بالا مانند نان سفید و سیب زمینی می تواند به افراد چاق در کاهش ولع خوردن و مقابله با میل پرخوری کمک کند بنابراین محدودیت دریافت این دسته از مواد غذایی برای پایبندی به رژیم کاهش وزن نیز توصیه می شود.
منبع:
Belinda S Lennerz et al “Effects of dietary glycemic index on brain regions related to reward and craving in men ” American Journal of Clinical Nutrition, 2013.