واضح است که استروژن با عواطف زنان ارتباط دارد. افسردگی و اضطراب زنان را در تولید استروژن بیشتر از مردان یا زنان یائسه تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین استروژن به اختلالات خلقی که در زنان رخ می‌دهد مرتبط است: سندرم پیش از قاعدگی، اختلال افسردگی قبل از قاعدگی و افسردگی پس از زایمان.
استروژن: مقدار نرمال آن چقدر است؟
در دوران بلوغ تخمدان‌های زن شروع به تولید استروژن در هماهنگی با هر دوره قاعدگی ماهانه می‌کند. در اواسط دوره، سطح آن به طور ناگهانی افزایش می‌یابد و باعث رهاسازی یک تخمک (تخمک‌گذاری) می‌گردد. سپس با همان سرعت کاهش می‌یابد. در بقیه روزهای ماه، سطح استروژن افزایش یافته و به تدریج کم می‌شود.
سطوح عادی استروژن به طور گسترده ای متفاوت است. تفاوت‌های زیادی در یک زن در روزهای مختلف یا بین دو زن در همان روز از قاعدگی‌هایشان وجود دارد. سطوح اندازه‌گیری شده استروژن احتمالاً پیش‌بینی کننده اختلالات هیجانی و عاطفی نیست.
برخی از تاثیرات استروژن عبارتست از:
- افزایش سروتونین و گیرنده‌های آن در مغز
- تعدیل تولید و تاثیر اندورفین – ماده شیمیایی تولید کننده “حس خوب” در مغز
- محافظ اعصاب از آسیب و احتمالاً تحریک رشد اعصاب
نتیجه این تاثیرات در یک زن به طور جداگانه تا حدی قابل پیش‌بینی است. برای محققان درک کامل عملکردهای استروژن بسیار پیچیده است. به عنوان مثال، برخلاف تاثیرات مثبت استروژن بر مغز، بسیاری از زنان بعد از یائسگی زمانی که سطوح استروژن بسیار پایین است، حال بهتری را از نظر روحی تجربه می‌کنند. برخی متخصصان معتقدند برخی از زنان به تغییرات نرمال استروژن در دوران قاعدگی بیشتر حساسند. به گفته‌ی آن‌ها افت و خیز هورمون‌ها طی سال‌های باروری است که منجر به اختلالات هیجانی و عاطفی می‌شود.
استروژن و سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
90درصد زنان علائم ناخوشایندی را قبل از قاعدگی خود تجربه می‌کنند. اگر شدت علائم تا حدی است که به کیفیت زندگی آسیب می‌رساند، تحت عنوان سندرم پیش از قاعدگی (PMS) شناخته می‌شود. به طور کلی، PMS شامل علائم زیر می‌شود:
- چندین بار به طور متوالی علائم فیزیکی و روحی چند روز قبل از قاعدگی رخ می‌دهد.
- علائم پس از اتمام قاعدگی از بین رفته و در زمان‌های دیگر پیش نمی‌آید.
- علائم باعث مشکلات شخصی معینی می‌شود (مثلا در محل کار، مدرسه یا در روابط شخصی)
- هیچ دارویی این شرایط را تسکین نمی‌دهد.
نفخ، سوزش دست‌ها یا پاها و تحریک‌پذیر شدن سینه‌ها از علائم طبیعی فیزیکی هستند. بیش از حد احساساتی شدن، افسردگی، پرخاشگری، اضطراب و گوشه‌گیری در اجتماع ممکن است رخ دهد.
استروژن و اختلال ملال پیش از قاعدگی (PMDD)
مانند PMS، زنان مبتلا به PMDD حالات روحی منفی را به طور منظم قبل از قاعدگی تجربه می‌کنند. برخی از متخصصین معتقدند PMDD حالت شدید PMS می‌باشد. در PMDD، علائم خلقی شدیدتر و اغلب علائم فیزیکی را تحت الشعاع قرار می‌دهد. اختلالات عاطفی به قدری هستند که می‌توانند در زندگی روزمره مشکل ایجاد کنند. 3 تا 9درصد زنان PMDD را تجربه می‌کنند.
به نظر می‌رسد استروژن در این اختلالات خلقی دخیل است، اما عملکرد آن به طور کامل شناخته نشده است. به طور معمول سطوح استروژن در PMDD و PMS نرمال است. اما ممکن است تاثیر آن بر بخش‌هایی از مغز که مسئول عواطف هستند، متفاوت باشد. زنان مبتلا به PMS و PMDD بیشتر تحت تاثیر نوسانات طبیعی استروژن طی دوره قاعدگی قرار می‌گیرند.
استروژن و افسردگی پس از زایمان
ابتلا به افسردگی بعد از زایمان رایج و طبیعی است. با این حال، 10 تا 20 درصد زنان طی شش ماه اول پس از زایمان افسردگی عمیقی را تجریه می‌کنند. کاهش شدید استروژن بعد از زایمان به نظر می‌رسد مسئول این اتفاق باشد، اما صحت آن به طور قطعی هنوز اثبات نشده است.
افسردگی بعد از زایمان مانند هر افسردگی دیگری، با داروهای ضدافسردگی، روان درمانی یا هر دو بهبود می‌یابد. در برخی موارد افزایش سطح استروژن نیز می‌تواند به پیشرفت پروسه درمان کمک نماید.
استروژن و افسردگی قبل از یائسگی
در ماه‌ها یا سال‌های قبل از یائسگی سطوح استروژن نامنظم و غیرقابل پیش‌بینی است. در این دوران، حدود 10درصد از زنان افسردگی را تجربه می‌کنند که ممکن است ناشی از سطح ناپایدار استروژن باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهند استفاده از پچ استروژن پوستی می‌تواند باعث بهبود افسردگی پیش از یائسگی شود. در این مطالعات داروهای ضدافسردگی تجویز نشده است. بنابراین استروژن درمانی به احتمال زیاد افسردگی را در این زنان بهبود بخشیده است.
استروژن و افسردگی پس از یائسگی
در یائسگی، سطح استروژن بسیار کاهش می‌یابد. دریافت خوراکی استروژن منجر به بهبود این افسردگی نمی‌شود. در مطالعات بزرگ انجام شده هورمون درمانی، همان قدر به سلامت روان زنان کمک کرده است که دارونما تاثیر داشته است. کمی پس از یائسگی، میزان افسردگی زنان کاهش می‌یابد و تقریباً برابر با مردان در سنین مشابه می‌شود.