در مطالعه ای که شرکت کننده های آن افراد چاق و دارای اضافه وزن بودند نشان داده شد که کربوهیدرات با شاخص گلیسمی پایین در بهبود حساسیت به انسولین، کاهش سطح چربی خون یا فشار خون سیستولیک نقش چندانی ندارد.
غذاهایی که محتوی کربوهیدراتی یکسانی دارند می توانند اثرات متفاوتی در افزایش قند خون داشته باشند که ناشی از ویژگی بنام شاخص گلیسمی است. گاهی برخی از سیاسیت های تغذیه ای مصرف غذاهای با شاخص گلیسمی پایین را توصیه کرده و حتی برچسب گذاری مقادیر شاخص گلیسمی را ترویج می کنند، غافل از اینکه هنوز مزایای نمایه گلیسمی و اثر آن بر بیماری های قلبی و عروقی و دیابت شناخته شده نیست.
مطالعه ای بر روی 163 بزرگسال مبتلا به اضافه وزن که در مرحله پره هیپرتانسیون (مرحله قبل از پرفشاری خون) بوده و یا پرفشاری خون گرید 1 داشتند انجام شد و طی آن 4 نوع رژیم به افراد داده شد که حاوی تمام وعده ها، میان وعده ها و نوشیدنی به مدت 5 هفته بود. انواع رژیم ها عبارت بود از:
1. رژیم پرکربوهیدرات (58% انرژی) با شاخص گلیسمی بالا (65%)
2. رژیم پرکربوهیدرات (58% انرژی) با شاخص گلیسمی پایین (40%)
3. رژیم کم کربوهیدرات (40% انرژی) با شاخص گلیسمی بالا (65%)
4. رژیم کم کربوهیدرات (40% انرژی) با شاخص گلیسمی پایین (40%)
البته هر سه رژیم بر اساس رویکرد رژیمی برای توقف پرفشاری خون (DASH) تنظیم شده بود که سرشار از میوه، سبزیجات، لبنیات کم چرب، چربی کل و چربی اشباع کم بود.
محققین دریافتند که در رژیم پرکربوهیدرات، شاخص گلیسمی پایین در برابر نمایه گلیسمی بالا سبب کاهش حساسیت به انسولین و افزایش کلسترول کم چگال (LDL-C) شده و اثری بر کلسترول با چگالی بالا (HDL-C)، تری گلیسرید و فشار خون ندارد. در رژیم های غذایی کم کربوهیدرات، نمایه گلیسمی پایین در مقایسه با نمایه گلیسمی بالا تری گلیسرید را کاهش داده ولی اثری بر سایر شاخص ها نداشت. رژیم کم کربوهیدرات با شاخص گلیسمی پایین در مقایسه با رژیم پرکربوهیدرات با شاخص گلیسمی بالا اثری بر حساسیت به انسولین، فشار خون سیستولیک، کلسترول LDL، کلسترول HDL نداشت اما تری گلیسرید را کاهش داد.
به طور کلی در رژیم های DASH، استفاده از غذاهای خاص با نمایه گلیسمی پایین اثری بر عوامل خطر بیماری های قلبی و عروقی یا مقاومت به انسولین ندارد.
نکته عملی: وقتی رژیم غذایی سالم بوده و بدرستی تنظیم شده باشد، توجه به نمایه گلیسمی اهمیت کمتری دارد.
منبع:
Robert H. Eckel. Role of Glycemic Index in the Context of an Overall Heart-Healthy Diet. JAMA, 2014; 312 (23): 2508 DOI: 10.1001/jama.2014.15338