کلسترول تام خون از 3 نوع کلسترول مختلف تشکیل می شود:
- کلسترول خوب یا HDL که 20 تا 30 درصد کلسترول تام را تشکیل می دهد.
- کلسترول بد یا LDL که 60 تا 70 درصد کلسترول تام را شامل می شود.
- لیپوپروتئین با دانسیته بسیار کم یا VLDL که پیش ساز LDL است و حدود 10 تا 15 درصد کلسترول تام را تشکیل می دهد.
تغییر میزان هر یک از انواع کلسترول شانس ابتلای فرد به بیماری های قلبی را تغییر می دهد. اگر نسبت کلسترول تام به HDL (TC/HDL) بالا باشد نشان دهنده افزایش خطر حمله قلبی است. درحالیکه کم بودن این نسبت نشان دهنده کاهش خطر بیماری قلبی است. به عنوان مثال اگر کلسترول تام فردی mg/dL 200 و HDL وی mg/dL 40 باشد، نسبت TC/HDL برابر با 5 خواهد بود.
TC/HDL ایده آل در مردان و زنان به ترتیب کمتر از 5/3 و کمتر از 3/3 تعریف می شود که در این صورت خطر بروز بیماری قلبی بسیار کم است. نسبت 5 – 5/3 در مردان و 4/4 – 3/3 در زنان متوسط و بیشتر از 5 در مردان و بیشتر از 4/4 در زنان بالا در نظر گرفته شده و خطر بیماری قلبی را افزایش می دهد. به طوریکه اگر نسبت کلسترول تام به HDL برابر 6/9 در مردان یا 7 در زنان باشد، خطر بروز بیماری قلبی2 برابر بیشتر می شود. توصیه می شود در زنان و مردان کلسترول خوب یا HDL به ترتیب بالاتر از 50 و 40 باشد. در زنان بعد از سنین یائسگی کلسترول بد یا LDL افزایش می یابد.
تغذیه و کلسترول خون
حفظ کلسترول خون در سطوح مناسب به حفظ سطوح مناسب ویتامین D و هورمون ها کمک می کند. کلسترول در مواد غذایی مانند گوشت، ماکیان و لبنیات پرچرب یافت می شود. افرادی که از مواد غذایی حیوانی استفاده می کنند معمولاً دارای کلسترول بیشتری در بدن خود می باشند.
زمانی که رژیم غذایی غنی از چربی و چربی های ترانس باشد، کبد میزان کلسترول را افزایش می دهد. افزایش میزان LDL در اثر مصرف چربی های ترانس و چربی های اشباع خطر بروز بیماری های قلبی و دیابت را افزایش می دهد.
کلسترول با تجمع در شریان ها سبب تشکیل پلاک بر دیواره آن ها می شود. این امر سبب بروز نوعی بیماری قلبی تحت عنوان تصلب شرائین یا آترواسکلروز می شود. آترواسکلروز سبب افت جریان خون به سمت عضله قلب و کاهش خونرسانی به قلب شده و می تواند احتمال ابتلا به حمله قلبی را افزایش دهد.
نسبت کلسترول تام به HDL قابل تغییر است و می توان از طریق راهکارهای ذیل این نسبت را کاهش داد:
- کاهش مصرف مواد غذایی غنی از چربی های اشباع مانند گوشت پرچرب، فست فود و لبنیات پرچرب و چربی های ترانس مانند روغن های گیاهی جامد می تواند به کاهش سطوح کلسترول تام و LDL کمک کند.
- اضافه وزن و چاقی سبب افزایش میزان کلسترول می شود. حفظ وزن در محدوده طبیعی با کاهش میزان کلسترول خطر بیماری قلبی را کاهش می دهد.
- فعالیت بدنی به میزان حداقل 30 دقیقه در روز ضربان قلب را افزایش داده و به حفظ وزن طبیعی کمک می کند. همچنین میزان LDL را کاهش و میزان HDL را افزایش می دهد.
- علاوه بر اعمال تغییرات در سبک زندگی، گاهی نیاز به تجویز داروهایی مانند استاتین ها و نیاسین به منظور کنترل کلسترول خون وجود دارد. مطالعات نشان داده اند که استاتین ها قادر به کاهش LDL به میزان 60 درصد بوده و همچنین می توانند میزان HDL را افزایش دهند.