تلومرها کمپلکس پروتئین-DNA اند که در انتهای کروموزوم ها یافت می شوند و فرایند پیری را کنترل می کنند. آنها از کروموزوم ها در برابر آسیب محافظت به عمل می آورند. چنانچه تلومرها کوتاه یا آسیب دیده باشند، سلول ها پیر شده و سریع تر می میرند و فرایند پیری تحریک می شود. در حقیقت سن بیولوژیکی را می توان با طول تلومرهای فرد پیش بینی کرد؛ تلومرهای کوتاه با ریسک بیشتر مرگ زودرس و بیماری های مرتبط با سن از جمله سرطان ها (سینه، پروستات، کولورکتال و ریه)، بیماری قلبی، دمانس عروقی و چاقی درارتباط اند. محققین به تازگی دریافته اند که تغییرات معینی در سبک زندگی می تواند طول تلومرها را افزایش دهد.
مطالعه ای که به تازگی در مجله Lancet Oncology به چاپ رسیده است حاکی از آن است که تغیرات مثبت زندگی از جمله پیروی از یک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی متوسط می تواند روند پیری را معکوس کند.
محققین دو گروه از مردان مبتلا به سرطان پروستات کم خطر را مورد بررسی قرار دادند. هر دو گروه تحت هیچ یک از درمان های مرسوم سرطان، به عنوان مثال جراحی یا رادیوتراپی، قرار نداشتند. گروه اول به منظور ایجاد تغییرات جامع سبک زندگی در نظر گرفته شدند، تغییراتی شامل:
اتخاذ یک رژیم غذایی تغذیه سالم و کامل بر پایه گیاهی
اجرای فعالی بدنی متوسط
اتخاذ تکنیک های مدیریت استرس مانند مدیتیشن و یوگا
اتخاذ حمایت اجتماعی بیشتر
در گروه دوم تغییرات سبک زندگی خواسته نشد. محققین طول تلومرهای مردان را در شروع مطالعه و مجدد در پایان مطالعه یعنی 5 سال بعد اندازه گیری کردند.
تغییرات مثبت سبک زندگی طول تلومر را افزایش دادند؛ گروهی که تغییرات سبک زندگی اتخاذ کرده بودند افزایش 10درصدی در طول تلومر را نشان دادند درحالیکه مردانی که هیچ تغییراتی در سبک زندگی شان ایجاد نکرده نبودند کاهش 3درصدی را در طول تلومر داشتند.
بعد از 5 سال طول نسبی تلومر در گروه با مداخلات سبک زندگی افزایش یافته بود و در گروه کنترل کاهش داشت و تفاوت بین دو گروه معنادار بود. همچنین ارتباط معناداری نیز بین درجه پایبندی به تغییرات سبک زندگی و میزان تغییرات در طول تلومر نسبی یافت شد.
نکته عملی: نتایج مطالعه حاکی از آنند که تغییرات جامع مثبت در سبک زندگی می توانند به طور معناداری ریسک طیف وسیعی از بیماری ها و مرگ زودرس را کاهش دهند. درواقع ژن ها و تلومرها ما زمینه هستند و ضرورتاً تقدیر و قسمت ما محسوب نمی شوند لذا با سبک زندگی سالم می توانیم فرایند پیری را به تعویق بیاندازیم.
منبع:
Dean Ornish et al. “Effect of comprehensive lifestyle changes on telomerase activity and telomere length in men with biopsy-proven low-risk prostate cancer.” Lancet Oncology, 2013.